لبنیات کم چرب بخوریم یا پر چرب؟

لبنیات کم چرب بخوریم یا پر چرب؟ | یک باور پذیرفته شده بین اکثر مردم درباره نوع لبنیاتی که مصرف می کنند وجود دارد. مردم اغلب فکر می کنند که لبنیات کم چرب ضرر کمتری نسبت به نوع پر چرب آن داشته و برای سلامتی مفید تر است. این باور نه تنها بین مردم، بلکه بین پزشکان و متخصصان تغذیه و سلامتی نیز پذیرفته شده است. این متخصصان اغلب بیماران را به مصرف لبنیات کم چرب تشویق می کنند، زیرا فکر می کنند مصرف لبنیات پر چرب باعث بروز یا تشدید بیماری هایی مانند بیماری ها ی قلبی عروقی شود. تحقیقات علمی بسیاری پشتوانه این ادعا بوده و از آن حمایت می کنند. اما تحقیقات اخیر در این زمینه نتایجی خلاف این ادعا و حقیقت پذیرفته شده نشان داده و بیانگر این موضوع است که نه تنها بین مصرف لبنیات پر چرب و برخی بیماری ها رابطه ای وجود ندارد، بلکه مصرف آن ها به سلامت قلب و عروق و کنترل وزن بهتر نیز کمک می کند. محققان اکنون می گویند، مصرف لبنیات پر چرب آنچنان که فکر می شده است، برای سلامتی قلب و عروق مضر نیست. از این رو مردم نیز امروزه، در خرید مواد لبنی دچار سردرگمی شده اند.

دعوای کم چرب و پر چرب

کشمکش ها بین مصرف لبنیات کم چرب و پر چرب چندین دهه است که ادامه دارد. با پیشرفت های صنعتی در صنایع غذایی و دامداری ها و افزایش جمعیت، مصرف لبنیات در قرن 20 به شدت افزایش یافت. پیشرفت های علمی و پزشکی نیز سرعت گرفت و بسیاری از آن ها مردم را به مصرف لبنیات تشویق کردند. این پیشرفت ها و مصرف بالای مواد غذایی در برخی کشورهای صنعتی باعث به وجود آمدن معضلاتی همانند چاقی شد. با توجه به بروز و افزایش این معضلات، انتقادهایی به غذاهای پر چرب و نقش چربی در چاقی افراد صورت گرفت. لبنیات نیز از این قائده مستثنی نبود و زیر نگاه های انتقادی شدیدی قرار گرفت. دامداری ها و صنایع لبنی برای ادامه فعالیت و فروش محصولات خود، نیاز به ایجاد تغییراتی در روند تولید را احساس کردند. از دهه های 80 و 90 میلادی، این شرکت ها تغییراتی را اعمال کرده و تولید لبنیات های کم چرب و بدون چربی را آغاز کردند. از همان موقع، تحقیقات و آزمایش های مختلف و متعددی بر روی چربی های لبنیات و تاثیر آن ها بر روی بدن انسان انجام شد. بیشتر این تحقیقات، چربی های لبنیات را مضر و آن ها را عامل بروز و تشدید برخی بیماری ها قلمداد کرده و مردم را به مصرف لبنیات کم چرب تشویق می کردند. اما برخی متخصصان هنوز هم به برتری لبنیات پر چرب نسبت به نوع کم چرب اعتقاد داشته و افراد را به مصرف آن ها توصیه می کردند.

چربی لبنیات از چه نوعی است؟

لبنیات پر چرب همان طور که از نام آن پیداست، میزان چربی بیشتری نسب به انواع دیگر دارد. دلیل اصلی توصیه به مصرف نکردن آن نیز همین موضوع است. برخی متخصصان می گویند این چربی ها از نوع چربی های اشباع، کلسترول و چربی های ترانس بالا هستند. این چربی ها نیز از نوع مضر تلقی شده و ارتباط مستقیمی با ابتلا به بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی عروقی دارند.

واقعیت این است که همه چربی های موجود در محصولات لبنی مضر نبوده و از نوع اشباع یا نوع ترانس بالا نمی باشند. این چربی ها بسیار پیچیده بوده و دارای تاثیرات فیزیولوژیکی متفاوتی هستند. طبق آخرین تحقیقات انجام شده؛ چربی های اشباع شده شیر در ساختار بسیار متفاوت بوده و بسیاری از آن ها حتی تاثیری بر روی کلسترول و پلاسمای خون ندارند. از این رو نمی توان چربی موجود در لبنیات را برای سلامتی کاملا مضر دانست. یکی از ادعاهای اصلی مخالفان لبنیات پر چرب نیز این موضوع است که؛ هر چه بیشتر لبنیات پر چرب مصرف کنیم، میزان این چربی های مضر نیز به نسبت زیاد تر شده و باعث بروز مشکلاتی برای سلامتی انسان می شود.

نوع چربی مهم است

بیشتر افراد با شنیدن نام چربی ممکن است مفاهیمی مانند چاقی و بیماری در ذهن آن ها تداعی شود. اما واقعیت این است که همه چربی ها مضر نیستند و بدن ما به چربی های مفید نیاز ضروری دارد. چربی موجود در لبنیات پرچرب خصوصا شیر پر چرب، همانند چربی موجود در ماهی، حبوبات یا زیتون نیست. همانطور که گفته شد این چربی از نوع اشباع شده است اما نه همه آن. لبنیات پر چرب خصوصا شیر پر چرب، دارای کالری های زیادی می باشد. شیر پر چرب در حدود 57% کالری های چربی خود را از چربی های اشباع شده می گیرد. یعنی قسمت قابل توجهی از چربی های شیر را چربی های اشباع تشکیل می دهند و مصرف بیش از اندازه آن ها ممکن است مشکلاتی برای سلامتی شما به وجود آورد.

برخی متخصصان معتقدند افرادی که در تغذیه روزانه خود حدود 2000 کالری دریافت می کنند، نباید بیشتر از 20 گرم چربی اشباع در روز مصرف کنند. مصرف بیشتر از این مقدار ممکن است برای آن ها خطراتی را به همراه داشته باشد. از این رو، مصرف بیش از اندازه لبنیات پر چرب می تواند موجب افزایش ورود چربی های اشباع به بدن و در نتیجه انسداد عروق و بالا رفتن خطر ابتلا به بیماری های قلبی شود.

مدافعان لبنیات پر چرب چه می گویند؟

از نظر این افراد، لبنیات پر چرب دارای محتویات و مواد مغذی بسیاری در ترکیبات خود است. به غیر از پروتئین و کربوهیدرات بالا، لبنیات پر چرب دارای ویتامین های محلول در چربی مانند ویتامین های (A, D, E, K) هستند که به خاطر محلول بودن آن ها، بهتر جذب بدن می شوند. بخش قابل توجهی از این چربی نیز، چربی مفید بوده و همراه مواد مغذی و کلسترول های مفید وارد بدن می شوند. پروتئین موجود در محصولات لبنی پرچرب نیز، در کنار پپتیدها نقش محافظت کننده از قلب را دارند.

• کنترل بهتر وزن

بر خلاف تصور عموم مبنی بر تاثیر چربی لبنیات در افرایش وزن، تحقیقاتی در این زمینه، خلاف این موضوع را نشان می دهد. یک مورد از این تحقیقات در سال 2013 انجام شد که نتایج آن نشان می دهد مصرف لبنیات پر چرب تاثیرات مثبتی بر روی کنترل و کاهش وزن دارد. دلیل این امر نیز آن است که هنگامی که مصرف چربی و لبنیات پر چرب کاهش می یابد، مصرف کربوهیدرات و قندها افزایش پیدا کرده و جایگزین چربی ها می شوند. از طرفی دیگر، بدون چربی یا کم چرب به معنای بدون قند نیست. لبنیات کم چرب، هر چند میزان چربی کمتری دارند، اما قند و کربو هیدارت بیشتری در تولید آن ها استفاده شده است که می تواند باعث چاقی شود. این قند معمولا از نوع گلوکز است. شما با خیال راحت لبنیات کم چرب را مصرف کرده و فکر می کنید سالم ترین و کم ضرر ترین نوع لبنیات است، در حالی که از آن طرف قند و شکر بیشتری وارد بدن خود می کنید. این امر ممکن است منجر به افزایش توده های چربی و افزایش وزن شود.

• طعم و مزه بهتر

یکی از مواد اصلی و پایه تولید لبنیات، شیر است. شیر به هنگام دوشیده شدن دارای چربی بالا و کامل است. طعم و مزه ی خوب و قابل قبول شیر و لبنیات پر چرب نیز به همین دلیل است. تجربه افراد مختلف بیانگر این موضوع است که لبنیات پر چرب، طعم بهتری نسبت به لبنیات کم چرب دارند. در واقع با حذف چربی ها، مزه و طعم آن ها نیز کاهش پیدا کرده و مصرف آن ها برای این افراد چندان لذت بخش نیست. لبنیات پر چرب به دلیل حذف نشدن چربی، مواد افزودنی کمتری را به همراه داشته و طعم بهتری دارند.

• فرآوری کمتر

لبنیات به خودی خود دارای چربی هستند و شرکت ها برای تبدیل آن ها به محصولات کم چرب و بدون چربی چندین مرحله فرآوری بر روی آن ها انجام داده و مواد افزودنی به آن ها اضافه می کنند. یکی از ابتدایی ترین مراحل فرآوری شیر پس از دوشیدن آن، جدا سازی چربی است. پس از این جدا سازی دو محصول به دست می آید. خامه و شیر بدون چربی. سپس به میزان دلخواه چربی را به شیر بازگردانده و آن را فرآوری می کنند. سپس شیر را هموژنیزه می کنند. در این مرحله چربی را در تمام شیر پخش و آن را یکدست می کنند تا چربی از شیر جدا نشده و بر روی شیر قرار نگیرد. در آخر هم ممکن است شیر را پاستوریزه کنند. در این فرآیند به شیر حرارت می دهند تا تمام باکتری ها و موادی که ممکن است باعث ایجاد بیماری شود، از بین بروند.

• ویتامین و مواد معدنی بیشتر

لبنیات پر چرب در کنار میزان چربی بالایی که دارند، ویتامین ها و مواد معدنی و مغذی بسیاری نیز به همراه خود وارد بدن می کنند. مصرف یک فنجان شیر پر چرب، 5% کل ویتامین های مورد نیاز بدن شما را در روز تامین می کند. شیر پر چرب همچنین منبع ریبوفلاوین یا همان ویتامین ب2 می باشد، که مصرف یک فنجان شیر می تواند 20% نیاز روزانه شما به این ویتامین را رفع کند. لبنیات پر چرب همچنین منبع ویتامین ب 12، کلسیم، آمینو اسیدهای شاخه ای، سلنیم، پتاسیم و فسفر است که می تواند بخش قابل توجهی از نیازهای روزانه بدن شما را تامین کند. با حذف چربی شیر و انجام فرآوری بر روی آن، ویتامین ها و مواد معدنی ممکن است کاهش یابد. بخشی از این ویتامین ها و مواد معدنی در چربی شیر محلول هستند، که با حذف چربی آن، میزان آن ها کاهش می یابد.

مخالفان لبنیات پر چرب چه می گویند؟

مخالفان لبنیات پر چرب نیز ادعاهای خود را دارند. این افراد که تعداد آن ها هم کم نیست، با توجه به پشتوانه علمی و تحقیقاتی زیاد، لبنیات کم چرب را برتر و بهتر از نوع پر چرب دانسته و به مصرف آن توصیه می کنند.

• چربی بالا

از جایی که بخش قابل توجهی از چربی های لبنیات پر چرب را چربی های اشباع تشکیل می دهد، مخالفان، مصرف آن ها را نامناسب می دانند. همان طور که گفته شد، چربی های اشباع نیز ارتباط مستقیمی با انسداد عروق و بروز برخی بیماری های قلبی عروقی دارد. از این رو مصرف لبنیات کم چرب از نظر این افراد مناسب تر بوده و مانع بروز یا تشدید این بیماری ها می شود.

• افزایش وزن

مدافعان لبنیات کم چرب، استفاده از آن ها را برای افرادی که نگران افزایش وزن یا کنترل وزن خود هستند توصیه می کنند. چربی بالای لبنیات پر چرب و کالری های زیاد آن نسبت به انواع دیگر، موجب افزایش توده های چربی و افزایش وزن می شود. این عده معتقدند، لبنیات کم چرب، پروتئین و برخی مواد معنی مورد نیاز بدن شما را تقریبا همانند نوع پر چرب، تامین می کنند. بنابراین کمبود قابل توجهی در این زمینه متوجه لبنیات کم چرب نبوده و مردم نبایست به این دلایل به مصرف لبنیات پر چرب روی بیاورند.

سخن پایانی

معمولا مردم دلایل مختلفی برای مصرف کردن یا مصرف نکردن مواد غذایی دارند. محصولات لبنی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. لبنیات پر چرب و کم چرب نیز، هر کدام مزایا و معایب خود را دارند. نتیجه گیری درباره مصرف لبنیات کم چرب یا پر چرب دشوار است . مصرف کردن هر کدام از آن ها با توجه به ذائقه، اهداف یا نظرات هر کسی متفاوت است. تحقیقات جدید در این زمینه، نتایج تحقیقات قدیمی و باورهای پیشین درباره مضرات لبنیات پر چرب را کمی زیر سوال برده و نشان می دهند لبنیات پر چرب آن چنان هم که باور شده است، برای سلامتی خصوصا سلامت قلب مضر نیستند. در عوض بخاطر فرآوری کمتر، قند کمتر و ویتامین ها و مواد معنی بیشتر ممکن است نتایج بهتری در سلامتی شما نسبت به نوع کم چرب داشته باشند. برخی نیز به همان باور قبلی معتقد بوده و نتایج تحقیقات پیشین را معتبر تر و علمی تر دانسته و بر اساس آن ها، مفید تر بودن لبنیات پر چرب را رد کرده و بر مصرف نوع کم چرب آن اصرار می ورزند.

در پایان لازم است به این نکته توجه کنید. لبنیات پر چرب ممکن است برتری هایی نسبت به لبنیات کم چرب داشته باشد، این این به آن معنا نیست که می توانید به هر میزان که خواستید آن ها را مصرف کنید. می توانید لبنیات کم چرب، پر چرب یا حتی انواع بدن چربی را در کنار هم در رژیم غذایی خود داشته باشید. اما مصرف آن ها را در حد تعادل نگه داشته و از مصرف بالای هر کدام خودداری کنید. بهتر است در این مواقع با پزشک یا متخصص رژیم غذایی خود مشورت کنید تا بتوانید راحت تر به تناسب اندام برسید.

منابع:

https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/is-low-fat-or-full-fat-the-better-choice-for-dairy-products

https://www.cookinglight.com/eating-smart/nutrition-101/low-fat-milk-vs-whole-milk