پرکارترین کیوریتور جهان را بشناسید

روزبه‌روز بر اهمیت گالری‌ها و گردانندگان آن در عرصه هنر و بازارش افزوده می‌شود. این اهمیت هم به علت تغییر مناسبات ساختاری در هنر معاصر و هم تغییر زبان هنری و رویکردهای انسان معاصر به این مقوله است.

بدون شک درزمینهٔ نمایشگاه گردانی هیچ‌کس به پرکاری و شهرت هانس اولریش ابریست نیست؛ می‌توان گفت او آدم عجیب‌وغریبی است و روش‌های مخصوص به خود را برای معرفی هنرمندان، تعامل و مصاحبه با آن‌ها دارد. روش‌هایی که به‌طور قاطع می‌توان گفت که کاملاً منحصر به خود است.

هانس اولریش اوبریست متولد سوئیس و ساکن بریتانیا است او گرداننده گالری سرپنتین در هاید پارک لندن است، گالری‌ای که هنرمندان بسیاری را به جهان هنر معرفی کرده است. او راه و روش‌های خود را دارد و معتقد است که جهان معاصر به روش‌های جدیدی احتیاج دارد و روش‌های متعارف دیگر کارکرد خودشان را از دست داده‌اند. او در مصاحبه‌ای که به‌تازگی با مجله ARTNEWSPAPER انجام داده می‌گوید که ما در عصر بحران‌های مهم جهانی زندگی می‌کنیم و با پدیده انقراض روبه‌رو هستیم. انقراض فقط به معنای از دست دادن گونه‌های زیستی و زندگی خودمان نیست بلکه می‌تواند به معنای از بین رفتن پدیده‌های فرهنگی نیز باشد. او می‌گوید کاری که من انجام می‌دهم مبارزه هرروزه با انقراض است، مبارزه‌ای از طریق برپا کردن نمایشگاه و مبارزه با آنچه شاید بتوان نام فراموشی بر آن گذاشت. او اعتقاد دارد بهترین چیزی که مخاطب می‌تواند از یک نمایشگاه با خود ببرد یک خاطره و یک بروشور نمایشگاه است.

اوبریست بیش از آنکه علاقه داشته باشد کارها را روی دیوارهای نمایشگاه ارائه دهد، دوست دارد که از شیوه‌های بیانی متفاوتی مثل یک ماراتن هنری استفاده کند، کاری که هرساله در نمایشگاه خودش آن را انجام می‌دهد که ترکیبی است از پرفورمنس، نمایشگاه، مصاحبه با نویسندگان و مورخان هنری است و از سال ۲۰۰۶ میلادی هرساله آن را برگزار کرده است. او از سال ۲۰۰۶ به این‌سو به‌عنوان یکی از مطرح‌ترین چهره‌های هنری سال به انتخاب مجله آرت ریویو شناخته شده و سال ۲۰۰۹ رتبه نخست در این رتبه‌بندی را کسب کرده است.

کارهای موردعلاقه او بیشتر در شکل پرفورمنس، رقص و بازی و سایر اشکال ناپایدار هنری هستند. ازنظر اوبریست هنرمندان مهم‌ترین انسان‌های معاصر هستند و مدل مشارکتی ارائه هنر، برترین فرم ارائه ازنظر اوست. یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های او زمانی شکل گرفت که نمایشگاهی تحت عنوان «شهرها در حرکت» را در وین به راه انداخت. شهرها در حرکت، نمایشگاهی در سفر بود که او و نمایشگاه گردان چینی هو هانرو آن را به شکل تور از سال ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۹ برگزار کردند. موضوع این نمایشگاه درباره اثرات فرهنگیِ توسعه شتابان شهری در شرق آسیا در اواخر قرن بیستم بود. این نمایشگاه با حضور بیش از ۱۵۰ معمار، هنرمند، فیلم‌ساز و طراح شکل گرفت و در شهرهای مختلف جهان همچون نیویورک، لندن، بانکوک، بوردو و هلسینکی و... برگزار شد. پس‌ازآن بود که او بیشتر به برگزاری نمایشگاه‌های انفرادی تمایل پیدا کرد و درنهایت سر از گالری سرپنتین درآورد.

یکی دیگر از پروژه‌های اوبریست که کاملاً با سلیقه و زیبایی‌شناسی او به موضوعات و سوژه‌های ناپایدار هماهنگی داشت، پروژه «انجامش بده» (DO IT) است. این پروژه که از سال ۱۹۹۳ در پاریس و همراه با کریستین بولتانسکی و برتراند لاویه آغاز به کار کرد در دست‌کم در۵۰ مکان متفاوت دنیا همچون اتریش، چین، دانمارک، فرانسه، آلمان، مکزیک، اسلوانی و اروگوئه به نمایش درآمده است. انگیزه اصلی این پروژه را جمله مارسل دوشان به بهترین وجه بیان می‌کند، جمله‌ای که در آن می‌گوید: «هنر، بازی مردمان همه دوره‌هاست.» این پروژه یک پروژه وابسته به مکان است که با توجه به امکانات محل و نیروهای محلی ساخته و ایجاد می‌شود در حالی‌که نگاه جهانی را هم در نظر می‌گیرد. این پروژه بلندمدت‌ترین پروژه‌ای است که تابه‌حال انجام پذیرفته و همچنان ادامه دارد.

کارهای او منحصر به برپایی نمایشگاه‌های عجیب‌وغریب همچون برگزاری سالیانه ماراتن نیست بلکه پروژه مصاحبه‌های او هم از روند ویژه‌ای پیروی می‌کند. او علاقه‌مند است پرسش‌های خود را به شیوه‌های خاصی از هنرمندان، متفکران و روشنفکران بپرسد که همیشه لزوماً گفتاری و نوشتاری نیستند، گاه سؤالاتش را برای هنرمندان ارسال می‌کند و از آن‌ها می‌خواهد که پاسخ‌های خود را به‌شکل بصری برایش ارسال کنند، گاه از هنرمندان دیگر می‌خواهد که سؤال‌هایشان را از یک شخصیت بپرسند و او از این طریق با آن‌ها مصاحبه می‌کند. بااینکه اوبریست به حرف زدن علاقه زیادی دارد اما رم کولهاس (Rem Koolhaas) معمار و متفکر آلمانی معتقد است که نحوه صحبت کردن اوبریست به‌گونه‌ای است که دیگران نه فقط کلافه نمی‌کند بلکه آن‌ها را وادار به حرف زدن می‌کند. او تاکنون با هنرمندان مطرح مهمی ازجمله آی وی‌وی، جان بالدساری، بولتانسکی، زاها حدید و... مصاحبه کرده است و تابه‌حال بیش از دو هزار ساعت مصاحبه انجام شده دارد. این پروژه نیز همچنان ادامه دارد.

چندین کتاب از او در ایران ترجمه شده است که ازجمله آن‌ها می‌توان به «شیوه‌های هنر گردانی» و «آی وی‌وی در گفت‌وگو با هانس اولریش اوبریست» از انتشارات حرفه هنرمند و «زاها حدید در گفت‌وگو با هانس اولریش اوبریست» از انتشارات فکر نو اشاره کرد.

اوبریست که از بیست‌سالگی فعالیت‌های نمایشگاه گردانی خود را آغاز کرده، پس از گذشت سی سال همچنان در این عرصه یکی از موفق‌ترین‌ها و تاثیرگذارترین‌هاست