نکته حقوقی را بعد از شرح موقعیت بخوانید.
با کت و شلواری نو، گویی که از مجلس مهمی می آمد یا قصد داشت به چنین جلسه ای برود. بوی پارچه تمام اتاق را پُر کرده بود. هنوز فرصت نشده بود نخ های زائد از سر آستین ها یا کنار یقه و جیب ها بریده شوند.
نوک تیز کفش ها قادر بودند هر موجی را پشت سر گذاشته، با موفقیت لنگر انداخته و غرق در غرور از اینکه راکب خود را با موفقیت به مقصد رسانده اند، جیر جیر کنان آرام بگیرند.
ساعت مچی از قلّت استفاده برق می زدند. از عدم تناسب با مچِ دست حالتی نیمه افراشته به خود گرفته و از جهل نسبت به وظایف خود سر در گم به نظر می رسید.
بالاخره مرد لب به سخن گشود: در حقیقت آقای وکیل، برای حاج آقامون رفتیم خواستگاری که آخر عمری تنها نباشه. حالا می خواستم بپرسم که عقد رو چطور ببندیم؟ دائم؟ ۹۹ ساله یا کمتر؟ کدوم بهتره؟
جهت تنظیم وقت: ۰۹۳۹۰۲۵۰۶۰۲
امیرعلی بشارتی؛ مشاوره حقوقی در مشهد
ازدواج در لغت یعنی جفت برگزیدن و قرین شدن است. و در اصطلاح به این معناست که شخصی برای خود همسری انتخاب نموده و با او پیوند زناشویی ببندد.
ایران، با فرهنگی خانواده محور، در قوانین خود سعی بر آن داشته که حالات و شرایط مرتبط با ازدواج را پیش بینی و تدوین نموده، و تا حد امکان در جهت قوام آن کمک کننده باشد.
ازدواج یک توافق است و از آن در قانون تحت عنوان عقد نکاح یاد می شود.
مطابق قانون، در عقد نکاح، هر دو طرف باید با به زبان آوردن الفاظ خاصی، صراحتاً قصد خود را برای ازدواج بیان کنند.
همچنین زن و مرد می توانند خودشان عاقد باشد و صیغه عقد نکاح را جاری کنند، یا اینکه به دیگری وکالت دهند تا الفاظ مخصوصِ منعقد شدن نکاح را از طرف آنها به زبان آورد. در ۲ حالت صحیح است.
در نکاح دائم، معمولاً عرف بر این است که از شخصی به عنوان عاقد دعوت به عمل می آید، ولی در نکاح منقطع عموماً خود افراد صیغه را جاری می کنند.
فارغ از رسوماتی که میان عموم مردم جاری می باشد، حال، سوال این است که: نکاح دائم و منقطع چه تفاوت هایی قانونی با هم دارند؟
همانطور که از اسم این دو نوع نکاح نیز معلوم است، در نکاح دائم، زن و مرد برای همیشه نسبت به یکدیگر در جایگاه همسری خواند بود و این مقام اصطلاحاً تاریخ انقضا ندارد.
اما در نکاح موقت، زن و مرد حتما باید مدتی را بصورت دقیق مشخص کنند و توافق داشته باشند که برای آن مدت همسر یکدیگر باشند. با توجه داشت که اگر این مدت کاملا واضح نباشد یا طرفین درباره آن تردید داشته باشند، ممکن است ازدواج آنها دائم فرض شود، چون اصل بر دائم بودن نکاح است.
ثبت شدن ازدواج، دلیل صحیح یا باطل نبودن آن نیست. اما از جهت رعایت نظم عمومی و مدیریت صحیح امور کشوری است که توسط قانونگذار مورد توجه قرار گرفته است.
در ازدواج دائم، عقد نکاح حتماً باید بصورت رسمی به ثبت برسد، و عدم ثبت آن جرم است.
اما در نکاح موقت، بصورت پیشفرض اجباری برای ثبت رسمی ازدواج نیست. اما در سه مورد: ۱ - طرفین بعد ازدواج برای ثبت توافق کنند. ۲ - طرفین همزمان با اجرای صیغه، ثبت آن را شرط کرده باشند. ۳ - خانم در نتیجه ازدواج باردار شده باشد. لازم است که ازدواج موفت نیز ثبت رسمی شود، و عدم ثبت جرم است.
هرچند که بجز موارد بالا، ثبت رسمی ازدواج موقت واجب نیست. اما بهتر است که زن و مرد تا حد امکان توافقات خود را مکتوب کرده و شاهد بگیرند.
مهریه جزء جدایی ناپذیر هر ازدواج (چه دائم و چه موقت) است. بنابراین خانم در یک ازدواج حتماً باید مهریه داشته باشد.
در ازدواج دائم آقا و خانم می توانند زندگی مشترک خود را بدون تعیین میزان مهریه شروع کنند و بعداً هر زمان تمایل داشتند درباره آن توافق نمایند.
اما در ازدواج موقت، در زمان جاری شدن صیغه حتما باید مقدار مهریه بصورت کامل مشخص باشد. و طرفین نمی توانند آن را به بعد ازدواج موکول کنند.
با توجه به قانون، در ازدواج دائم، آقا موظف است که هزینه های متعارف زندگی مشترک و شخصی خانم را با توجه به اوضاع و موقعیت فردی و اجتماعی او، بپردازد.
اما در ازدواج موقت، آقا چنین وظیفه ای ندارد و تنها تکلیف او پرداخت مهریه است. البته زن و مرد در نکاح موقت هم می توانند توافق کنند که خانم نفقه نیز دریافت نماید.
قانونگذار به صراحت تاکید داشته که اگر عقد نکاح زن و شوهر از نوع دائم باشند، از همدیگر ارث می برند.
این یک قاعده آمره (امر کننده) است. در نتیجه، زن و مرد در نکاح منقطع نمی توانند توافق کنند که بعد از فوت از هم ارث ببرند.
اما در نکاح موقت، اگر هر یک از طرفین مصمم باشد که بعد فوت خود، اموالی را برای همسرش به جا بگذارد، می تواند به نفع او وصیت کرده یا قبل از فوت با استفاده از عقودی مثل صلح یا هبه، مستقیم مالی را به نام او منتقل نماید.
اگر در ازدواج دائم، زن و مردی از پیوند با یکدیگر پیشمان شوند، باید از طریق طلاق از هم جدا شوند.
اما در نکاح موقت، طلاق معنا ندارد. اگر مدتی که زن و مرد از ابتدا تعیین کرده بودند، به پایان برسد، پیوند زناشویی آنها خود به خود به پایان می رسد. همچنین اگر آنها تمایل داشته باشند ازدواج آنها قبل انقضای مدت به پایان برسد، می توانند از بَذل مدت استفاده کنند.
اگر خانمی از ازدواج قبلی خود جدا شده باشد، تا مدت مشخصی نمی تواند مجدد ازدواج کند. به این مدت مشخص عدّه گفته می شود.
بیشتر بخوانید: با چه زنانی نمی توان ازدواج کرد؟
اگر خانم بواسطه طلاق از ازدواجی دائم جدا شده باشد، باید برای ازدواج مجدد سه بار پاکی بعد از دوران قاعدگی خود را ببیند. یا اگر یائسه باشد، سه ماه از مدت جدایی فاصله افتاده باشد.
اما اگر ازدواج موقت باشد و با پایان مدت یا بذل مدت، خاتمه پیدا کند، باید برای ازدواج دوباره، دو بار پاکی بعد از دوران قاعدگی خود را ببیند یا اگر یائسه است، دو ماه صبر کند.
در پایان، نکته نهایی این است که هرچند قانونگذار بر پایه شرع، ازدواج موقت را نیز پذیرفته، اما اصل را بر این نهاده که ازدواج ها دائم هستند، مگر موقت بودن آنها محرز باشد. این قاعده با عرف روز جامعه نیز سازگار است و یادآور می شود در ازدواج دائم است که تعهدات طرفین نسبت به یکدیگر بطور کامل ایجاد شده و هر یک از زن و مرد می توانند از حقوق مختص به خود و همچنین تکالیفی که بر عهده طرف مقابل قرار می گیرد، بهره مند گردند.
