مهمترین سندی که تا به حال از سیلیکون‌ولی خارج شده است

در سال ۲۰۰۹، رئیس شرکت Netflix، رید هستینگ، یک اسلاید 129 صفحه‌ای را در اکانت اسلایدشیرش به اشتراک گذاشت که بعدها مدیر COO گوگل شریل سندبرگ درباره آن گفت:

احتمالا این سند مهمترین سندی است که تا به حال از سیلیکون ولی خارج شده است.(منبع)

اما این سند که به صورت یک اسلاید بوده (نسخه اول - نسخه بهنگام شده) و تا به حال (دی‌ماه 1396) بیش از 17 میلیون بازدید در سایت اسلایدشیر داشته است، به راستی چه رازی را بیان می‌کند؟ پاسخ به این پرسش را خود رید هستینگ به سادگی می‌دهد:

این اسلایدها حاوی فرهنگ سازمانی شرکت Netflix است، اینکه آنها چگونه استخدام می‌کنند، چگونه اخراج می‌کنند، چگونه پاداش می‌دهند و کلا در چه اتمسفری از ارتباطات اجتماعی و حرفه‌ای در این شرکت کار می‌کنند.

پتی مک‌کورد، مدیر اسبق استعدادهای شرکت Netflix در این باره می‌گوید:

فرهنگ سازمانی ما نوشته شده است تا کارکنان درک روشن و یکسانی از ارزش‌هایی داشته باشند که برای موفقیت کسب و کار ما مهم‌اند. اینکه ما موفقیت را چگونه تعریف می‌کنیم، از هم چه انتظاراتی داریم و صادقانه اعتراف کنیم درباره نحوه عملکرد شرکت چه می‌اندیشیم. این روشی است تا یک مجموعه یک شرکت بفهمند که فرهنگ سازمانی چیز غیرقابل تغییری نیست که به آنها ارث رسیده باشد بلکه چیزی که آنها باید آن را خلق کنند.

استقبال بی نظیر از این سند چنان بود که بسیاری از رهبران شرکت‌های بزرگ هم به تبعیت از آن تصمیم گرفتند تا راز فرهنگ (Culture Code) شرکت خود را منتشر کنند و به این روش به همگان بگویند که کار کردن در شرکت آنها واقعا به چه معناست و آنها برای رسیدن به موفقیت چگونه کار می‌کنند. آنها سعی می‌کنند در این ارائه‌ها به این پرسش پاسخ دهند که ویژگی‌های یک محیط کار عالی برای موفقیت سازمان‌ها چیست؟

در ادامه نیز سایت اسلایدشیر (که توسط لینکدین خریداری شده و سایتی برای به اشتراک‌گذاری و نمایش اسلایدهاست) کمپینی با همین عنوان (Culture Code) راه‌اندازی کرده و از همه افراد در سرتاسر دنیا خواسته است تا «راز فرهنگ» سازمان خود را که باعث موفقیت آنها شده است در این سایت و با هشتگ #cultureCode منتشر کنند. کمپینی که تا به حال هزاران شرکت بزرگ و کوچک به آن پیوسته‌اند. (در حال حاضر مدت زمان زیادی از اوج این کمپین گذشته است)

اسلایدشیر در معرفی این کمپین می‌نویسد:

یک سازمان موفق با یک فرهنگ سازمانی عالی آغاز می‌شود. فرهنگی که ارزش‌های شرکت، چشم‌انداز و اصول کاری یک کسب و کار را تعریف می‌کنند و در نهایت منجر به کارایی و بهره‌وری بالا می‌شوند.

شما هم اگر چنین تجربه‌ای از کار در یک شرکت با فرهنگ سازمانی قوی دارید می‌توانید با دیدن اسلایدهای شرکت‌های دیگر (به خصوص اسلایدهای شرکت Dell، شرکت IDEO، شرکت Asana و شرکت The Motley Fool) و ایده گرفتن از آنها، نیز مراجعه به توضیح این کمپین و با استفاده از قالب پاورپوینت آماده برای معرفی فرهنگ‌سازمانی (لینک دانلود از دراپ‌باکس) و در نهایت آپلود کردن آن در سایت اسلایدشیر فرهنگ سازمانی شرکت خود را با دیگران به اشتراک بگذارید. مسلما این اشتراک‌گذاری باعث روشن شدن بسیاری از جنبه‌های ناشناخته فرهنگ سازمانی شرکت شما شده و با تعامل با سایر شرکت‌ها و نیز بازخورد گرفتن از افراد حرفه‌ای می‌توانید گام‌های مثبتی در راستای بهبود فرهنگ سازمانی و در نهایت ارتقای عملکرد و بهره‌وری کسب و کار خود بردارید.

مهم‌ترین سند خارج شده از سیلیکون‌ولی

اسلایدهای زیر نسخه اولیه فرهنگ سازمانی نتفلیکس است. این شرکت نسخه بهنگام آن را در یک فرمت ساده‌تر در آدرس https://jobs.netflix.com/culture منتشر کرده است.

فرهنگ سازمانی در شرکت‌های موفق ایرانی چگونه است؟

تجربه‌ای که من از تعامل با شرکت‌های موفق، کارکنان آنان و حتی بعضا تلاشم برای پیوستن به چنین شرکت‌هایی در ایران داشته‌ام این نکته را به من روشن کرده است که بسیاری از آنها دارای یک فرهنگ سازمانی قوی، شکل‌گرفته و آگاهانه برای مدیریت کارایی در نیروی انسانی هستند. این فرهنگ سازمانی اغلب ریشه در منش و نگرش موسسین و سپس مدیران تاثیرگذار آن دارد.

در واقع موسسین یک استارتاپ مهم‌ترین و اصیل‌ترین مرجع شکل‌گیری فرهنگ سازمانی یک استارتاپ و در نهایت یک شرکت رو به رشد یا رو به افول هستند. از این رو فکر می‌کنم سرمایه‌گذاران حق داشته باشند نه تنها موسسین یک استارتاپ را به خوبی بشناسند بلکه نگران منش و نگرش آنان هم باشند. چون آگاهانه یا ناآگاهانه می‌دانند که فرهنگ‌سازمانی یک استارتاپ به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل موفقیت یا شکست یک تیم، را موسسین آن پایه‌ریزی می‌کنند.

متاسفانه در چند سال اخیر، فرهنگ سازمانی در بسیاری از استارتاپ‌ها(ی تازه جذب سرمایه کرده)، خلاصه شده است در طراحی فضای کار رنگی، هیجان‌برانگیز و شاد. قطعا فضای کاری جزوی از یک فرهنگ‌سازمانی است ولی مطالعه تجربه شرکت‌های بزرگ در زمینه فرهنگ سازمانی نشان می‌دهد باید به زنجیره بزرگ‌تر و یکپارچه‌تری از فرایندهای سازمانی توجه کرد و با دقت و ظرافت آن را طراحی کرد.

نکته آخر در رابطه با فرهنگ سازمانی کسب و کارهای ایرانی، نادیده گرفتن، دست‌کم گرفتن یا "سوسول‌بازی" دانستن چنین مفاهیمی در استارتاپ‌های ایرانی است. داشتن یک مستند، یک چارچوب، یک بیانیه، یک مجموعه اصول کاری مدون و آماده برای ارائه به همه کارکنان، کاری زائد، فرمال و غیرضروری به نظر می‌رسد. در حالی که فرهنگ سازمانی هر کسب و کاری باید به وضوح و روشنی توسط تمامی کارکنان، مشتریان و سهام‌داران آن درک و توصیف شود.

گرچه نباید این تلقی ایجاد شود که صرف داشتن یک بیانیه اصول کاری، فرهنگ‌سازمانی شکل می‌گیرد. در واقع فرایند برعکس است. فرهنگ‌سازمانی ابتدا در طول زمان و با مجموعه‌ای از اقدامات، داستان‌ها، تصمیمات، کنش‌ها و واکنش‌ها شکل گرفته و در نهایت تبدیل به دی‌ان‌ای سازمان می‌شود (و بهتر است به صورت مدون تهیه و در دسترس باشد). نکته مهم در موفقیت یک کسب و کار این است که این فرایند آگاهانه و در راستای بهبود و کارایی جلو رفته و هرگز بدون نظارت و اصلاح رها نشود.

به عنوان عضوی از اکوسیستم کسب و کارهای آنلاین در ایران از شرکت‌های بزرگ دعوت می‌کنم به مرور اقدام به انتشار چارچوب فرهنگ سازمانی خود در قالب اسلایدهای فوق یا هر نوع محتوای دیگری کنند تا داستان‌های موفقیت مبتنی بر شرایط کار ایرانی مرجعی برای سایر کارآفرینان شود.

Photo by Štefan Štefančík on Unsplash