در بازار آنلاین خدمات چه می‌گذرد؟

هر بار با پرسشی به سراغ داده‌های بازار آنلاین سنجاق می‌رویم تا به ساختن تصویری کمک‌کنیم که عنوان این یادداشت‌ در پی‌ ایجاد آن است. در این نوبت می‌خواهیم ببینیم:

• کدام محلات تهران بیشتر از بازار آنلاین خدمات استفاده کرده‌اند؟
• قیمت خدمات نظافت منزل و سرویس کولر آبی در سه سال گذشته چقدر تغییر کرده‌است؟
• کرونا بر بازار آخر سالِ شرکت‌های خدماتی چه اثری گذاشته‌است؟

کدام محلات تهران بیشتر از بازار آنلاین خدمات استفاده کرده‌اند؟

تهران شهری است که سنجاق تلاشش را برای دعوت بازار خدمات ایران به فضای آنلاین، از آن آغاز کرده‌است؛ با یک خط تلفن، یک محله (عباس آباد) و یک سرویس (سرویس کولر آبی).

علیرغم مهاجرت بخش‌هایی از کسب و کارهای خدماتی چهل و چند شهر دیگر ایران از فضای سنتی به فضای آنلاین سنجاق، و همچنین نزدیک شدن تعداد سفارش‌های شهرستان‌ها به تعداد سفارش‌ها در پایتخت، طبیعتا سابقه بیشتر این شهر در بازار سنجاق، کنکاش‌های ما را با حجم بامعنا‌تری از داده‌ میسر می‌کند. به ویژه که تهران نخستین شهری است که کسب و کارهای خدماتِ خانه‌ی همه‌ی محله‌هایش به سنجاق پاگذاشته‌اند.

پس مشاهده‌ی پراکندگی تراکم درخواست‌های آنلاین برای دریافت خدمات خانه، می‌تواند نمودار کوچکی از شیوه رویایی ساکنین محله‌های مختلف تهران در مواجهه با این پدیده‌ی نو باشد. ظاهرا همسایه‌های ما در شرق و جنوب‌شرق تهران بیشتر از سایر محله‌ها در سه سال گذشته، تمایل داشته‌اند تا شانس خود را در یافتن متخصص ارائه خدمات، در فضای آنلاین خدمات ارزیابی کنند.

شاید اهالی نارمک، تهرانپارس، پیروزی، نیروهوایی، افسریه و بعد سعادت‌آباد و آریاشهر و ستارخان، که به ترتیب بیشترین حجم سفارش آنلاین خدمات را به بازار سنجاق آورده‌اند، ویژگی مشترکی داشته‌باشند. از میزان اثرپذیری از فضای آنلاین، در زندگی روزمره گرفته، تا بافت سنی، تحصیلی و طبقه‌ای جمعیت این محله‌ها، هر کدام می‌توانند نقش مهمی در پذیرش پدیده‌های نو، مثل پلتفرم‌ها توسط ساکنین داشته‌باشند.

در سوی دیگر، سامانه «داده‌های شهر تهران»، مناطق۲ (سعادت‌آباد و آریاشهر) و ۴ (نارمک و تهرانپارس) را در میان مناطق پرجمعیت تهران نشان می‌دهد. پس از دیدن این نمودار باید پرسید آیا پراکندگی کسب‌وکارهای خدماتی سنتی در این محله‌ها پاسخ‌گوی دسترسِ نیازهای ساکنین هستند؟ یا مشتریان خدمات در این مناطق چاره‌ای جز پیداکردن راهی به بازارهای بزرگتر ندارند؟

خدمات استاندارد

یکی از پیچیدگی‌های هدایت بازار سنتی خدمات به پلتفرم‌های آنلاین از دل چالش استاندارسازی هر کدام از خدمات می‌گذرد. پدیده‌ای که به سادگی می‌توان پرده‌ی کوتاهی از آن را با مراجعه به محل کسب یک تاسیساتی محلی برای گرفتن قیمت یک خدمت مشاهده‌کرد. همان چیزی که در نیاز به بازدید به منظور برآورد قیمت خدمت مورد نیاز، خودش را نشان‌می‌دهد.

یک راه پر چالش اما کارآمد به گردش درآوردن اطلاعاتی است که مشتری خدمات با ورود به بازار آنلاین عرضه می‌کند.

اما برخی از خدمات هستند که در پی استفاده زیاد و مکرر در بازار سنتی، آن‌قدر صیقل خورده‌اند که می‌توانند با چالش بسیار کمتری در چارچوب آنلاین ارائه‌شوند؛ نظافت منزل و سرویس کولر آبی از جمله این خدمات هستند.

مشاهده نرخ رشد هزینه متوسط این دو خدمت در بازه سه ساله‌ی شکل‌گیری بازار سنجاق، به دلیل ماهیت استاندارد و فراگیرشان می‌تواند شاهد گویایی باشد از اثری که نرخ تورم بر سبد خدماتِ خانوار می‌گذارد. از سوی دیگر ارائه‌کنندگان بسیار و روبه افزایش این خدمات، با مشاهده این‌ آمار ساده می‌توانند نگاه دقیق‌تری به گذشته و آینده‌ی کسب و کار خود داشته‌باشند.

قیمت نظافت منزل در بازار آنلاین خدمات سنجاق

هزینه خدمت نظافت منزل در طی سه سال گذشته نزدیک به دو برابر شده‌است. داده‌های این نمودار شامل خدمات دیگر مثل نظافت راه پله و مشاعات و یا نظافت محل کار نمی‌شود و فقط به تمیزکاری‌های داخل خانه اختصاص دارد. نکته جالب این نمودار گران‌تر شدن خدمت نظافت منزل همزمان با بیشتر شدن درخواست برای آن است. افزایش نرخ ارائه‌ی این خدمات در ماه‌های پایانی سال و نزدیک شدن به خانه تکانی شب عید به خوبی روی این نمودار دیده‌می‌شود. رشدی که با رکود اواخر بهار، تا میانه‌های تابستان خسته به پاییز می‌رسد و از ابتدای این فصل جان دوباره می‌گیرد.

قیمت سرویس کولر آبی در بازار آنلاین خدمات سنجاق

خدمات سرویس کولر آبی، بدون در نظر گرفتن هزینه لوازم مورد نیاز احتمالی، مثل پوشال کولر و یا پمپ آب، تنها شامل دستمزد متخصص سرویس کولر آبی است. بازه‌های بدون نوسان نمودار به ماه‌هایی برمی‌گردد که به دلیل طبیعت فصلی این خدمت، روند ثابتی را شاهد هستیم. اینجا هم می‌بینیم که در ابتدای فصل افزایش درخواست برای این خدمت، هزینه آن نیز یک پله رشد می‌کند.

کرونا بر بازار آخر سالِ شرکت‌های خدماتی چه اثری گذاشته‌است؟

بازار شب عید مهمترین بزنگاه سالیانه‌ی کسب و کارهای گوناگون ایران است. حجم درخواست‌های کالا و خدمات در یک بازه زمانی کوتاه به قدری بالا می‌رود که هر کسب و کاری که از پیش آمادگی مورد نیاز پاسخ‌گویی را در خود ایجاد کرده‌باشد می‌تواند برداشت کافی از سودآوری آن داشته‌باشد.

این گرایش هر ساله تکرار می‌شود و در نقشه راه کسب و کارها روی سودآوری ویژه آن حساب بازمی‌شود.

پایان سال گذشته اما ویروس کرونا همه چیز را به سوی دیگری کشاند. بازار شب عید کرونا زده، کسب و کارهای بسیاری را آسیب‌زد، خیلی‌ها را تعطیل‌کرد و در مقابل تعدادی را به اعداد و ارقام نجومی در کسب درآمد رساند؛ خدماتی که به ارسال و دریافت مرسولات و فروش آنلاین کالا می‌پردازند و خلاصه در راستای دوری و دوستی اجباری کووید ۱۹، کمک حال مشتریان خود بودند از این جمله هستند؛ شرکت‌های خدماتی و خدمات نظافتی منزل اما نه.

این خدمات که در رابطه مستقیم با سال نو آنقدر حجم مشتری بالایی داشتند که گاهی در پاسخ‌گویی وامی‌ماندند، در پایان سال گذشته ضربه‌ای فراموش نشدنی را بر کسب و کار خود تحمل کردند.

مقایسه پیش‌بینی برآمده از داده‌های سال ۹۷ برای سال ۹۸، با آنچه که در اثر رکود فراگیر ناشی از کرونا رخ‌داد، بیان‌گر عینی اثر آن بر کسب و کار شرکت‌های خدمات منزل است. آن بخش از نمودار که دو خط پیش‌بینی و واقعیت به هم نزدیک می‌شوند همان بازه‌ی اوایل فروردین ماه است که هر ساله با شروع سال جدید و تعطیلات، خدمات این حوزه را دچار رکود می‌کند.

اگر کووید ۱۹ همه چیز را تعطیل نمی‌کرد، شرکت‌های خدماتی منازل، بطور میانگین ۳ برابر حجم فعلی را در سفارش‌های روزانه خود تجربه می‌کردند.

امیر پارسامهر (Co-founder سنجاق) حیدر طاهری (Data Scientist سنجاق)