خورشیدگرفتگی یکم تیر ماه 99 یادتون نره

مرشد: هرکسی یه گره‌ای تو کارشه، هرکسی قرض داره، هرکسی مریض داره، هرکسی می خواد در مورد خورشید گرفتگی بدونه، یه دقه ساکت و آروم بشینه، دل بده، گوش کنه*

حضار: ای آقا دل کجا بود، ما دیگه دل نداریم که به سرکار بدیم!!!

مرشد: بچه مرشد پرده اولو بزن گِل دیفال..... اینایی که اینجا می‌بینین زمان شروع گرفت برای مرکز هر استان و درصد گرفتگی خورشید در روز یکشنبه یک تیرماه جلالیه رو نشون میده. عزیزان یادتون نره یکشنبه.

بچه مرشد: آمرشد یعنی هرچی بریم سمت جنوب شرقی، درصد خورشید گرفتگی بیشتره؟

مرشد: شیر مادرت حلالت باشه بچه مرشد، دقیقا همینطوره.

بچه مرشد: آمرشد گرفتگی اصلا چی چی هست و چطوری میشه که اینجوری میشه؟

مرشد(در حال محکم دست زدن برای جلب توجه حضار و اشاره به بچه مرشد تا پرده دوم رو نصب کنه): جونم واست بگه این که اینجا می‌بینین خورشیده.

بچه مرشد: همین که از سر تا پاش روشن و نورانیه؟

مرشد: آره جونم خودشه. زمین هر 365 روز یک‌بار دور خورشید می‌چرخه و ماه حدود 30 روز یک‌بار دور زمین می‌چرخه. وقتی ماه موقع چرخش به دور زمین،دقیقاً بین خورشید و زمین باشه و جلوی خورشیدو بگیره و سایه ماه روی زمین بیوفته بهش میگن خورشیدگرفتگی یا کسوف و وقتی زمین بین خورشید و ماه قرار بگیره و سایه زمین روی ماه بیوفته بهش می‌گن ماه‌گرفتگی یا خسوف.

بچه مرشد: مرحبا آمرشد. فقط یه چیزو ملتفت نشدم!!! مگه هر سال، 12 ماه قمری نداریم، پس ماه سالی 12 بار دور زمین می‌چرخه و بنابراین باید هر سال 24 بار خورشید و زمین و ماه در یک راستا باشن و سالی 12 تا خورشید گرفتگی و 12 تا ماه گرفتگی داشته باشیم!!!

مرشد: احسنت به ذکاوتت بچه مرشد. پرده سومو بذار تا بهت بگم. صفحه‌ای که ماه دور زمین می‌چرخه، منطبق با صفحه‌ای که زمین دور خورشید می‌چرخه نیست(توی پرده دوم هم مشخصه) و با هم زاویه ای حدود 5 درجه دارن، بخاطر همین ماه در حین چرخیدن دور زمین، همیشه دقیقاً توی همون صفحه مدار گردش زمین به دور خورشید قرار نمی گیره و هم‌راستا نمیشه و گاهی بالاتره و گاهی پایین‌تر. بخاطر همین همیشه سایه ماه روی زمین نمی‌افته (تا خورشیدگرفتگی بشه) یا سایه زمین روی ماه نمی‌افته (تا ماه‌گرفتگی بشه). پس معمولاً سالی حدود دو بار ماه‌گرفتگی و دو بار خورشید‌گرفتگی داریم. که اونم موقعی هست که صفحه گردش ماه به دور زمین با صفحه گردش زمین به دور خورشید تقریبا منطبق میشه.

بچه مرشد: رخصت هست یه سئوال دیگه بپرسم؟

مرشد: بگو بچه مرشد در حد وسعم جواب میدم.

بچه مرشد: فرمودی سالی حدوداً دوبار بار خورشید گرفتگی داریم و دو بار ماه گرفتگی..

مرشد: عرض کردم.

بچه مرشد: پس چرا مثلاً ما که ایران هستیم سالی 2 بار خورشیدگرفتگی و یا ماه‌گرفتگی نمی‌بینیم و چرا عموماً ماه‌گرفتگی بیشتر از خورشیدگرفتگی قابل مشاهده اس؟

مرشد: خوب، خورشیدگرفتگی وقتی هست که سایه ماه روی زمین می افته و فقط جاهایی که سایه ماه روی زمین افتاده می‌تونن خورشید گرفتگی رو ببینن و بقیه جاهای کره‌زمین نمی‌تونن ببینن(پرده چهارم رو نیگا کن). بخاطر همین خورشیدگرفتگی پدیده نادریه و خیلی اهمیت داره و گاهی اونایی که خیلی علاقمند هستن میرن توی مسیر خورشیدگرفتگی. اما وقتی ماه گرفتگی اتفاق می افته و سایه زمین روی ماه می افته، هر جایی از کره زمین که ماه قابل دیدن باشه (حدوداً نیمی از زمین) می‌تونن ماه گرفتگی رو ببینن(پرده پنجم). همچنین چون زمین نسبت به ماه بزرگتره سایه زمین هم بزرگتره و مدت زمان ماه گرفتگی هم بیشتره و احتمال رفتن ماه توی سایه زمین بیشتر.

بچه مرشد: چطوری از جزئیات ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی ها خبر دار بشیم؟

مرشد: سایت‌های ایرانی مثل مجله نجوم و مرکز نجوم آوا استار و انجمن نجوم آماتوری. اینم یه سایت خارجکی که مخصوص گرفتگی هاس.

بچه مرشد: آمرشد میگن دیدن خورشید گرفتگی خطرناکه و کور میکنه.

مرشد: باغِت آباد بچه مرشد راست میگن. برای دیدنش باید حتماً از فیلترها و عینک‌های خورشیدگرفتگی استفاده کنی. خورشید غیر از نور شدید، اشعه‌های خطرناکی هم داره که باعث آسیب به چشم میشه. اون پرده رو نصب کن. احسنت. این یکی از عینک‌های مخصوص خورشیدگرفتگی هست که دیجی‌کالا می‌فروشه. یه سری فیلتر هم هست به اسم "فیلتر مایلار". اونام خوبه. می‌تونی یه ورقه‌اش رو بخری و خودت درست کنی و به دوستاتم بدی.

بچه مرشد: این که خیلی گرونه، حدود 40 هزار تومن قیمتشه، وسعمون نمی‌رسه. تازه وقت سفارش دادنم نداریم.

مرشد: اگه به فکر سلامتیت هستی که باید هزینه کنی. اگه هم نه، می‌تونی از فیلترهای دیگه استفاده کنی. فقط بیا در گوشت میگم که اگه طبیب‌ها بشنون بساطمونو جمع می‌کنن. می‌تونی از فیلم‌های رادیولوژی استفاده کنی. چند تا لایه اشو بذاری روی هم تا حسابی تیره بشه. یا فلاپی دیسکت‌های قدیمی. یا فیلتر جوشکاری. می‌گن فیلتر جوشکاری بعد از عینک‌های خورشیدگرفتگی و فیلترهای مایلار بهترینه. چون فیلتر‌های جوشکاریِ خیلی تیره گیر نمیاد، می‌تونی از دو تا فیلتر جوشکاری شماره 9 استفاده کنی. قدیما که این چیزا نبود شیشه رو می‌گرفتن بالای شعله شمع تا دوده بگیره و سیاه بشه، اصلا و ابدا اینکارو نکن چون یکنواخت دوده نمیگیره و حسابی خطرناکه بچه مرشد. عینک های آفتابی هم مناسب نیست و اونقدر نورو کاهش نمیده.

بچه مرشد: من که ترسیدم و اصلا نگاه نمی کنم.

مرشد: بچه مرشد چی می گی؟ نترس. رعایت کنی هیچیت نمیشه. طبیب ها اینجوری می گن و سخت میگیرن تا مردم اقلکن یوخده رعایت کنن. تازه می تونی بصورت غیر مستقیم هم نگاه کنی. یه چیزایی مثل "اتاق تاریک" که توی مکتب و درس علوم و فیزیک یادت دادن. توی این آدرس ها با فیلتر شکن می تونی چند مدلشو ببینی. اگه تلسکوپ هم نداری می تونی با شیشه عینک واسه خودت تلسکوپ درست کنی. تلسکوپ واسه دیدن غیرمستقیم خورشید بزرگنمایی و وضوح زیادی لازم نداره.

آدرس‌ها: مطلب، فیلم، فیلم، فیلم، فیلم، فیلم، فیلم، فیلم، فیلم و فیلم

چند تا کلیپ برای استفاده از تلسکوپ بصورت غیر مستقیم:

کلیپ اول، کلیپ دوم و کلیپ سوم

بچه مرشد: یه رفیق داریم، آقای ع.ز.ی.ز.ی رو میگم، از فلاپی دیسکت‌های قدیمی استفاده میکنه و باهاشون نگاه می کنه و عکس میگیره. اینم کارهایی که کرده:

مرشد: اونو ولش کن. حرف الکی زیاد میزنه. اون توی خوزستانه و اینقدر نور زیادی و اشعه‌های خطرناک بهش خورده که چند دقیقه خورشید گرفتگی به جاییش نمیرسه.

بچه مرشد: اتفاقا آدرس چند تا سایت که توش آموزش عکاسی از خورشید گرفتگی هست رو بهم داد.

این سایت و این سایت و این سایت و این سایت.

گفت که اینجا و اینجا رو هم بخونم که در مورد چرخه ساروسی هست.

مرشد: خیر ببینین.

بچه مرشد: چند تا عکس خلاقانه هم توی اینترنت پیدا کردم نظاره کن. نه تلسکوپ می خواد و نه فیلتر و نه هیچی. آمرشد به اینا چی میگن؟ آبکش؟ صافی؟ سماق پالون؟ سماخ پاله؟آشپالون؟ آب چکون؟پرویزن؟ ترشی پاله؟ غربال؟

مرشد: هی روزگار....

مرشد: حالا من یدونه مرد جوون مرد می خوام. که از گوشه میدون دست بالا کنه، دستشو ببره سمت ماوسش و اون قلب پایینی رو روشن کنه که خدا چراغ دلشو روشن کنه.

* برگرفته از نمایشنامه شهر قصه

پی نوشت: برای توضیح دادن یه سری مطالب علمی، استفاده از این روش(گفتگو)، روش خوبی نیست، چون مطلب طولانی و حواس خواننده پرت میشه. میگن باید به زبان نوشتاری و رسمی باشه، اما ما دلمون خواست اینجوری نوشتیم. حرفیه؟

خاطره نوشت: یه دبیر ریاضی داشتیم که موقع درس دادن اینجوری درس می‌داد و مثلاً نمایش نامه و یا معرکه اجرا می‌کرد. وقتی هم بچه‌ها یه مسئله بهش میدادن که حل کنه و باید کمی فکر می‌کرد تا به راه‌حل برسه، با اجرای نمایش، به خودش زمان برای فکر کردن می‌داد. یا اگه به جواب نمی رسید می‌انداخت گردن راوی یا بچه مرشد که اشتباه کرده.

خاطره نوشت دو: زمان بچگی ما یه سری آموزش الفبا برای کودکان نشون میداد، قدیمی ها یادشونه:

تعجب نوشت: مطلب قبلی که در مورد "معمای برج هانوی" بود جزو گروه‌بندی "علوم" ویرگول قرار نگرفته. چرا؟ اونوقت همون روز "باتری ماشین تیبا" جزو مطالب علمی شده. باحاله نه؟ ربطی هم به هشتگ نداره. نگاه کردم.

حال خوب کن نوشت: من که با خوندن و نوشتن و فکر کردن به پدیده‌های نجومی حالم خوب میشه. بخاطر همین از این هشتگ استفاده کردم.

همینجوری نوشت: می خواستم به داستان "چراغ آخر" صادق چوبک اشاره‌ای کنم، اما اشاره نمی کنم. چه کاریه خوب.

تاکید نوشت: یکشنبه فراموشتون نشه

مطالب قبلی در مورد گرفتگی ها:

طولانی ترین ماه گرفتگی قرن- پنجم امرداد 97

ماه گرفتگی 11 بهمن 96

ماه گرفتگی در راه است

تاکید نوشت دوم: یکشنبه فراموشتون نشه