ای که گفتی که دردمندان را مُداوا میکنی - من که مُردم تا به کِی امروز و فردا میکنی

سید جواد ذبیحی درکه ای متولد سال ۱۳۰۹ و درگذشته در سال ۱۳۵۸، مؤذن و خواننده دعاهای مذهبی و آوازهای اصیل ایرانی بود. او (در تهران) و بردارش (در مشهد) هر دو بدین کار مشغول بودند. پدر آنها مرحوم، سید اسدالله ذبیحی درکه بود که این خانواده در درکه تهران به مداحی و خواندن آوزهای مذهبی مشغول بوده اند.

سید جواد، با وجود آنکه تحصیلات رسمی نداشت، تمام ردیف‌های آوازی را به خوبی می‌ شناخت.

او از سال ۱۳۳۶ با همکاری داوود پیرنیا و هنرمندانی همچون، حسن کسایی، رضا ورزنده، جلیل شهناز، احمد عبادی، مرتضی محجوبی، علی تجویدی، پرویز یاحقی، حسین تهرانی، مهدی خالدی و فرهنگ شریف، وارد عرصه موسیقی غیر مذهبی شد و آوازهای زیبایی را به همراه ساز ایشان به یادگار گذاشت.

او به همراه ساز آواز نمی‌خواند. بلکه در ابتدا ایشان دقایقی بداهه‌نوازی می‌کردند و سپس ذبیحی یک آواز کامل را بدون ساز می‌خواند و در انتها بار دیگر هنرمندان به اجرای موسیقی‌سازی می‌پرداختند.

در سال ۱۳۴۷ مجموعه‌ای از اشعار منتخب توسط وی که در مناجات‌های خود در رادیو ایران می‌خواند در ۱۶۵ صفحه با مقدمهٔ محمد محیط طباطبایی و توسط انتشارات عطایی به چاپ رسید. عنوان آن نغمه‌های آسمانی است.

ذبیحی همچون خواجه عبدالله انصاری بر خواندن مناجات‌های فارسی که برای عموم قابل فهم و اثرگذار است تأکید داشت.

سیدجواد ذبیحی از جوانی نیز فینه عربی به سر می‌گذاشت و در مجالس مذهبی تهران و شهرستان‌ها شرکت می‌کرد. فینه عربی، نوعی کلاه است که پیش از این در برخی از کشورها، از جمله مناطق زیر سلطه عثمانیان، برای مردان رایج بوده است و امروز نیز برخی آن را بر سر می‌گذارند.

کلاه فینه به صورت مخروط ناقص و کمتر به شکل استوانه است و از ماهوت سرخ یا سیاه تهیه می‌شود. در عربی به آن «طربوش» می‌گویند و در زبان ترکی و زبان های اروپایی به «فز» معروف است. فز تلفظ ترکی استانبولی فاس است که نام شهری در مراکش است و خاستگاه این کلاه را نیز مراکش و شهر فاس می‌دانند.

نگاره زیر، ایرج میرزا با همین فینه عربی

پیشینه وی و حضور در دربار موجب شد تا پس از انقلاب ۱۳۵۷ مورد غضب انقلابیون قرار گیرد.

آنان که به آرشیو رادیو دسترسی داشتند نمونه‌های منحصر به فردی از صدای او را از بین بردند.

به همین دلیل امروز به جز آثار بی‌کیفیت ضبط شده از روی رادیو و چند کاست موجود نزد شاگردان و دوستداران ذبیحی، اثر باکیفیتی از او در میان نیست.

پس از انقلاب برای مدتی زندانی شد و پس از آزادی چند نفری به در منزل وی رفتند و به بهانه اجرای مراسم نیایش او را با خود بردند و به طرزی فجیع به قتل رساندند.

عصر آن روز، روزنامه اطلاعات به نقل از گروه شاهین گزارشی را چاپ کرد که قتل سید جواد ذبیحی را به دلیل مداحی و مناجات‌خوانی او در رادیوی وابسته به رژیم گذشته به گردن گرفتند.

بعدها صادق خلخالی در کتاب خاطرات خود که در سال ۱۳۷۹ منتشر شد، نام سید جواد ذبیحی را در فهرست کسانی قرار داد که حکم اعدامشان را صادر کرده‌است.

مناجات ها

ربنا، یادگاری از مرحوم سید جواد ذبیحی

همچنین شاید اذان ایشان هنوز در یاد برخی آشنا باشد.

مناجات های زیر بخشی از یادگارهای به جای مانده از زنده یاد، سید جواد ذبیحی هستند که در اینجا به شما پیشنهاد می کنم گوش کنید. صدایی شیوا و دلنشین، همراه با شعری پر معنا، حال شما را خوب می کند.

ای که گفتی دردمندان را مُداوا میکنی - من که مُردم، تا به کِی امروز و فردا میکنی

اگر می خواهید بیش از این بشنوید، می توانید به کانال یوتیوب سلطان تاج نگاه کنید.

خدایش رحمت کند.

بن مایه

سید جواد ذبیحی - ویکی پدیا

فینه - ویکی پدیا