رول بک کردن چیست و چه زمانی باید انجام شود؟

رول بک یعنی برگردوندن نرم افزار یا سیستم به وضعیت پایدار قبلی. وقتی فیچر یا آپدیتی منتشر می کنیم اما باعث مشکل جدی میشه (مثل اختلال در عملکرد، مشکلات امنیتی یا تجربه کاربری)، تیم تصمیم می گیره تغییرات رو لغو کنه تا سرویس به حالت قابل اعتماد برگرده.

برخلاف تصور، رول بک نشونه ضعف نیست؛ بلکه یه ابزار حیاتی مدیریت ریسک محسوب میشه. تیم های حرفه ای همیشه این امکان رو پیش بینی و براش برنامه ریزی می کنن.

چه زمانی باید رول بک کنیم؟

رول بک نباید شتاب زده انجام بشه. قبل از هر تصمیم باید شدت مشکل رو بسنجید. این موقعیت ها نشون میدن رول بک اقدام مناسبیه:

• خطای بحرانی یا داون تایم کامل : اگر نسخه جدید باعث از کار افتادن کل سیستم شده، تاخیر در بازگردوندن ریسک بزرگی داره.

• آسیب به داده های کاربران یا از دست رفتن اطلاعات : اگر تغییر باعث فساد داده شده باشه، گاهی سریع ترین راه حل برگشت به نسخه سالم قبلیه.

• آسیب به امنیت یا لو رفتن اطلاعات : هر مشکل امنیتی باید فوری بررسی و در صورت نیاز تغییرات لغو بشه.

• تجربه کاربری غیرقابل قبول : اگر کاربران نمی تونن از قابلیت های اصلی استفاده کنن و رفع مشکل زمان بر باشه.

قبل از تصمیم گیری چه چیزهایی رو باید بررسی کنیم؟

قبل از اینکه دستور رول بک رو صادر کنید، چند نکته کلیدی رو چک کنید:

• شدت و دامنه مشکل : آیا فقط یک بخش از کاربران مشکل دارن یا کل سیستم؟

• امکان هات فیکس سریع : شاید بشه مشکل رو با یه اصلاح کوچک (hotfix) حل کرد و نیازی به برگشت کامل نباشه.

• تاثیر رول بک بر داده ها : اگر داده هایی بین نسخه جدید و قدیم ایجاد شدن، ممکنه در بازگردانی دچار ناسازگاری بشید.

• فرآیند مستندسازی : دلیل رول بک، زمان دقیق اجرا و اثراتش باید ثبت بشه تا در آینده از تکرار خطا جلوگیری بشه.

آیا رول بک کردن کار بدیه؟

رول بک ذاتا «بد» نیست؛ بلکه یه استراتژی استاندارد مدیریت بحران به حساب میاد. مشکل وقتی ایجاد میشه که:

• به دلیل تست ناکافی مجبور باشید مدام رول بک کنید.

• فرآیند مشخصی براش نداشته باشید و باعث تشدید بحران بشه.

• تیم نتونه دلیل مشکل و اثرات بازگردانی رو شفاف توضیح بده.

اگر این فرآیند شفاف باشه و دلیلش به خوبی ثبت بشه، حتی میتونه باعث اعتماد بیشتر مدیران و مشتری ها بشه.

اصول مهم برای انجام یک رول بک اصولی

برای اینکه رول بک خودش تبدیل به فاجعه دوم نشه، این اصول رو رعایت کنید:

• همیشه اسکریپت های رول بک آماده داشته باشید : نباید وقتی مشکل پیش اومده تازه به فکر بکاپ یا اسکریپت بیفتید.

• با تیم هماهنگ باشید : تیم های فنی، مدیر محصول و پشتیبانی همزمان از تصمیم مطلع بشن.

• اطلاع رسانی به ذینفعان و کاربران : اگر لازمه، پیام رسمی منتشر کنید تا کاربران بدونن مشکل در حال رفع شدنه.

• ثبت کامل جزئیات : چه چیزی باعث رول بک شد؟ کدوم نسخه بازگردونده شد؟ چه داده هایی احتمال آسیب دارن؟

• بعد از پایدار شدن، بلافاصله بررسی علت مشکل : بعد از اطمینان از پایداری سیستم، باید علت یابی و درس آموخته ها مستند بشه.

جمع بندی

رول بک یکی از ابزارهای مهم برای حفظ کیفیت و تداوم سرویسه. نه تنها عیب نیست، بلکه نشون میده تیم شما برای بحران ها آماده ست. کافی هست:

• از قبل براش برنامه ریزی کنید،

• موقع بحران منطقی تصمیم بگیرید،

• و بعد همه چیز رو مستند کنید.

این کار باعث اعتماد بیشتر مشتری ها و افزایش بلوغ محصول شما میشه.

منبع این مقاله اینجاست.