استراتژی مایکت برای ایجاد تغییر در بخش دسته‌بندی‌ها

ایجاد دسته‌بندی در هر سیستمی، بسته به گسترده بودن موضوعات مطرح شده در اون سیستم و یا گستردگی تنوع محصولات و خدمات، از پیچیدگی‌ها و ظرافت‌های مخصوص به خودش برخورداره. در روند ایجاد دسته‌بندی، همیشه باید کاربردی‌ترین حالت رو برای کاربران اون سیستم در نظر گرفت. اما گاهی ایده‌هایی هستند که لزوما برای کاربر مفید نیستن و حتی گاهی عملکرد افراد رو دچار اختلال می‌کنند. بنابراین با توجه به بازخوردی که به مرور زمان از کاربرها و رفتار اون‌ها در سیستم دریافت می‌شه، گاهی لازم است که در روند چیدمان دسته‌بندی‌ها تغییراتی اعمال بشه.

من همراز آهنگرزاده به کمک پریسا صفری، مدیر طراحی محصول مایکت، نحوه ایجاد و چیدمان دسته‌بندی استور اندرویدی مایکت رو بررسی کرده و نتیجه این گفتگو رو در این یادداشت ویرگول منتشر کردم.

چرا داشتن دسته‌بندی صحیح و کاربردی در استور اندرویدی مایکت از اهمیت بالایی برخوردار است؟

من این سوال رو از دو دیدگاه مختلف «کاربر» و «توسعه‌دهنده» جواب می‌دم:

با توجه به تعداد بالای برنامه‌های موجود در مایکت، پیدا کردن برنامه مورد نظر کاربران در بین گزینه‌های زیادی که در استور وجود دارد، کمی سخت است. به همین علت اهمیت دسته‌بندی صحیح و مطابق با الگوی فکری کاربر، بسیار پررنگ است. طبق آماری هم که ما داریم، یکی از مهم‌ترین راه‌های رسیدن کاربران به برنامه‌های مورد نظرشون، استفاده از دسته‌بندی‌های موضوعی است.

به خاطر همین بود که حس کردیم دسته‌بندی در مایکت یکی از اون موردهای غیر قابل اغماض و پر اهمیت است. در واقع کاربران باید بتونن با استفاده از دسته‌ها، در کوتاه‌ترین زمان ممکن برنامه مورد نظر خودشون رو در استور پیدا کنند.

همه این مواردی که گفتیم رو از سمت کاربر در نظر داشته باشید. حالا اگه بخوایم بریم سراغ توسعه‌دهنده چی؟

در واقع توسعه‌دهندگان مایکت، در پنل توسعه‌دهنده میتونن هر برنامه رو فقط در یک دسته‌بندی قرار بدن و نه بیشتر. پس چالشی که این سمت داریم چیه؟ این که توسعه‌دهنده بتونه اون دسته‌بندی که واقعا مطابق برنامه یا بازی خودش هست رو پیدا و انتخاب کنه. این موضوع که توسعه‌دهنده بتونه برنامه یا بازی خودش رو در مرتبط‌ترین دسته‌بندی مطابق الگوی فکری و رفتاری منتشر بکنه، از اهمیت بالایی برخورداره. چون اینطوری شانس دیده شدن برنامه یا بازی توسعه‌دهنده توسط کاربر بالا می‌ره.

می‌دونیم که در طول فعالیت مایکت، دسته‌بندی‌های این استور اندروید با تغییراتی روبه‌رو بوده، دلیل این تغییر و بهینه‌سازی چی بوده؟

بله، ما با توجه به آنچه که هم برای کاربر و هم برای توسعه‌دهنده روند کاربردی‌تری رو فراهم می‌کنه، یک سری تغییرات و بهینه‌سازی‌هایی در دسته‌بندی‌های مایکت انجام دادیم و سعی کردیم هر دو ساید «کاربر» و «توسعه‌دهنده» رو در این تغییرات در نظر داشته باشیم.

همونطور که توضیح دادم، هدف از ایجاد تغییرات در دسته‌بندی‌ها برای ساید کاربر، فراهم کردن امکان دسترسی سریع به برنامه مورد نیازش بود و برای ساید توسعه‌دهنده هم قرار گرفتن برنامه یا بازی، در دسته‌بندی آشنا و مورد نیاز کاربر بود.

حالا مایکت چطور این بهینه‌سازی رو انجام داد؟

ما اومدیم مدل رفتاری کاربر رو توی انتخاب برنامه‌ها و بازی‌ها شناسایی کردیم و سعی کردیم بیایم اون دسته‌بندی‌هایی که آشنایی بیشتری برای کاربر دارند رو به عنوان دسته‌بندی‌های اصلی موجود در استور انتخاب کنیم.

در کل دسته‌بندی‌ها رو از دو جهت پالایش کردیم:

یکی از لحاظ «محتوای دسته‌بندی»

و یکی هم از لحاظ «جانمایی دسته‌بندی» در مایکت

بررسی محتوای دسته‌‌بندی‌ها باعث حذف برخی از دسته‌بندی‌های موجود یا تلفیقشون با دسته‌بندی‌های دیگه شد. اینطوری یک سری دسته‌بندی جدید با اسامی جدید به وجود اومد که شاید چندتا دسته‌بندی قبلی رو در خودش جا داده بود.

از نظر جانمایی هم، قبلا دسته‌بندی‌ در نوار پایین مایکت قرار داشت. در واقع قسمت نوار پایین مایکت قبل از اینکه ما این تغییرات رو لحاظ بکنیم اینطوری بود:
خانه، بازی‌ها، جستجو، دسته‌بندی، به‌روزرسانی‌ها

تغییرات دسته‌بندی‌های مایکت، توأم شد با ورود این استور اندرویدی به حوزه VOD. اگرچه که امکان قرار دادن 5 بخش مجزا در قسمت نوار پایین مایکت از نظر UI فراهم بود اما ما در این زمینه یه سری تحقیق انجام دادیم و به این نتیجه رسیدیم:

مدل رفتاری کاربر در پلتفرم مایکت، به این شیوه نیست که ابتدا یک دسته‌بندی رو انتخاب کنه و بعد بره بازی یا برنامه مورد نظرش رو در اون دسته‌بندی جستجو کنه.

بلکه کاربر به چیدمان صفحه اصلی در مایکت اعتماد می‌کنه و معمولا هم اینطوری هست که اگه از یه برنامه یا بازی خوشش بیاد، میخواد ببینه دیگه چه برنامه‌ها و بازی‌هایی شبیه به اون توی استور پیدا می‌کنه.

به همین خاطر ما در صفحه هر برنامه، قسمتی رو به «پیشنهاداتی برای شما» اختصاص دادیم و به طور کلی رفتیم سراغ استفاده بهتر و کاربردی‌تر از «ریکامندر سیستم».

در حال حاضر سازوکار دسته‌بندی‌های مایکت به چه صورت است؟

بعد از اینکه مایکت قصد ورود به حوزه VOD رو پیدا کرد و ما هم رفتار کاربر رو مطالعه کردیم و متوجه سلیقه و عملکردش در مایکت شدیم، تصمیم بر این شد که دسته‌بندی‌ها از نوار پایین مایکت برداشته بشه. به این ترتیب ما سعی کردیم موارد اصلی که کاربر انتظار داره در نگاه اول در قسمت نوار پایین ببینه رو براش در این قسمت قرار بدیم:

خانه، بازی، فیلم و سریال، مارکت من

این موارد در واقع شاهراه‌های مایکت هستند که ما با قرار دادن اون‌ها در نوار پایین باعث شدیم کاربر بتونه در سریعترین حالت ممکن ازشون استفاده کنه و وارد فضایی بشه که میخواد و به همین خاطر دسته‌بندی‌ها رو به پایین صفحه اصلی انتقال دادیم.

اینطوری چشم کاربرها اون گزینه‌هایی که انتظار داره در نگاه اول ببینه رو (مثل ویدیوها، مارکتِ من و …) در نوار پایین مشاهده میکنه. از طرفی در صفحه اصلی هم بعد از اینکه تمام لیست‌های پیشنهادی رو دید و همه چیدمانی که ما براش در نظر گرفتیم رو مشاهده کرد، اگر باز برنامه یا بازی مورد نظرش رو پیدا نکرد میتونه به پایین صفحه اصلی بره و در انتها از دسته‌بندی‌ها برای پیدا کردن برنامه یا بازی مورد نظرش کمک بگیره.

به طور کلی می‌تونم بگم که بهینه‌سازی‌هایی که ما برای دسته‌بندی‌های مایکت انجام دادیم، سه تا تغییر کلی رو برای ما به همراه داشت:

باعث تغییر نام بعضی از دسته‌بندی‌ها شد

باعث ادغام بعضی از دسته‌بندی‌ها شد

باعث ایجاد دسته‌بندی‌های جدید شد

آیا این تغییرات به وجود اومده از نظر کاربر بهتر و کارآمدتر از قبل بوده؟

من فکر می‌کنم ما تونستیم با این تغییرات کمک خوبی به کاربرها کنیم. حتی موارد جزئی مثل تغییر نام دسته‌بندی‌ها مراحلی که کاربر باید برای پیدا کردن یک برنامه یا بازی طی کنه رو کوتاه‌تر و شفاف‌تر کرده. همین که برای نامگذاری دسته‌بندی‌ها از اسامی استفاده کردیم که به گوش کاربر آشناتر بوده و محتویات اون دسته‌بندی رو شفاف‌تر بهشون نشون داده، خودش روند جستجوی کاربرها برای رسیدن به اپلیکیشن‌های مورد نظرشون رو کوتاه‌تر کرده.

برای مثال دسته‌بندی اجتماعی رو به «شبکه‌های اجتماعی» تغییر دادیم و همین تغییر جزئی تاثیر بسیار پررنگی در روند جستجوی کاربر داشت.

زمانی هم که اومدیم دسته‌بندی‌هایی که محتوای شبیه به هم دارند و ادغام کردیم، از گسستگی موضوعی جلوگیری کردیم و باعث شدیم کاربر بهتر و راحت‌تر بتونه وارد موضوعی بشه که میخواد. البته این موضوع فقط برای دسته‌بندی‌هایی که موضوعات شبیه به هم داشتند رخ نداد. ما دسته‌بندی‌هایی که محتوای کمی داشتند رو هم با دسته‌بندی‌های شبیه به اون‌ها ادغام کردیم و به این ترتیب از تعدد دسته‌بندی‌ها جلوگیری کردیم. برای مثال ما یک دسته‌بندی داشتیم به اسم «آموزشی» و یک دسته‌بندی داشتیم به اسم «کودک». دسته‌بندی آموزشی در واقع محتوای آموزشی کودک رو در خودش جا داده بود. پس ما اومدیم و این دوتا دسته‌بندی رو باهم ادغام کردیم و اینطوری به مخاطب نشون دادیم که اگر به دنبال هر چیزی در حوزه کودک هست، میتونه اون رو در همین یک دسته‌بندی پیدا کنه.

ساختار دسته‌بندی‌های مایکت به چه شکل است؟ آیا این دسته‌بندی‌ها به یکدیگر راه دارند یا کاملا مجزا از یکدیگر طراحی شده‌اند؟

بر اساس تحقیقاتی که انجام دادیم متوجه شدیم که برای سهولت کاربر بهتره که دسته‌بندی‌ها کاربر رو از مسیرهای مختلف به سمت یک هدف هدایت کنند. برای مثال، ما توی بخش «بازی‌ها»، «کودک» رو داریم. توی بخش «برنامه‌ها»، «کودک» رو نداریم. ولی درواقع برنامه های کودک ریتم بازی دارند و اینا در واقع انگار یکی هستند و محتوای یکسانی دارند. پس ما اومدیم برنامه‌های کودک رو توی بازی‌ها هم گذاشتیم. به این ترتیب ما به یک صفحه از دو دسته‌بندی، دسترسی دادیم.

برای سهولت دستیابی کاربران به آنچه در جستجوی آن هستند، تنها راهکار ارائه شده توسط مایکت بهینه‌سازی دسته‌بندی‌بود یا راهکارهای دیگری نیز از سمت این استور اندرویدی اعمال شده‌است؟

همونطور که اشاره کردم، این تغییرات برای سهولت استفاده از مایکت توسط هر دو گروه «کاربران» و «توسعه‌دهندگان» بود. اما بهینه‌سازی دسته‌بندی‌ها تنها راهکار ارائه شده توسط مایکت نبود و ما از طریق موارد کمکی دیگه مثل استفاده از تگ‌ها و فیلد جستجوی مایکت، روند دستیابی کاربر و توسعه‌دهنده به اهدافشون رو سرعت و بهبود بخشیدیم.

درباره تگ‌ها باید بگم که درواقع در مایکت این قابلیت وجود داره که تگ‌های مختلفی به یک برنامه اختصاص داده بشه بشه. این کار توسط مایکت صورت می‌گیره و به واسطه این امکان، یک برنامه می‌تونه تگ‌های مختلفی مثل بازی، آموزشی، تفننی و … بگیره و این موضوع به کاربر کمک میکنه بتونه راحت‌تر بازی‌ها یا برنامه‌های مشابه رو پیدا کنه. از طرفی با تگ‌های مرتبطی که مایکت به هر برنامه اختصاص میده، به توسعه‌دهنده هم کمک می‌شه که برنامش با تگ‌های مختلفی در مایکت منتشر بشه و در واقع از مسیرهای مختلفی به برنامه‌اش دسترسی وجود داشته باشه که بیشتر دیده شدن برنامه توسط کاربر رو براش به همراه داره. انگار که این برنامه توسط کاربرها از مسیرهای مختلفی رصد میشه و فقط به تک دسته‌بندی مجاز انتخاب شده توسط توسعه‌دهنده محدود نمیشه.

البته من قبلا یک مصاحبه کامل درباره سیستم تگینگ مایکت انجام دادم که اونجا سازوکار این سیستم رو به طور مفصل توضیح دادم و فکر میکنم مطالعه اون مصاحبه در کنار چیزی که امروز درباره دسته‌بندی‌ها گفتیم ما رو به یه جمع‌بندی غنی از اونچه که در مایکت برای دسترسی کاربران به برنامه‌ها اتفاق میفته برسونه.