فرضیه اختاپوس بیگانه

آیا «اختاپوس» یکی از هوشمندترین گونه‌های کرۀ زمین موجودی بیگانه است؟ یعنی بنیادش حاصل کد ژنتیکی میان ستاره‌ای است و در سیارۀ ما پرورش یافته؟ به گفته دانشمندان ممکن است سرنخ‌هایی در RNA پیشینیان باستانی حیات، در این زمینه وجود داشته باشد.

?به گزارش بیگ بنگ، در آوریل ۲۰۱۸، یک مقالۀ علمی قابل توجه تحت عنوان «علت انفجار کامبرین- زمینی یا کیهانی؟» منتشر شد. این مقاله، با ۳۳ نویسنده از طیف گسترده‌ای از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی معتبر، ادعای باورنکردنی‌ای ارائه نمود، که اگر درست باشد، عمیق‌ترین پیامدها را برای درک ما از کیهان خواهد داشت، این مقاله استدلال می‌کند که منشأ حیات روی سیارۀ زمین نبوده است.

پیتر گادفری اسمیت، فیلسوف علوم ِ دانشگاه سیدنی، گفت:« مانند بنیاد مغز انسان که برای اولین‌بار در دریا فرگشت یافت، سرپایان– اختاپوس‌ها، ماهی‌های مرکب و ناتیلوس‌ها- هم بخش ویژه‌ای از پیچیدگی ذهنی‌شان در دریا فرگشت یافت. البته این موجودات، مسیر فرگشتی متفاوتی را نسبت به ما طی کرده‌اند. اگر بتوانیم با سرپایان بعنوان موجودات هوشمند ارتباط برقرار کنیم، بخاطر داشتن تاریخی مشترک و همچنین صمیمیت نیست؛ بلکه به این دلیل است که فرگشت، ذهن ِ ما را دو برابر کرده است. این احتمالاً نزدیک‌ترین موجودی است که در دیدار با بیگانگان هوشمند خواهیم داشت.

اختاپوس‌ها خود را تغییر شکل می‌دهند، آنها فوق‌العاده هوشمند هستند و قدرت شگفت‌انگیزی در ویرایش ِ بدن خود دارند. در آوریل سال گذشته، محققان دریافتند که اختاپوس- و برخی از خویشاوندان ماهی‌های مرکب و کیسه‌ماهی‌- RNA خود را به طور مرتب ویرایش می‌کنند؛ که به ادعای آن محققان، این توانایی بیولوژیکی پیشرفته‌ای است که از فضای بیرونی آمده است.

شاید بحث‌برانگیزترین جنبه این مقالۀ جدید مربوط به منشأ اختاپوس باشد. بحث با شواهدی قابل قبول آغاز می‌شود، که در مقاله هم اغلب وجود دارد. سرپایان (گروهی متشکل از ماهی مرکب، کیسه‌ماهی، ناتیلوس و اختاپوس) درخت فرگشتی نسبتاً گیج‌کننده‌ای دارند، که برای نخستین‌بار در اواخر دورۀ کامبرین پدیدار شدند و ظاهراً از نوادگان یک ناتیلوئید اولیه میباشند.

از میان این‌ها، اختاپوس جالب‌ترین است و دارای ویژگی‌هایی نظیر: سیستم عصبی پیچیده، چشم‌های پیشرفته و قابلیت استتار، میباشد که در فرگشت ِ آن کاملاً ناگهانی به نظر می‌رسد. به گفتۀ محققان ژن‌های لازم برای این تحول در اجداد آن وجود ندارد. بنابراین دانشمندان معتقدند: «قابل قبول است که بگوییم اختاپوس‌ها از «آینده‌ای» بسیار دور از لحاظ فرگشت ِ زمینی، یا به طور واقع‌گرایانه‌تر، از کیهانِ بزرگ، قرض گرفته شده‌اند.»

?جالب اینجاست که اختاپوس نسبت به ناتیلوس، که احتمالاً نزدیک‌ترین خویشاوند زندۀ جد قبلی‌ آن است، برخی تفاوت‌های بیوشیمیایی و نافذ دارد. به ویژه، شواهدی از تغییرات گستردۀ RNA در پروتئین‌ها وجود دارد که در ساختارهای عصبی ِ سرپایان کشف شده است. این تغییرات حفظ شده‌اند و در هیچ جای دیگری از طبیعت، حتی در ناتلیوس‌ها، تا این حد یافت نشده‌اند. این امر نشان می‌دهد که تحول فرگشتی سرپایان که به لحاظ رفتاری پیچیده است، در زمانی نسبتاً جدید و به طور ناگهانی رخ داده است. مقیاس کلیِ این تغییرات موجب شده که نویسندگان نتیجه بگیرند که نمی‌توان این امر را با فرگشت طبیعی داروین توضیح داد.

محققان استدلال می‌کنند: «یک توضیح قابل قبول در دیدگاه ما این است که ژن‌های جدید احتمالاً واردات فرازمینیِ به سیارۀ ما هستند- بیشتر از همه بعنوان گروه منسجمی از ژن‌هایی که درون تخم‌های بارورشده و محافظت‌شده و نگهداری‌شدۀ اختاپوس عمل می‌کنند، قابل قبول هستند. این می‌تواند یک توضیح کیهانی مختصری برای ظهور ناگهانی اختاپوس، در حدود ۲۷۰ میلیون سال قبل، در زمین باشد.»

“انفجار کامبرین” دوره‌ای بود که طی آن حیات روی زمین به طور چشمگیری و به سرعت در حال تغییر بود؛ این دوره، مدت کوتاهی پس از ظهور رتروویروس‌ها در محیط ما رخ داد. این اتفاق به ویژه برای نوعی از نرم‌تنان به نام سرپایان، چشمگیر بود. شاخک آنها از پوسته‌اشان خارج شد و خود را در لابلای انوع بیشماری از موجودات قرار دادند که در نهایت به اختاپوس، کیسه‌ماهی و ماهی مرکب تبدیل شدند.

دانشمندان نوشتند: «مرزهای فرگشتی اصلیُ گوناگونی انقراض همزمان با رویدادهای بمباران دنباله‌دارها و سنگ‌های آسمانیِ حاوی ویروس، بوده است.» طق این ایده، رتروویروس‌های فضایی، قبل از اینکه خودشان به موجوادت زنده بچسبند، در نهایت وارد سطح زمین شده‌اند. پس از آن، آنها فرگشت موجودات را مجددا برنامه‌ریزی و تغییر دادند.

?طبق این مطالعه: «دومین تمرکز، فرگشت قابل توجه پیچیدگی هوش(سرپایان) است که در ظهور اختاپوس انباشته شده است. سومین تمرکز مربوط به شواهد فسیلی میکروارگانیسم‌هایی که در شهاب‌سنگ‌ها دارای آن هستند و همچنین شناسایی اتمسفر بالایی ذراتی که ظاهراً از بالا و از فضا می‌آیند و دارای حیات هستند، می‌باشد.»

این مقاله استدلال می‌کند که انتقال حیات از فضا، احتمالاً در مقیاسی بزرگتر از صرفاً رتروویروس‌ها بوده است. مجموعه‌هایی از مواد ژنتیکیِ یخ‌زده، قبل از رسیدن به سیاره زمین، در قالب بادهای ستاره‌ای بوده‌اند. «بنابراین این احتمال که تخم‌های نگهداری‌شدۀ ماهی مرکب و یا اختاپوس در قالب اجسام یخی در چندصد میلیون سال قبل به زمین رسیده‌اند، نباید بی‌ارزش انگاشته شود. RNA هم مانند DNA کدهای ژنتیکی را ثبت می‌کند. اما در حالی که DNA یک مولکول دو رشته‌ای است، RNA فقط از یک رشته تشکیل شده است و به عنوان ذخیره‌گاه دائمیِ کدهای ژنتیکی در میان اولین موجودات زمین عمل می‌کرده است.

پژوهشگران دریافته‌اند که در سرپایانی مانند ماهی مرکب معمولی، حداکثر ۶۰٪ از RNA در سیستم عصبی آن بعد از اینکه توسط DNA کدگذاری شده، ویرایش شده است. این تغییرات، مغز آنها را با دمای در حال تغییر در زیستگاه اقیانوسیِ آنها سازگار کرده است. اختاپوس، ماهی مرکب و کیسه‌ماهی به خاطر مشارکت در رفتارهای پیچیده، از باز کردن مخزن آکواریوم گرفته تا فرار کردن با استتار لحظه‌ایِ پوست به منظور پنهان شدن از چشم شکارچی، معروف هستند. این مطالعه نشان می‌دهد که مسیر فرگشتی آنها در پیشرفت عصبی، شامل مکانیزم جدیدی است: ویرایش نتیجه‌بخشِ RNA به نفعِ فرگشت در DNA ژنتیکی آنها.

پان‌اسپرمیا: فرضیه ای است که معتقد است حیات در جایی بوجود نمی‌آید بلکه همواره در جهان وجود داشته، بذرهای آن در جای جای جهان هستی، پراکنده شده و پیوسته از نقطه ای به نقطه دیگر انتقال می یابد.

کارشناسان با این یافته‌ها متقاعد نمی‌شوند. آوی لئوب، فرانک بی. بیرد، استاد علوم دانشگاه هاروارد، به Newsweek گفتند: این مقاله جالب است، اما جنجالی ایجاد کرده و هیچ اثبات بی‌قید و شرطی مبنی بر اینکه انفجار کامبرین نتیجۀ پان اسپرمیا بوده، ارائه نداده است.» “فرانکس وستال” اخترزیست‌شناس، که در مأموریت مارس اکسپرسِ آژانس فضایی اروپایی شرکت داشته، نسبت به این مقاله شک و تردید دارد. وی گفت: به عنوان مثال، برخی سلول‌های میکروبی در دوره‌های زمانی معینی در فضا زنده می‌مانند. اما در سناریویی که در این مقاله مطرح شده، به این امر نیاز است که آن سلول‌ها به مدت هزاران سال در فضای میان‌ستاره‌ای زنده مانده باشند.»

وستال می‌گوید اگرچه عناصر اصلی شیمیایی حیات احتمالا کیهانی باشد، اما به تحقیقات ِ بیشتری برای بررسی منشأ حیات در زمین نیاز است. وی افزود: «متأسفانه کار بسیار آسانی است که اطلاعات را از ادبیات بیرون آوریم تا از فرضیه‌ای حمایت کنیم. طبیعت باورنکردنی است، و من فکر نمی‌کنم لازم باشد برای توضیح آن از فرازمینی‌ها کمک بگیریم.» جزئیات بیشتر این پژوهش در مجلۀ Progress in Biophysics and Molecular Biology منتشر شده است.

ترجمه: زهرا جهانبانی/ سایت علمی بیگ بنگ

منبع: وب سایت علمی بیگ بنگ