بیان کردیم که سه دسته از عوامل می‌توانند بر قیمت سهام یک شرکت تاثیرگذار باشند. این عوامل عبارتند از:
1- عوامل کلان یا محیطی
2- عوامل مرتبط با صنعتی که شرکت در آن فعالیت می کند.
3- عوامل درونی شرکت
در این قسمت قصد داریم مهمترین عوامل درونی یا عوامل خُرد یک شرکت را توضیح دهیم.
1. ميزان سودآوری شرکت و ثبات آن: بدون ترديد مهمترين انگيزه يک سرمايه‌گذار از خريد سهام شرکت، کسب سود است.
برای يک سرمايه‌گذار بسيار مهم است که شرکت که سهمش را خريده، بتواند عملکرد مناسبی داشته و سود قابل قبول در پايان سال بدست آورد. البته تداوم روند سودآوری نيز بسيار حائز اهميت است، چرا که از ديد سرمايه‌گذاران، شرکتی که فقط در يک دوره سود خوبی کسب کند، اما نتواند به اين روند ادامه دهد، گزينه مناسبی برای سرمايه‌گذاری نخواهد بود. نکته ديگر که بايد مورد توجه قرار گيرد اين است که اکثر شرکت‌ها در سال‌های آغازين فعاليت خود، سودآوری چندان بالايی نداشته و به تدريج روند سودآوری آن‌ها بهبود می‌یابد که لازم است سرمايه‌گذاران به اين موضوع توجه داشته و با ديد بلندمدت سودآوری شرکت را مورد ارزيابی قرار دهند.
2. نسبت قيمت به درآمد سهم (P/E): نسبت P به E از تقسيم کردن قيمت سهم (Price) به سود ساليانه سهم (Earning) بدست می‌آيد.
برای مثال دو شرکت الف و ب را که هر دو در صنعت ساختمان فعاليت می‌کنند و در اغلب شرايط نيز با هم يکسان هستند، در نظر بگيريـد. اگر سود سهام هر دو شرکت در پايان سال 100 تومان باشد، اما قيمت سهام شرکت الف در بورس 500 تومان و قيمت سهام شرکت ب، 1000 تومان، شما چه نتيجه‌ای خواهيد گرفت؟ طبيعتاً اولين چيزی که به ذهن می‌رسد اين است که با فرض تداوم روند سودآوری، شرکت الف پس از 5 سال، خواهد توانست اصل سرمايه سهامدارانش را از محل سود سهام، تأمين نمايد (5=100/500)، در حاليکه اين مدت در شرکت ب، 10 سال است (10=100/1000). بنابراين احتمالاً شرکت الف در مقايسه با شرکت ب در وضعيت مناسب‌تری قرار دارد. معمولاً در شرايط يکسان هر اندازه نسبت P به E يک شرکت در مقايسه با ساير شرکت‌های موجود در آن صنعت کمتر باشد، نشان‌دهنده ارزنده بودن سهم است.
همچنين با بررسی نسبت P به E يک شرکت و مقايسه آن با نسبت P به E ساير شرکت‌های فعال در آن صنعت، می‌توان دريافت که آيا قيمتی که هم‌اکنون برای سهم مذکور در بورس تعيين شده، قيمت مناسبی است يا خير؟
نکته مهم: نسبت P به E تنها يکی از معيارهای ارزيابی سهم است و نبايد به تنهایی و بدون درنظر گرفتن ساير معيارها، ملاک تصميم‌گيری قرار گيرد.
3. قابليت نقدشوندگی سهام: يکی از ويژگی‌های يک دارایی خوب، اين است که سريع به پول نقد تبديل شود.
سهام نيز به عنوان يک دارایی از اين ويژگی مستثنی نيست و طبيعتاً سهامداران انتظار دارند هر زمان که خواستند، بتوانند سهام خود را فروخته و به پول نقد تبديل کنند. هر اندازه حجم معاملات، دفعات معامله و تعداد سهام معامله شده يک شرکت در بورس بيشتر باشد، نشان‌دهنده قابليت نقدشوندگی بالای اين سهم است.
4. وضعيت دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت: با بررسی صورت‌های مالی اساسی شرکت از جمله ترازنامه، می‌توان شناخت خوبی نسبت به وضعيت مالی شرکت و بخصوص ميزان دارایی‌ها و بدهی‌های آن بدست آورد.
طبيعتاً برای سهامدار به عنوان فردی که به نسبت سهامش مالک شرکت محسوب می‌شود، اين موضوع بسيار حائز اهميت است که شرکت چه دارایی‌هایی در اختيار دارد، به چه ميزان بدهی دارد و آيا بر اساس اين حجم از دارایی و بدهی، سهام شرکت برای خريد مناسب است يا خيـر؟ با بررسی ترازنامه و ساير صورت‌های مالی شرکت، می‌توان اين اطلاعات را بدست آورد.
5. طرح‌های توسعه شرکت: هر اندازه طرح‌های توسعه‌ای در يک شرکت بيشتر باشد، نشان‌دهنده رشد و پويایی آن شرکت خواهد بود. بنابراين وجود طرح‌های توسعه‌ای، می‌تواند يکی از نشانه‌های ارزنده بودن سهام شرکت باشد. البته بايد هدف از انجام طرح توسعه‌ای در شرکت و ميزان تأثير آن در فروش و سودآوری شرکت، بطور کامل مورد بررسی قرار گيرد. زيرا همه طرح‌های توسعه‌ای به يک اندازه در شرکت تأثيرگذار نيستند. به عنوان مثال طرح‌هایی که برای تعويض ماشين‌آلات فرسوده يک شرکت اجرا می‌شود، در مقايسه با طرح‌هایی که با هدف راه‌اندازی خطوط توليد جديد اجرا می‌شود، تأثير کمتـری در ميزان سودآوری شرکت دارند.
6. ميزان سهام در دست مردم: هرچه تعداد بيشتری از مردم سهامدار يک شرکت باشند، وضعيت آن سهم مناسب‌تر خواهد بود. زيرا اولاً همواره خريداران و فروشندگان زيادی برای سهم وجود داشته و در نتيجه قابليت نقدشوندگی سهم در بورس افزايش می‌يابد و ثانياً امکان دستکاری قيمت سهم توسط گروهی خاص از سهامداران کاهش می‌یابد. به آن بخش از سهام شرکت که در اختيـار تعداد زيادی از سرمايه‌گذاران قرار دارد، سهام شناور آزاد گفته می‌شود.
7. ترکيب سهامداران شرکت: وجود برخی نهادها و سازمان‌های بزرگ به عنوان سهامداران عمده يک شرکت، می‌تواند به عنوان نقطه قوت برای سهام آن شرکت محسوب شود. زيرا سهامداران عمده در شرايط خاص می‌توانند با حمايت از سهم، مانع از افت قيمت سهام و در نتيجه ضرر و زيان سهامداران شوند. البته وجود سازمان‌ها و نهادها در ترکيب سهامداری يک شرکت، لزوماً به معنای حمايت آنان از سهم نيست و بايد عملکرد گذشته سهامداران عمده در اين خصوص مورد بررسی قرار گيرد.
تمام سرمایه‌گذاران می‌توانند اطلاعات مربوط به عوامل درونی شرکت از جمله ميزان سودآوری، وضعيت مالی، نسبت P به E، اطلاعات مربوط به قابليت نقدشوندگی، ترکيب سهامداران، طرح‌های توسعه‌ای و... درخصوص يک شرکت را از طريق پايگاه‌های اينترنتی رسمی بورس به نشانی www.tsetmc.com و www.codal.ir که بصورت لحظه‌ای در دسترس سرمايه گذاران قرار دارد، بدست آورند.
