شرح کلیِ کتاب مقدس (عهد عتیق و عهد جدید)

کتاب مقدس

شرح کلی

کتاب مقدس از دو بخش عهد قدیم و عهد جدید تشکیل شده که شامل ۶۶ کتاب می‌باشد که تقریبا در طی ۱۶۰۰ سال و توسط حدود چهل نویسنده و به سه زبان متفاوت و در سه کشور متفاوت به نگارش درآمده است. تعداد ۳۹ کتاب از این مجموعه متعلق به عهد قدیم و ۲۷ کتاب مربوط به عهد جدید است که در کل دارای ۱۱۸۹ فصل و ۳۱۱۰۲ آیه هستند.

مجموعه کتاب‌های عهد جدید بطور معمول در اغلب کتاب مقدس مسیحیان، پس از عهد قدیم قرار گرفته است. اسم عهد جدید از پیمان و میثاق جدیدی اقتباس شده که مابین خدا و انسان و بر اساس مرگ و قیام عیسی مسیح برقرار گردیده است. عهد جدید شامل تاریخچه و وقایع تاریخی زندگی و خدمت مسیح، رشد و تاثیرات کلیسای اولیه، و رسالات آموزنده به کلیساهای اولیه است.

کتاب مقدس شامل سبک‌های ادبی مختلف از قبیل اشعار، روایات، داستان، تاریخ، شریعت، قوانین، نبوت، ضرب‌المثل و تمثیل است. در این راستا می‌توان این کتاب‌ها را به چند گروه متمایز تقسیم‌بندی کرد:

مجموعه کتاب‌های عهد قدیم

۱- پنتاتوک یا تورات

پنج کتاب نخست عهد عتیق ”پنتاتوک“ یا تورات نامیده می‌شود که به معنی ”کتب پنجگانه“ یا ”اسفار پنجگانه“ است.

این پنج کتاب به ترتیب عبارتند از: پیدایش، خروج، لاویان، اعداد، و تثنیه. این پنج کتاب نزد یهودیان به ترتیب: برشیت، شِمُوت، وَییقرا، بَمیدبار و دِواریم نامیده می‌شوند.

۲- کتاب‌های تاریخی

این گروه شامل دوازده کتاب می‌باشد که در برگیرنده روایات تاریخی هستند.

این دوازده کتاب به ترتیب عبارتند از: یوشع، داوران، روت، اول سموئیل، دوم سموئیل، اول پادشاهان، دوم پادشاهان، اول تواریخ، دوم تواریخ، عزرا، نحمیا، و استر.

۳- ادبیات حکیمانه و منظوم

این گروه نیز در برگیرنده پنج کتاب بعدی می‌باشد.

این پنج کتاب به ترتیب عبارتند از: ایوب، مزامیر، امثال، جامعه، و غزل غزل‌ها.

۴- انبیای بزرگ

این کتاب‌ها در گروه کتاب‌های نبوتی قرار گرفته است و شامل کتاب انبیایی می‌گردد که از نظر حجم کاری در رتبه بالاتری قرار می‌گیرند و شامل پنج کتاب می‌گردد.

این پنج کتاب به ترتیب عبارتند از: اشعیا، ارمیا، مراثی ارمیا، حزقیال، و دانیال.

۵- انبیای کوچک

این کتاب‌ها نیز در گروه کتاب‌های نبوتی جای گرفته و شامل کتاب انبیایی می‌گردد که از نظر حجم کاری در رتبه پایین‌تری نسبت به انبیای بزرگ قرار می‌گیرند و شامل دوازده کتاب می‌گردد.

این دوازده کتاب به ترتیب عبارتند از: هوشع، یوئیل، عاموس، عوبدیا، یونس، میکاه، ناحوم، حبقوق، صفنیا، حجی، زکریا، و ملاکی.

مجموعه کتاب‌های عهد جدید

۱- کتاب‌های تاریخی

پنج کتاب اول عهد جدید در برگیرنده روایات و وقایع تاریخی هستند.

این پنج کتاب به ترتیب عبارتند از: انجیل متی، انجیل مرقس، انجیل لوقا، انجیل یوحنا، و اعمال رسولان.

۲- رسالات پولس

این‌ها مجموعه رسالاتی هستند که پولس رسول به نگارش در آورده است و شامل سیزده رساله می‌باشد.

این سیزده رساله به ترتیب عبارتند از: رومیان، اول قرنتیان، دوم قرنتیان، غلاطیان، افسسیان، فیلیپیان، کولسیان، اول تسالونیکیان، دوم تسالونیکیان، اول تیموتائوس، دوم تیموتائوس، تیطوس، و فلیمون.

۳ - رسالات عمومی

این مجموع از رسالات شامل نُه کتاب است که توسط سایر رسولان به نگارش درآمده است، البته برخی از محققان رساله به عبرانیان را نیز منسوب به پولس می‌دانند.

این نُه رساله به ترتیب عبارتند از: عبرانیان، یعقوب، اول پطرس، دوم پطرس، اول یوحنا، دوم یوحنا، سوم یوحنا، و یهودا.

۴- رساله زمان‌های آخر

این رساله آخرین کتاب از کتاب‌های عهد جدید است. که در مورد اتفاقاتی که در آینده رخ می‌دهد صحبت می‌کند. و به نام کتاب مکاشفه (مکاشفه یوحنا) شناخته می‌شود.

کتاب‌های کانُنی

این شصت و شش کتاب در مجموع "کانُن" کتاب مقدس (canon) نامیده می‌شود. این واژه در عبری (kaneh) به مفهوم "نِی" و در یونانی (kanon) به مفهوم "میله" است و این واژه در اصل مقیاس و معیاری برای اندازه‌گیری در آن دوران بوده است که هم شامل مقیاس اندازه‌گیری نجاران و هم اصطلاحی برای معیار و میزان درست نوشتن کاتب حاکم بوده است. در واقع این اصطلاحی عمومی برای سنجش میزان عدالت و داوری در مورد قضاوت کردن دیگران بود.

کانُن عهد جدید

در قرون اولیه مسیحیت، در میان مسیحیان در ارتباط با اینکه کدام کتاب جزو کتاب مقدس است شک و تردید اندکی بوجود آمد؛ از قرن دوم، بسیاری از کلیساها یک سری از کتاب‌ها را به عنوان کتاب مرجع و الهامی پذیرفته بودند که شامل چهار انجیل، اعمال رسولان، سیزده رساله پولس، اول پطرس، و اول یوحنا می‌شد. و فقط در مورد هفت کتاب باقی‌مانده تصمیم قطعی گرفته نشده بود، برای مثال، پاپ کلمنت یکم (Clement) که در اواخر قرن اول میلادی می‌زیست و پولی کارپ (Polycarp) که از اسقفان کلیسا در قرن دوم بود تقریبا از تمامی کتاب‌ها کانُنی نقل قول کرده‌اند. اما سرانجام در اواسط قرن چهارم در دوران آتاناسیوس (Athanasius of Alexandria) که یکی از الهی‌دانان برجسته مسیحی و اسقف اسکندریه بود تمامی کتاب‌های مورد تایید را بطور رسمی اعلام کرد که مورد پذیرش سایر کلیساها نیز قرار گرفت. و این همان مجموعه‌ای از کتاب‌های عهد جدید است که ما نیز آنرا می‌دانیم.

کانُن عهد قدیم

یهودیان بطور واضح ستون و اساس کتاب مقدس عهد قدیم را بطور عام در تورات و یا شریعت (قوانین الهی) خلاصه کرده‌اند. و این اساس همانا در دوران اولیه حیات اسرائیل شکل گرفت و در این مورد هیچ شکی برای عدم پذیرش وجود نداشت. ترتیب این کتاب‌ها در کتاب عهد عتیق یهودیان به همان ترتیبی نیست که ما در کتاب عهد قدیم می‌بینیم، اما تمامی این کتاب‌ها در کتاب یهودیان نیز وجود دارد.

پنج کتاب نخست عهد عتیق تشکیل‌دهنده شریعت هستند که به نام ”پنتاتوک“ یا تورات نامیده می‌شوند که به معنی ”کتب پنجگانه“ یا ”اسفار پنجگانه“ است. یهودیان بصورت سنتی، موسی را نویسنده پنتاتوک می‌دانند، و اغلب محققین کتاب مقدّس نیز با این دیدگاه موافق هستند.

انبیاء شامل انبیای پیشین یا اولیه می‌شوند که یوشع، داوران، سموئیل و پادشاهان در این گزینه قرار می‌گیرند. و انبیای بعدی یا ثانویه که شامل اشعیا، ارمیا، مراثی، و دوازده کتاب نبوتی کوچک می‌شوند. این مجموعه در کل شامل ۲۴ کتاب است در صورتی که در کتاب عهد قدیم مسیحیان تعداد ۳۹ کتاب وجود دارد و علت آن این است که کتاب‌هایی از قبیل اول و دوم سموئیل، و عزرا و نحمیا در کتاب یهودیان بصورت یک‌جا و بدون تفکیک قرار گرفته است.

مجموعه كتب مقدس يهود به اختصار «تَنَخ» ناميده می‌شود.

شورای یامنیا

در بین سال‌های ۹۰ و ۱۰۰ پس از میلاد، گروهی از محققان یهودی در یامینا در اسرائیل با هم ملاقات کردند تا در مورد کتاب عبری عهد عتیق تصمیم گیری کنند در واقع در این شورا هیچ کتابی به کتاب‌های عهد عتیق اضافه نشد و هیچ کتابی هم کم نشد. در واقع آخرین کتاب عهد عتیق همان کتاب ملاکی بود. و کتاب‌هایی که پس از قرن چهارم قبل از میلاد به نگارش درآمده بود و به کتاب‌های بین‌العهدین معروف هستند مورد پذیرش این شورا قرار نگرفت.

درباره کتاب‌های آپوکریفا (Apocrypha)

کتُب متاخر

مابین پایان تاریخ عهد قدیم از زمان نحمیا و ملاکی تا شروع تاریخ عهد جدید، در حدود چهار صد سال فاصله وجود دارد. بعد از تبعید در بابل (۵۸۶-۵۳۹ قبل از میلاد)، اسرائیل هرگز استقلال دوباره خود را بدست نیاورد؛ اسرائیل همچنان یک قلمرو کوچک در تحت سلطه امپراطوری‌های مختلف باقی ماند: اول امپراطوری پارس که در سال ۵۳۹ قبل از میلاد ظهور کرد، سپس امپراطوری یونان که در سال ۳۳۲ قبل از میلاد شروع به حکمرانی نمود، و سرانجام امپراطوری یونان که در سال ۶۳ قبل از میلاد آغاز گردید.

بسیاری از یهودیان در طی این چهار قرن مابین عهد قدیم و عهد جدید، وطن خود را ترک و در سایر کشورها ساکن گردیدند. در دوران عیسی، تقریبا هر شهر عمده در قلمرو مدیترانه دارای کنیسه یهودیان بود. این یهودیان پراکنده نه به زبان عبری بلکه به زبان یونانی سخن می‌گفتند؛ از اینرو عهد قدیم توسط هفتاد نفر به یونانی ترجمه شده و "هفتادگانی" یا ترجمه "سبعینیه" (به لاتین سپتوآگینتا: Septuaginta) نامیده شد. این عهد قدیم یونانی بعدها تبدیل به کتاب مقدّس‏ کلیسای اولیه گردید؛ وقتی پولس و سایر رسولان به سفر بشارتی خود رفتند، این کتاب مقدّسی بود که آنها از آن استفاده می‌کردند.

در طی دوران بین عهدین مجموعه دیگری از کتاب‌ها به نگارش درآمدند که "آپوکریفا Apocrypha" نامیده می‌شوند که به نام اسفار مشکوک، یا قانون ثانی نیز مشهور هستند؛ در واقع این واژه در یونانی به مفهوم ”‏پنهان شده“ است. در فارسی نوین این مجموعه "کتب برحق متاخر" نامیده شده است. این کتاب‌ها در نسخه عبری وجود ندارند و بخشی از کلام خدا نیستند، اما آنها در ترجمه سبعینیه و برخی از ویرایش‌های کتاب مقدّس‏ نیز ضمیمه شده‌اند. ترجمه سبعینیه در ترتیب و تقسیم بندی کتاب‌ها دارای تفاوتهایی با نسخه عبری است و در این ترجمه فصل‌هایی نیز به برخی از کتاب‌های موجود ضمیمه شده است. گرچه این کتاب‌ها بوسیله یهودیان به نگارش درآمده بود اما شورای اولیه یهودیان، کتاب‌های آپوکریفا را رد کرد و کلیسای اولیه نیز آنها را به عنوان کتاب‌های الهامی مورد نظر قرار نداد. گرچه آپوکریفا شامل حقایق بسیاری است، اما آن‌ها به هر آنچه که قبلا در کتاب‌های عهد قدیم نوشته شده بود چیزی اضافه نکردند.

کتاب‌های آپوکریفا معمولا در چهار قرن قبل از میلاد به نگارش در آمده‌اند و نویسنده اغلب آنها کاملاً غیر مشخص یا بدون مستندات تاریخی است. این کتاب‌ها توسط یهودیان به رسمیت شناخته نمی‌شود و در هیچ کجای عهد جدید و یا توسط هیچ‌یک از نویسندگان عهد جدید، اشاره‌ای به این کتاب‌ها نمی‌شود. کلیسای پروتستان اعتبار این کتاب‌ها را رد کرد اما کلیسای کاتولیک و ارتدکس آن‌ها را به عنوان قانون ثانوی مورد قبول قرار دادند.

وبلاگ بخوان و بیندیش

کتاب مقدس با
ترجمه‌های مختلف نظیرِ: «ترجمه قدیم»، «ترجمه شریف؛ مژده برای عصر جدید» و «ترجمه تفسیری» را بصورت آنلاین از «اینجا» یا «اینجا» یا «اینجا» یا «اینجا» بخوانید. ترجمه کاملِ توراتِ مقدس، مورد تایید جامعه کلیمیان ایران را از «اینجا» بخوانید.