بهترین برنامه های قرن گذشته برای قرن جدید

ما نسل کامپیوتر هستیم. تقریبا با هم متولد شدیم و رشد کردیم. بخش زیادی از زندگی ما با نمایشگرها گذشته است. امروز برنامه ها مثل دست یا مغز، بخش هایی از ما هستند. اینجا بهترین برنامه هایی که میشه تو چمدون گذاشت و با خودمون به قرن جدید ببریم رو فهرست میکنم.

این فهرست:

• براساس تجربه شخصی هست و قطعا جای تغییر داره.
• رو به آینده است نه گذشته. یعنی فقط برنامه های زنده رو شامل میشه و بحث تاریخ نگاری نیست. برنامه های خوبی که دورانشون گذشته رو حذف کردم.
• سه قسمت داره: سنتی (Classic)، عمومی و تخصصی.
• منظور از برنامه نرم افزاریه که برای انجام کاری ازش استفاده میشه نه مثل شبکه اجتماعی و سایت و یوتوب و ... که خودش هدف باشه. ضمنا تعریف من از برنامه دانشگاهی نیست و شامل سیستم عامل تا وب اپ هم میشه.

سنتی (Classic)

برنامه های عمومی و تخصصی که دیگه منحصر به دوره زمانی نیستند و خودشون رو اثبات کردند و به معیار تبدیل شدند.

1- اکسل Excel

بیایید قبول کنیم اکسل هدیه خداست به بشر. تجلی ریاضی و منطق. زیبایی برای همه. اکسل فراتر از یه برنامه مشخص یه سبک تفکره. اکسل خودش رو هم قد کاربرش میکنه و به هیچ کس نه نمیگه. اکسل ابزار نیست ابزار سازه.

2 - اتوکد Autocad (رقبا: رویت Revit، اسکچ آپ Sketchup)

معتقدم اتوکد به کمال رسیده. از کد 14 همراه این بزرگوار هستم و یه چیز جالب بهتون بگم: عملا به روز نمیشه :) نسخه های جدید میاد ولی خیلی تغییری نمیکنه. چون واقعیت اینه که همه چی تموم شده! خودشون هم میدونن و الکی باهاش ور میرن. مثل یه مجسمه از میکل آنژ شده. اتوکد حکم اکسل رو داره تو هندسه.

3- ویندوز Windows

لازم به توضیحه؟! از ویندوز 3.1 و 98 و se تا nt و 7 و 10 تا امروز بالا و پایین داشته ولی همونیه که باید. در نقطه تعادل بین انعطاف (لینوکس) و استحکام (مک) برای یک کاربر عادی.

4- آی او اس ios (اندروید Android)

فوق العاده است. میدونم طرفداران بیشمار اندروید ناراحت میشن ولی متاسفانه ربات سبز از دید کاربر ساده زشت، شلخته و سخت تره. بله قابلیت های زیادی داره اما یادتون نره اینجا موبایله نه کامپیوتر. نیاز نیست آپولو هوا کنه. اصلا چرا دعوا کنیم؟ به پدرتون یه آیفون و یه اندروید بدید ببینید کدوم رو سریعتر میفهمن :)

5- فلش Flash / افترافکت After Effects

خیلیها فلش رو فراموش کردن. فلش محصول مکرو مدیا، اکسل گرافیک بود. ترکیبی از انیمیشن و ریاضی. حتی یه زبان برنامه نویسی کوچولو هم پیدا کرد. فلش یه محصول انقلابی بود که اپل و ادوبی با هم کمر به قتلش بستن. نهایتا ادوبی اون ایده درخشان رو برد به افتر افکت خودش. افتر امروز نرم افزار فوق العاده منعطفی برای ساخت انواع چیزهاست که در ده سال گذشته با موج موشن گرافیک در ایران خیلی مطرح شد.

عمومی

برنامه هایی برای استفاده همگانی

1- گردو ( داک داک گو Duck Duck Go، گوگل Google)

گوگل نه نیاز به معرفی داره نه توصیه اما میدونید شهوت جمع آوری داده اش چقدر زیاده . داک داک گو یه موتور جستجو با احترام به کاربر و بدون ردیابی هست اما قدرت گوگل رو نداره. گردو عملا همون گوگله با رعایت حریم خصوصی داک داک گو. سایت های فارسی رو هم پیش نمایش میده. من رو که بعد از سالها استفاده از داک داک گو مجاب کرد.

https://gerdoo.me/

2- گوگل ارث Earth (نشان، بلد)

اگر به 20 سال پیش برگردیم می تونستید با این برنامه ادعای پیغمبری بکنید. ما دنیایی بدون مسیریابی و نمایش ترافیک رو دیدیم! گرچه ممکنه مپ گوگل رقبای محلی بهتری پیدا بکنه ولی هنوز ارث بی رقیبه. ابزار عالی فهم جغرافیا.

3- تسکولو / ترلو Trello (رقبا: جیرا Jira، نوشن Notion)

تسکولو نسخه فارسی شده ترلو با تقویم فارسیه. یه تخته وایت برد آنلاین که میتونید کلی یادداشت و کار رو تعریف کنید. یک مقدار اولش پیچیده به نظر میرسه اما کمی بعد میتونه نظم دهنده کار و زندگی و ایده ها و سندهاتون بشه. جیرا هم خوبه اما بیش از اندازه برای برنامه نویسی و اسپرینت یکپارچه شده و استفاده عمومیش سخته. نوشن اما روش متفاوتی رو پیش گرفته. ترکیب یادداشت نویسی و پایگاه داده با نماهای مختلف برای کاربران ساده. من دارم کم کم از تسکولو بهش مهاجرت میکنم اما هنوز نمیتونم با قطعیت بگم بهتره. با ایران هم مشکل داره.

https://taskulu.com/fa

https://trello.com/

4- دیسکورد Discord (رقبا: اسکایپ Skype، اسلک Slack، تلگرام، واتساپ)

دیسکورد برای ما انقلاب بود. تلگرام به شدت در ایران بیش-پرداخت شده. البته پیامرسان خوبیه ولی اصلا مناسب کار نیست. واتساپ که همینم نیست. از نظر کاری اسلک قطعا بهتره، یه نرم افزار مخصوص ارتباطات کاریه. با دسته بندی و پروژه و مدیریت فایل و ... ولی به شدت سخت هست. در عوض دیسکورد آنچه خوبان همه دارند رو یکجا و رایگان و بدون فیلتر داره. باید تو کانال درباره اش بیشتر بنویسم.

5- پاورپوینت Powerpoint

برنامه مفید و موثر برای روایت گری. برنامه ای که عملا یک فیلم کوتاه و داستان میسازه. البته کمی دشواری های طراحی داره اما رقیب خاص عمومی نداره.

6- ورد Word

برنامه ساده ای برای تنظیم اسناد متنی ساده و متوسط. و برنامه کم توانی برای اسناد پیچیده.

7 و 8- اینوریدر Inoreader / پاکت Pocket

ما انبوهی از لینک و اخبار رو میخونیم. اون هم در بدترین جا: شبکه های اجتماعی و پیام رسانها. اینطوری میشه که 3 ساعت تو تلگرام می چرخید و بازم ترس "یه چیزی نخوندم" و حسرت "بعدا بخونم" دارید. همیشه هم عقب هستید. پاکت یه برنامه برای ذخیره همه لینک ها جهت مطالعه آینده است. و اینو ریدر هم یه برنامه برای تجمیع همه سایت های خبری در یکجاست. تجربه کنید و از شر کانال ها راحت شید. اینجا رو بخونید.

https://inoreader.ir/

https://getpocket.com

9- وردپرس Wordpress

وردپرس عملا یه برنامه است. یه برنامه برای ساخت و مدیریت سایت. قابل فهم، راحت، ساده، با شعور و رایگان. چرا نباید تو فهرست باشه؟

https://fa.wordpress.org/

10- مدیا پلیر کلاسیک Mpc

بهترین پخش کننده ویندوز. با بیشترین فرمت و کدک و تر و تمیز.

11- اسپاتیفای Spotify

فقط از نظر شنیدن قانونی.

12- کالیبر Calibre

بهترین نرم افزار مدیریت کتاب الکترونیک و پی دی اف و کتابخوان اگر نیاز دارید.

13- جی دانلودر JDownloader(رقیب: آی دی ام IDM)

آی دی ام هم تو ایران بیش-پرداخت میشه درحالیکه جی دانلودر هم بهتره هم رایگان. گرچه ماهیت دانلود داره تغییر میکنه.

14- مرورگر

درسته که از فایرفاکس استفاده میکنم اما خیلی خوب نیست. کروم هم سنگین و غیر قابل اعتماده. اوپرا و بریو و سافاری و ... هم چنگی به دل نمی زنن. این حوزه هنوز یه برنامه سبک امن منعطف قابل اعتماد نداره. من به اج خیلی امیدوارم.

15- کلاد و اشتراک

یادش به خیر چقدر هارد فیلم و برنامه داشتیم. قرن بعدی قرن اشتراکه. بازیهای اشتراکی، برنامه اشتراکی، محتوای اشتراکی و ...

از کلاد های مختلفی استفاده کردم اما به دلیل سرعت لاک پشتی آپلود در شبکه ایران تجربه خوبی نبوده ولی فهمیدم یک چیز ضروریه. دراپ باکس، گوگل درایو، وان، پی کلاد و آیکلاد هستند. و انتخاب بین شون یه مطلب مجزاست.

تخصصی

برنامه هایی غیر همگانی و برای استفاده های خاص

1- گرامرلی Gramerly/ ویراستیار

گرامرلی نمایش آینده در دنیای برنامه هاست. استفاده از هوش مصنوعی در فهم متن و تصحیح و پیشنهاد واژه و لحن نوشتن. ویراستیار شبیه این وظیفه برای فارسی و یکی از کارهای درخشان این مملکت بود که نمی دونم چرا متوقف شد. اخیرا شنیدم برنامه جدیدی اومده به نام پاک نویس.

2- این دیزاین InDesign (رقبا: ورد، فتوشاپ، ایلاستریتورIllustrator، کرل Corel)

شاید تعجب کنید که فتوشاپ رو انتخاب نکردم. درسته که رقیب نیستند اما اگر بخوام نرم افزار های گرافیک رو قیاس کنم قطعا بهترین و متاسفانه کم کاربردترین شون این دیزاین هست. اما آقا، درست، فهیم و باشعور.

در عوض فتو شاپ یک نرم افزار بی تربیت، نیمه پیچیده، به هم ریخته و نپخته است که هر گوشه اش مستقلا رشد کرده. فتو شاپ مثل یه جعبه ابزار بزرگ میمونه. اگر مکانیک خوبی باشی جالبه ولی برای خیلی ها با سنگ فرقی نداره. این یه نقطه ضعف مهمه. البته در جایگاه تخصصیش بی رقیبه.

فتوشاپ جایگزین درست درمونی نداره و در نسخه های اخیر با هوش مصنوعی پیشرفت قابل توجهی کرده. احتمالا در آینده بسیاری ابزارهاش حذف شه و اصلا دوباره طراحی بشه.

ایلاستریتور بین این دوتاست. خیلی ها که بعد فتوشاپ میرن سراغش میفهمن نفس کشیدن چقدر ساده تر شده! اینها تازه مرحوم فریهند رو ندیدن که ادوبی نابودش کرد. ادوبی مثل ملّاک ها میمونه. پول داره ایده میخره و بعضی هاشون رو رها میکنه.

3- پریمیر Premiere Pro

پریمیر پادشاه تدوینه. قبلا چند رقیب بودند اما پریمیر تونست به لطف سیطره ادوبی همه رو حذف کنه. البته نرم افزار با شگفتی های خاصی نیست اما همون کاری که باید انجام بده رو تموم می کنه.

4- اودیشن Audition

شبیه جایگاه پریمیر در تدوین، اودیشن برای صداست. کار درست و اندازه

5- هند بریک Handbrake (رقیب: فرمت فکتوری Format factory)

این برنامه کوچک و سبک بهترین مبدل فرمت فیلم هاست. علی رغم کوچکی بسیار موفقه.

6- لومیون Lumion (رقبا: مکس 3ds Max وی ری VRay اسکچ آپ Sketchup)

لومیون گمشده نرم افزار های معماری بود. برنامه ای مستقل برای رندر در لحظه بدون پیچیدگی های احمقانه مکس و وی ری برای یه معمار. قطعا در آینده نزدیک بازار رو تصاحب میکنه. باید درباره اش تو کانال بنویسم.

7- ایکس دی XD/ لوناسی Lunacy (رقبا: اسکچ Sketch، فیگما Figma)

اسکچ نرم افزار بسیار خوبی برای طراحی رابط کاربریه ولی منحصر به مکه. لوناسی یک برنامه رایگان دقیقا مشابه اسکچ برای ویندوز هست. البته ایکس دی با موفقیت تونسته سهم ویندوز رو بگیره. فیگما هم رقیب قدریه.

برنامه ها یکی از مهمترین دستاوردهای بشری بودند در قرن قبل بودند که کمتر دیده شده اند و به روزمره ما تبدیل شدند. قطعا در گذار از یک قرن به آینده سهم مهمی از چمدان ما رو دارند. خوبه که با گفتگو درباره شون به رشد بقیه کمک کنیم.

در توییتر : بهترین برنامه های قرن

در تلگرام : https://t.me/salmaneshoon