اشتباهات رایج تیم‌های استارتاپی دانشجویی

پای صحبت اغلب کارآفرینان بزرگ که بنشینی یکی از حساس‌ترین و مهمترین مقاطع شکل‌گیری کسب‌وکارشان را تیم‌سازی عنوان می‌کنند. چندی پیش در صحبت با یکی از کارآفرینان قدیمی حرف از تیم‌سازی و دانشگاه به عنوان یکی از محیط‌های خوب برای توسعه تیم و راه‌اندازی کسب‌وکار شد. متن کامل مصاحبه با این دوست عزیز پس از بازبینی وی به زودی منتشر خواهد شد اما یکی از مواردی که شاید ذکر آن در اینجا خالی از لطف نباشد توجه دادن به دو آسیب جدی در تیم‌سازی بود که در فضای دانشگاه پررنگ‌تر نیز هست. آسیب اول تیم‌سازی با ویژگی‌های مشابه و دومی تیم‌سازی براساس رودربایستی است. اولی را باعنوان تیم سازی یک‌شکل و دومی را تیم سازی دوستانه نام‌گذاری می‌کنیم.

دو آسیب جدی تیم‌سازی در فضای دانشگاه: تیم‌سازی با ویژگی‌های مشابه و تیم‌سازی براساس رودربایستی

مهر از دیرباز ماه مهربان بوده است. ماه جنب و جوشی تازه در زمینه‌ای از رنگ‌های گرم و زیبای پاییزی. پاییز را اگر چون اخوان، پادشاه فصل‌ها نیز ننامیم باز شیرینی‌های آن را که با دوستی‌های تازه گره می‌خورد از کودکی به یاد داریم. مهر، ماه دوستی‌های تازه است و این دوستی‌ها گاهی پایه بزرگ‌ترین کسب‌وکارها بوده‌اند. نیازی به مثال و ارجاع نیست همه ما بسیاری کسب‌وکارهای بزرگ را دیده و شنیده‌ایم که حاصل کار دو، سه یا چند نفر است که در محیط دانشگاه یکدیگر را پیدا کرده‌اند و دوستی‌هایشان به شراکت‌های بلندمدت و پایدار تبدیل شده است. اما تیم‌سازی استارتاپی در دانشگاه یک شمشیر دولبه است که باید به ظرایف آن نیز توجه داشت.

یک کسب‌وکار برای اینکه شکل بگیرد نیازمند مهارت‌ها و توانمندی‌های گوناگونی است که اغلب در یک فرد جمع نمی‌شود و از همین روست که برخی اندیشمندان حوزه کارآفرینی به صورت کلی فرد کارآفرین را قبول ندارند و از تیم‌های کارآفرینی سخن می‌گویند. و باز به همین خاطر است که بسیاری سرمایه‌گذاران خطرپذیر، شتابدهنده‌ها و … حاضر به پذیرش افراد نیستند و حمایت‌های خود را منوط به تیم‌سازی می‌کنند.

تیمسازی یک شکل

هدف اصلی از تیم‌سازی در استارتاپ‌ها کسب ویژگی‌های گوناگونی است که برای مدیریت یک کسب‌وکار ضروری است. ویژگی‌هایی همچون مدیریت مسائل حقوقی، مالی، تولید، بازاریابی و سایر ارکان مورد نیاز کسب‌وکار. متاسفانه تیم‌سازی استارتاپی در دانشگاه این آسیب را تقویت می‌کند که افرادی دورهم جمع شوند که مشابه هم هستند و توانمندی‌های یکسانی دارند. به خصوص در دانشگاه‌های صنعتی که تنها دانشجویان رشته‌های فنی و مهندسی درحال تحصیل هستند اغلب تیم استارتاپی تنها توانمندی تولید دارند. در این تیم‌ها هیچ برنامه واقعی برای پس از تولید وجود ندارد و در بهترین حالت همه برنامه‌ریزی‌ها برای تولید یک محصول اولیه است.

عبارت تیمسازی یک شکل اگرچه از یک نظر عبارت مثبتی تلقی می‌شود اما در اینجا این عنوان را برای تیمی در نظر گرفتیم که همه اعضای آن ویژگی‌های یکسانی دارند. این تیم به جوانب مختلف یک کسب‌وکار نمی‌تواند مسلط باشد و احتمال شکست آن بسیار بالاست. در صحبت با یکی از دوستانی که پس از مدت‌ها کسب‌وکار بسیار سودده خود را رها کرده بود علت را جویا شدم. گله و شکایت بسیار داشت از مالیات و اینکه مالیات کمر کسب‌وکار وی را شکسته است. وقتی درباره جزيیات کسب‌وکار خود و مواردی که موجب زیان وی شده بود صحبت می‌کرد آشکار بود که هیچ اطلاع کافی از آیین‌نامه‌های حقوقی و مسائل حوزه کسب‌وکاری خود ندارد. جالب این بود که خودش نیز در نهایت به این موضوع تصریح کرد که اگر از ابتدا می‌خواست شروع کند حتما یکی از اعضای اصلی تیم بنیان‌گذار را فردی انتخاب می‌کرد که به مسائل حقوقی مسلط باشد.

تیمسازی دوستانه

تیم سازی دوستانه در واقع استفاده از بند پ برای تیم‌سازی است. اگر بند پ در دیوان‌سالاری‌های دولتی بد است در پایه‌گذاری یک کسب‌وکار استارتاپی بسیار بدتر و خسارت‌بارتر است. هر دلیلی غیر از مهارت‌های یک فرد، موجب اضافه شدن او به تیم کسب‌وکار باشد پایه‌ای است برای کج رفتن این دیوار تا ثریا. البته این مثل هم اشتباه است. هیچ‌گاه دیواری تا ثریا کج نخواهد رفت بلکه به سرعت فرو خواهد ریخت.

هیچ کس نباید به خاطر رودربایستی به تیم اضافه شود. دوستی، رفاقت، حتی پیوند زناشویی یک بحث است و کسب‌وکار یک بحث دیگر. این مسائل را نمی‌توان با هم قاطی کرد. این که شاعر از بیگانگان نمی‌نالد و آشنایان را شماتت می‌کند درواقع اشتباه است. ابتدا باید خود را شماتت کند که آشنایانی را در کار اجازه ورود داده است که صلاحیت‌هایشان مجوز ورود نبوده است. تیم‌سازی در دانشگاه یکی از آسیب‌هایش این است که بسیاری افراد به خاطر رودربایستی‌های دوستانه به تیم اضافه می‌شوند درحالی که هیچ مسئولیت و آورده مشخصی در کسب‌وکار ندارند.

اضافه شدن هرکس به تیم کارآفرینی باید براساس نیازی باشد که در کسب‌وکار وجود دارد و در قالب مسئولیت‌های مختلف خودش را نشان می‌دهد. از طرفیتنها می‌بایست توانمندی‌ها و مهارت‌های فردی که می‌خواهد این مسئولیت‌ها را تصدی کند ملاک انتخاب افراد باشد نه سابقه دوستی‌ها و علاقه‌مندی‌ها. امروزه به منظور جانشانی افراد در جایگاه‌های شغلی،بیش از مهارت‌های اکتسابی به مهارت‌های ذاتی و شخصیت‌شناسی افراد بها داده می‌شود. بدین منظور تست‌های گوناگونی طراحی شده است تا کمک کند افراد علاوه بر مهارت‌های فردی و تحصیلی از نظر شخصیت‌شناسی نیز در یک تیم به درستی جانشانی شوند. حال شرایط موجود را در نظر بگیرید و ببینید که چقدر تیم‌سازی در دانشگاه می‌تواند غیرعلمی و فاجعه بار صورت گیرد.

اگر دوست دارید دوستی‌های ماه مهربان را به شراکت‌های بلند مدت در کسب‌وکار تبدیل کنید بسیار آگاهانه این کار را انجام دهید. بی‌شک دانشگاه بهترین فرصت برای توسعه شبکه حرفه‌ای شماست اما لازم است در انتخاب‌های خود احساسی عمل نکنید.

درنهایت اینکه اگر دوست دارید مهر ماه را با دوستان جدید استارتاپی تجربه کنید حتما به پنجره هم‌تیمی در اینووین هم سری بزنید. استارتاپ‌های بسیاری منتظر شما هستند تا با استفاده از توانمندی‌های شما تیم خودشان را توسعه دهند.

پی‌نوشت اول: اگر دوست داشتید درباره تیم‌سازی بیشتر بدانید چک‌لیست تیم‌سازی در استارتاپها را ببینید.

پی‌نوشت دوم: این مقاله اولین بار با عنوان شمشیر دولب تیم سازی استارتاپی در دانشگاه در وبلاگ اینووین منتشر شده است.