اینترنت اشیاء چیه و چه بلایی قراره سرمون بیاره؟

اینترنت اشیاء ترجمه‌ی واژه‌ی انگلیسی Internet of Things است که به اختصار IoT گفته می‌شود. البته معنای تحت‌اللفظی آن «اینترنت چیزها» است.

مسألۀ اول؛ اینترنت اشیاء دقیقا چیه؟

اینترنت چیزها، که در ایران به اینترنت اشیاء معروف شده، همانطور که از اسمش پیداست، شبکه‌ای از اتصال اشیاء دور و اطراف ما در بستر اینترنت است. تصور کنید که لوازم الکترونیکی ما با اضافه‌شدن سنسور و یک سوییچ ِاتصال به اینترنت (مثلا از طریق Wifi) به یکدیگر متصل شوند و اطلاعات مختلفی بین هم رد و بدل کنند و این وسط ما هم از طریق وب به آنها دسترسی داشته باشیم.

این چیزها یا لوازم الکترونیکی می‌توانند محصولات خانگی برقی مثل یخچال و مایکروفر و ماشین لباسشویی باشند تا سیستم روشنایی و گرمایش و سرمایش خانه. خلاصه هرچیزی که کلید روشن و خاموش داشته باشد و بشود از دور کنترلش کرد می‌تواند به دنیای اینترنت اشیاء متصل شود.

مسألۀ دوم؛ قراره چه اتفاقی بیفته؟

یک آمار جالب؛ شرکت معروف گارتنر (فعال در حوزه مشاوره مدیریت) در سال 2018 گفته بود که سال 2020، یعنی امسال، 26 میلیارد دستگاه به اینترنت متصل می‌شود. البته آماری دربارۀ اینکه چقدر از این پیش‌بینی به واقعیت پیوسته پیدا نکردم. اگر شما آماری داشتید زیر این پست کامنت کنید.

شرکت تحلیلگر فناوری IDC هم پیش‌‌بینی کرده است که تا سال 2025، 41.6 میلیارد دستگاه به اینترنت اشیا متصل شوند. در این تحلیل صنعت خودرو بیشترین سهم را خواهند داشت و در مرحله‌ی بعدی خانه‌های هوشمند خواهند بود. خلاصه اگر قصد سرمایه‌گذاری دارید این دو حوزه فعال‌ترین بخش‌های بازار اینترنت اشیاء خواهند بود.

پس قرار است با جهانی مواجه شویم که علاوه بر ما آدم‌ها اشیاء و چیزهای دور و بر ما هم از اینترنت استفاده می‌کنند. اگر خیلی پولدار باشید، شاید همین الان هم یخچال خانه‌ی شما هوشمند است و با اپلیکیشن گوشی می‌دانید چه در یخچالتان می‌گذرد. یا اگر ویلایی هوشمند در شمال داشته باشید، قبل از حرکت گرما و سرمای خانه را چک می‌کنید و با دوربین و دروربین‌های خانه را چک می‌کنید تا مطمئن شوید همه‌چیز مرتب است.

الآن که دارید این مطلب را می‌خواند اینترنت اشیاء لوکس است؛ اما قرار است در آینده‌ی نزدیک عادی شود و همه از آن بهره‌مند شوند. مثلا تصور کنید پزشکی در شیراز کبد مریضی را در کالیفرنیا پیوند می‌زند یا صاحب کارخانه‌ای در ویلای تفریحی‌اش کارخانه‌اش را در جاده‌ی ساوه مدیریت می‌کند.

خلاصه قرار است خیلی چیزها از راه دور کنترل شود بدون اینکه لازم باشد از جایمان بلند شویم.

مسأله سوم؛ این دنیای جدید چه زمانی به واقعیت می‌پیونده؟

حتما بیشتر از آن چیزی که من توصیف کردم، فکر و خیال کردید و تصویری از دنیای جدید برای خودتان ساخته‌اید. به اینکه دیگر چه اتفاقاتی قرار است بیفتد هم می‌رسیم اما فعلا مسأله این است که اینترنت چیزها کی محقق می‌شود.

جهان با اینترنت اشیاء بیشتر به دنیای فیلم‌های علمی-تخیلی شبیه است؛ دنیایی که همه چیز اتوماتیک شده و ما با حرف‌زدن و دستوردادن می‌توانیم همه چیز را کنترل کنیم؛ چراغ‌ها خاموش! موسیقی پخش شود! در باز شود!

اگرچه نمی‌شود زمان دقیقی برای اینترنت اشیاء پیش‌بینی کرد اما می‌شود گفت هم‌زیستی با اشیاء هوشمند از رگ گردن به ما نزدیک‌تر است. آنچه مانع از تحقق آن در همین سال 2020 می‌شود، غیر از کرونا، تکنولوژی‌های زیر است که هنوز آن‌قدر که باید پیشرفت نکرده‌اند یا فراگیر نشده‌اند.

1- محصولات هوشمند

تا وسایل مورد استفاده‌ی ما در زندگی نتوانند به اینترنت وصل شوند صحبت‌کردن از اینترنت اشیاء مسخره است. پس تولیدکنندگان صنعت باید تولیدات خود را هوشمند کنند؛ یعنی وسایلی تولید کنند که 1- به اینترنت متصل شوند 2- از طریق اینترنت قابل کنترل باشند و 3- با دستگاه‌ها و وسایل دیگر ارتباط برقرار کنند (داده رد و بدل کنند).

2- آی‌پی ورژن 6 / IPv6

هر دستگاهی که به اینترنت متصل می‌شود یک آدرس IP نیاز دارد. اما ساختار IP فعلی طوری نیست که جواب‌گوی سیل اتصال‌های جدید به اینترنت باشد. از این رو مهندسان کامپیوتر نسل جدید IP یعنی IPv6 را ساختند که در آینده‌ای نزدیک جایگزین IPv4 (نسخه‌ی مورد استفاده فعلی) می‌شود. در مورد اینکه IP چیست در محتواژه بیشتر نوشته‌ام.

3- نسل 5 ارتباطات موبایلی

در صنعت ارتباطات رادیویی، یعنی شبکه‌های موبایلی، هم‌اکنون از نسل 4 ارتباطات استفاده می‌کنیم. نسل 4 اینترنت پرسرعت LTE را به زندگی ما هدیه کرد. ولی پهنای باند اینترنت بی‌سیم فعلی کفاف تعداد زیاد دستگاه‌های جدیدی که به اینترنت متصل می‌شوند را نمی‌دهد.

در نسل 5 ارتباطات تلفن همراه، با به‌کارگیری تجهیزات و پروتکل‌های جدید امکان اتصال بیشتر وسایل الکترونیکی به اینترنت بی‌سیم فراهم می‌شود و سرعت اینترنت به صورت چشمگیری (تا ده گیگابیت بر ثانیه) افزایش پیدا می‌کند. برای اینکه بیشتر در مورد 5G بدانید مقاله‌ی تکنولوژی 5G چیست را بخوانید.

4- امنیت

لازمه‌ی مهم دیگر، امنیت دستگاه‌هایی که به اینترنت متصل می‌شوند. همین حالا که کامپیوترها و موبایل‌ها و ساعت‌های هوشمند ما به اینترنت متصل شده‌اند هزاران برنامه، اپلیکیشن امنیتی، آنتی‌ویروس و فایروال از آنها در مقابل انواع حملات سایبری محافظت می‌کنند.

حالا تصور کنید که زندگی اصلی بشر روی بستر اینترنت در جریان باشد و کوچک‌ترین رخنه‌ای راه را برای کلاه‌برداری، دزدی و جرم‌های جدید باز کند.

5- هوش مصنوعی

این آرزوی بسیاری از برنامه‌نویسان هوش مصنوعی و رباتیک است که برنامه‌های کامپیوتری بتوانند بدون نیاز به میلیون‌ها خط کدنویسی کاری را انجام دهند که خودشان، با تحلیل داده‌ها، یاد گرفته‌اند، سپس برنامه‌ریزی کنند و از داده‌های فراوانی که در بستر اینترنت وجود دارد نتیجه به دست آورند کنند.

مدیریت تعداد بسیار زیاد دستگاه‌های الکترونیکی در بستر اینترنت اشیاء از توان بشر خارج است؛ از این رو هوش مصنوعی و اپلیکیشن‌های هوشمند خانه‌ها، کارخانه‌ها، شهرها و کشورهای هوشمند را مدیریت خواهند کرد. درباره‌ی هوش مصنوعی هم می‌توانید در محتواژه بیشتر بخوانید.

نتیجه: ارزان‌ترشدن اینترنت و تجهیزات

توسعه‌ی همه تکنولوژی‌های بالا باعث می‌شود هزینه‌ی نهایی اینترنت اشیاء کاهش یابد و دنیای جدید به واقعیت بپیوندد. هرچه زمان می‌گذرد هزینه‌ی سنسور و تجهیزات اتصال محصولات به اینترنت و خود استفاده از اینترنت ارزان‌تر می‌شود و با افزایش سرعت اینترنت، و افزایش زمان آنلاین‌بودن ما انسان‌ها و لوازم الکترونیکی هوشمند ما، امکان اینکه همه‌چیز به اینترنت وصل شود بیشتر می‌شود.

مسألۀ چهارم؛ قراره چه بلایی سرمون بیاد؟

سؤال این است که آینده‌ی بشر با اینترنت اشیاء چگونه است؟ زندگی ما، شغل‌های ما، تفریح‌ها و لذت‌های ما، روابط ما با دیگران در آینده چطور خواهند بود؟ خوب است کمی آینده را تحلیل کنیم تا جا نخوریم و قدرت برنامه‌ریزی داشته باشیم.

1- اینترنت اشیاء و کسب‌وکارها

بر اساس آماری که شرکت گارتنر منتشر کرده است در سال 2020، 5.8 میلیارد دستگاه در شرکت‌ها و صنایع به اینترنت متصل می‌شوند. به جدول زیر نگاه کنید:

اینترنتی‌شدن همه‌چیز چه تغییراتی در شغل‌های ما ایجاد می‌کند؟ آیا تحولی که اینترنت اشیاء در کسب‌وکارها ایجاد می‌کند به نفع ما آدم‌هاست یا نه مسئله‌ای چالشی است.

مثلا کارخانه‌ای را در نظر بگیرید که تمام دستگاه‌های الکترونیکی مورد استفاده در خط تولیدش را هوشمند می‌کند. این کارخانه‌ی هوشمند، از این به بعد، از راه دور به کمک موبایل و اپلیکیشن و اینترنت مدیریت خواهد شد. در این صورت، داده‌های مفیدی از میزان تولید محصول، وضعیت خطوط تولید به دست خواهد آمد و اپلیکیشن چگونگی بالابردن راندمان را به مدیر کارخانه پیشنهاد خواهد کرد.

چیزی نمی‌گذرد که راندمان، به طرز معجزه‌آسایی، بالا می‌رود و سود هنگفتی نصیب صاحبان صنایع می‌شود.

این اتفاق بسیار نیکوست. چقدر خوب. ولی آیا همۀ ماجرا همین است؟

در نظر بگیرید که کارگران زیادی به خاطر هوشمندشدن کارخانه از کار بیکار می‌شوند و صفر تا صد تولید، انبارداری و حمل و نقل محصول را ماشین‌های اتوماتیک انجام می‌دهند. در این صورت جامعه باید با این همه آدم بیکار چه کار کند؟ خود اینها باید چطور کسب درآمد کنند و امورات زندگی را بگذرانند؟

2- اینترنت اشیاء و امنیت

طولی نمی‌کشد که خانه‌ها، مغازه‌ها و شهرها پر می‌شوند از دوربین‌های کنترلی و حفاظتی. همۀ این دوربین‌ها به اینترنت وصل می‌شوند و با توسعه‌ی تکنولوژی تشخیص چهره (هوش مصنوعی) شهروندان و دولت‌های محلی خواهند توانست امنیت خانه‌ها، فروشگاه‌ها و شهرها را بالا ببرند. خلاصه که هیچ‌چیز از نظر دور نخواهد ماند.

اما این همه‌ی ماجرا نیست. این حد از ارتباطات اینترنتی احتمال سوءاستفاده از داده‌ها و اطلاعات ما را هم بالا می‌برد. چه حملات خرابکارانه و چه جرم‌های جدیدی که به وجود نمی‌آید. «داده‌دزدی» به جای «دله‌دزدی» می‌نشیند و «باندهای سرقت» جای خود را به «باندهای هک» خواهند داد.

3- اینترنت اشیاء و حوزه خصوصی

چه بلایی قرار است سر حوزه‌ی خصوصی ما بیاید؟ درست است که امکان کنترل همه‌چیز را از راه دور خواهیم داشت و دوربین‌ها مواظب همه چیز هستند؛ اما امکان چک‌شدن توسط دیگران هم آرامش ما را سلب می‌کند.

تصور کنید تمام وسیله‌های خانه‌ی شما به اینترنت متصل است و شما با اپلیکیشن گوشی‌تان با آنها در ارتباطید. گوشی شما پر است از آمار و ارقام مربوط به یخچال و مایکروفر و روشنایی و گرمای خانه‌ی شما.

این آمار و ارقام به‌علاوه‌ی خانه‌های همشهریان چقدر برای هکرها ارزشمند خواهد بود وقتی شرکت‌های تولیدکننده‌ی لوازم خانگی حاضرند دلاری برای آن پول بدهند. اینجاست که حوزه‌ی خصوصی ما انسان‌ها بیشتر از قبل تهدید می‌شود.

4- اینترنت اشیاء و سبک زندگی

با همه‌ی اوصاف، سخت نیست پاسخ به این سؤال که اینترنت اشیا چه تأثیری روی نحوه‎ی زندگی‌کردن ما می‌گذارد؟

تصور کنید پنج سال دیگر پشت فرمان ماشین هوشمند خود نشسته‌اید. با دستیار صوتی ماشین وارد گفت‌وگو می‌شوید و از او می‌خواهید که از وضعیت خانه شما را باخبر کند. ماشین، در کسری از ثانیه، اطلاعات خانه‌ی شما را جمع‌آوری می‌کند و گزارش می‌دهد:

دمای خانه 30 درجه است و همسر شما قبل از بیرون‌رفتن از خانه چراغ‌ها را روشن گذاشته‌. تلفن خانه دوبار زنگ خورده و کسی به آن پاسخ نداده است.

سپس شما از دستیار صوتی ماشین می‌خواهید که چراغ‌ها را خاموش کند و تا زمانی‌که به خانه برسید خانه را خنک کند. در این میان صندوق صوتی تلفن را هم چک می‌کنید.

5- شهرهای هوشمند؛ جهان هوشمند

انقلاب اینترنت اشیاء چهره‌ی شهرها را هم عوض می‌کند. شهرهایی به وجود خواهند آمد که توسط برنامه‌های کامپیوتری و ربات‌ها اداره خواهند شد؛ از مدیریت ترافیک شهر گرفته تا روشنایی و نظم و امنیت.

خانه‌های هوشمند، ماشین‌های خودران، مدیریت ترافیک هوشمند، سیستم جمع‌آوری زباله‌ی هوشمند، ربات‌های پیک موتوری و تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل!

خلاصه که؛ نظم جدیدی در راه است!

نظم جدید جایگاه جدیدی هم برای ما آدم‌ها تعریف خواهد کرد؛ شغل‌های جدید، کسب‌وکارهای عجیب و غریب، سبک زندگی نوظهور و و به طور کلی دنیای فانتزی تخیلی جدیدی که برای ما بیگانه و هول‌انگیز است.

سرتان را درد نیاورم که آخرالزمان از رگ گردن به ما نزدیک‌تر است! تا اینجا من گفتم، حالا شما بگویید که به این آینده خوش‌بینید یا بدبین. زیر این پست بنویسید :)