اصطلاحات بنیادین طراحی تایپ و تایپوگرافی- «کاراکتر و گلیف»

اصطلاح «کاراکتر» معانی متفاوتی در حوزه‌های تخصصی مختلف دارد. معنای این اصطلاح در تایپوگرافی و طراحی تایپ چیست؟ آیا کاراکتر همان گلیف است؟

این مطلب را می توانید در وبسایت تایپوخط نیز در این لینک بخوانید:

اگر به حوزه‌هایی مانند فونت فارسی، تایپوگرافی، خط و خوشنویسی، دیزاین و طراحی گرافیک علاقه‌مند هستید می‌توانید تایپوخط را در توئیتر، اینستاگرام، تلگرام و فیسبوک دنبال کنید.

نویسنده: رامین پهلوان حسینی

مانند فونت و تایپ‌فیس، «کاراکتر» و «گلیف» هم واژگانی هستند که بسیار به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند. در یک فونت (یا یک تایپ‌فیس) به‌طور عمومی، کاراکتر به هر یک از عناصر تشکیل‌دهنده‌ آن فونت اعم از حروف، اعداد، علائم نگارشی و... گفته می‌شود. در این معنا کاراکتر معادل گلیف دانسته می‌شود؛ اما هنگامی‌که وارد حوزه تخصصی تکنولوژی تولید کامپیوتری فونت می‌شویم این دو واژه معنای کاملاً متفاوت از یکدیگر می‌گیرند. کاراکتر در این حوزه به معنای یک کد کامپیوتری است که نماینده یک حرف یا علامت است. به همین دلیل است که به‌جای کاراکتر بعضاً از واژۀ «کد کاراکتر» نیز استفاده می‌شود. یک کاراکتر وقتی به یک گلیف تبدیل می‌شود نمود بصری و صورت مشخص به خود می‌گیرد؛ به ‌عبارت ‌دیگر، کاراکتر یک امر تجریدی است که به‌وسیلۀ گلیف عینی می‌شود. کاراکتر «ج» یعنی کدی که پس از فشردن کلید «ج» صفحه کلید وارد کامپیوتر می‌شود؛ اما گلیف «ج» یعنی ترجمه بصری آن کد؛ یعنی شکل آن.

نکته‌ی قابل‌تأمل برای درک تفاوت کاراکتر و گلیف این است که بین این دو مفهوم رابطه‌ی یک‌به‌یک وجود ندارد؛ یعنی ممکن است چندین گلیف نماینده یک کاراکتر واحد باشند (مثلاً گلیف‌های جایگزین در یک فونت فارسی/ عربی که همگی نشان دهندۀ کارکتر «ی» هستند. به طور مثال «ی» کشیده، «ی» معکوس و...) و یا یک گلیف از چند کاراکتر تشکیل شده باشد: مثلاً گلیف «لا» در فونت‌های فارسی/ عربی که از دو کاراکتر «ل» و «الف» تشکیل شده است.