صنعت جدید رتبه‌بندی دانشگاه‌ها

نویسنده:برایان لایتر ترجمۀ: محمد باسط مرجع: Chronicle

طبق بعضی از رتبه‌بندی‌ها دانشگاه‌های برجسته در علوم اجتماعی حتی جزء صد دانشگاه برتر هم نیستند

برایان لایتر، که بیش از بیست سال در زمینۀ رتبه‌بندی (رنکینگ) دانشگاه‌ها در دو حوزۀ فلسفه و حقوق فعالیت داشته است، در این نوشته به این پرسش می‌پردازد که آیا دانشگاهیان آگاه و متخصص باید در پیمایش‌هایی که برای رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان در علوم انسانی صورت می‌گیرند شرکت بکنند یا نکنند. او مشخصاً به نقد معروف‌ترین رتبه‌بندی از دانشگاه‌های جهان یعنی کیو.اس می‌پردازد.

برایان لایتر، کرونیکل آو هایر اجوکیشن — اخیراً کیو.اس رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان در سال ۲۰۱۸ را اعلام کرده است. سرواژۀ کیو.اس مخفف «کواکارِلی و سایمندز۱» است، اما راستش محض شوخی ترجیح می‌دهم آن را مخفف «حماقت عجیب» (Quirky Silliness) بدانم، چون با توجه به نتایجی که منتشر می‌کند، این نام بیشتر برازنده‌اش است.

در دو حوزۀ دانشگاهی که من از آن‌ها مطلع‌تر هستم، یعنی حقوق و فلسفه، هیچ موسسۀ «جهانی‌ای» وجود ندارد، و لذا رتبه‌بندی‌ها صرفاً بر مبنای نظر تعدادی پاسخ‌دهنده از مناطق مختلف جهان به دست می‌آیند، به علاوۀ یک خطای هاله‌ای۲ که معروف بودن نام دانشگاه‌ها ایجاد می‌کند. (همین چیزها را از همکارانم در حوزه‌های دیگر نیز شنیده‌ام.) اما کیو.اس توزیع جغرافیایی پاسخ‌دهندگان پیمایش‌هایش را اعلام نمی‌کند، و لذا مقدار اثر انحراف را نمی‌توان تعیین کرد.

کیو.اس تنها یکی از بازیگرانِ صنعت نوپدید رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در مقیاس جهانی است. در حال حاضر، در بریتانیا، تایمز هایر اجوکیشن نیز رتبه‌بندی‌های خودش را تولید می‌کند. سومین فهرست، به نام شانگهای‌رنکینگز، ابتدا در دانشگاهی در شانگهای آغاز به کار کرد، ولی حالا مستقل شده است. هر کدام از این فهرست‌ها مشکلاتی دارند، اما مشکلات کیو.اس به دلیل کارهای تجاری مشکوکش بیشتر از بقیه به چشم می‌آید.

در واقع، کیو.اس با تایمز هایر اجوکیشن همکار بود، اما تایمز هایر اجوکیشن با بیان تردیدهایی در مورد روش‌شناسی کیو.اس از این همکاری کناره‌گیری کرد. برای مثال، در روش‌شناسی کیو.اس، دانشگاه‌ها می‌توانند کسانی را استخدام کنند تا در پیمایش‌های آنلاین به نفع خودشان رأی دهند، و کیو.اس به دانشگاه‌ها خدمات مشاوره‌ای پولی برای بالا بردن رتبۀ آن‌ها ارائه می‌کند، همچنین «راهنمایی»های پولی برای روسای دانشگاه‌ها ارائه می‌کند. در واقع، این کار آن قدر بی‌شرمانه است که عملاً رتبه‌ها با قیمت‌های مختلف فروخته می‌شوند.

قطعاً همۀ رتبه‌بندی‌های دانشگاه‌های جهان تا این حد مشکوک نیستند. تایمز هایر اجوکیشن از دادوستدهای مملو از تضادِ کیو.اس می‌پرهیزد، هرچند توزیع جغرافیایی ارزیاب‌هایش را روشن نمی‌کند. در مقابل، شانگهای‌رنکینگز فقط از سنجه‌های «عینی» استفاده می‌کند، مانند جوایز نوبل (حتی اگر به استادان درگذشته اعطا شوند)، آثار منتشره در مجلات علمی معتبر، و ارجاعات. اما شانگهای، به