اختلال دوقطبی

خب در اینجا میخوام راجع به اختلال خلقی دوقطبی صحبت کنیم.یعنی شکل دیگه ای انواع اختلالات خلقی که بر خلاف اختلال خلقی تک قطبی(افسردگی حاد)،فقط دوره های افسردگی رو شامل نمیشه و دوره های شیدایی و نیمه شیدایی رو هم در بر میگیره.

اختلال دوفطبی چیه؟

📷

اختلال دوقطبی سابقا بعنوان اختلال مانیک_دپرسیو (شیدایی افسردگی)شناخته میشد اما امروزه بعنوان اختلال دوقطبی میشناسنش و انواع مختلفی داره. همانطور که از اسمش پیداست اختلال دوقطبی یک اختلال با تغییرات خلقی بسیار شدید در فرد هست که در اغلب مواقع زندگی فرد رو تحت تاثیر قرار میده.افراد مبتلا به اختلال دوقطبی اغلب علاوه بر دوره های افسردگی،دوره های شیدایی یا نیمه شیدایی را هم میگذرانند که بسیار شدید و اغلب روابط و زندگی فرد را تحت تاثیر قرار میدهند. خب برای ساده تر شدن موضوع بریم سراغ سه مفهوم که با علائمشون تعریفشون میکنم براتون.

شیدایی و نیمه شیدایی manic and hypomanic

اول از تعریف نیمه شیدایی و شیدایی شروع میکنیم؛شیدایی همانطوری که از معنای لغوی مشخصه به معنای سرخوشی و خوشحالی و انرژی شدید و ازین قبیل موارده.اما نیمه شیدایی چه تعریفی داره و چرا از شیدایی جدا شده؟خب دلیل این جداشدن شیدایی و نیمه شیدایی،شدت عملکرد و علائمی که بیمار از خودش نشون میده و همچنین طول مدت بیماری و علائم و عملکرد متفاوت پس و پیش از وقوع دوره و اپیزود شیدایی یا نیمه شیدایی. در اینجا من چندتا از تفاوت های اساسی شیدایی و نیمه شیدایی رو براتون نام میبرم که بتونه کمک کنه تو درکمون از مفهوم:

1_در دوره های نیمه شیدایی،علائم حداقل 4روز متوالی ادامه دارند.اما در دوره های شیدایی علائم حداقل 7روز متوالی ادامه دارند.

2_علائم در دوره ی نیمه شیدایی بر خلاف دوره ی شیدایی تاثیر معنا دار و قابل مشاهده ای بر روی کار،روابط یا تحصیل شما ندارند.

3_در دوره ی نیمه شیدایی نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست اما در دوره ی شیدایی در اغلب موارد نیاز به بستری شدن و تحت درمان فوری قرارگرفتن فرد است.

4_در دوره های نیمه شیدایی،بیمار علائم و نشانه های روان پریشی(مثل توهمات،هذیانات و گفتار و رفتار نامنظم)را نشان نمی دهد اما در دوره های شیدایی امکان بروز و ظاهر شدن علائم روان پریشی وجود دارد(که به آن دوقطبی با ویژگی های روانپریشی _bipolar with psychotic featurs ).

خب در پایین به تعاریف جداگانه هر کدام از مفاهیم؛نیمه شیدایی و شیدایی میپردازیم و جداگانه آنهارا بررسی میکنیم.

نیمه شیدایی_hypomania

📷

خب در تعریف نیمه شیدایی از علائم نیمه شیدایی شروع میکنیم:

_بطور غیرمعمولی پر انرژی و فعال _احساس خوشحالی و هیجان زیاد _احساس انرژی کافی داشتن حتی اگر کم خوابیده باشند یا اصلا نخوابیده باشند

_احساس خودباوری بالا

_صحبت کردن با سرعت بالا بطوری که دیگران فرصت صحبت پیدا نمیکنند

_داشتن افکار زیاد درباره موضوعات مختلف به طور همزمان، گاهاً به عنوان افکار تیره یا "پرواز ایده‌ها" نامیده می‌شود

_حواس براحتی با چیز های غیرمهم پرت می شود

_کاملا در یک فعالیت جذب میشوند بطوری که ممکن است ساعتها و ساعتها کار بکنند و احساس خستگی نکنند _راه رفتن بیش از حد معمول هرروزه و بی قراری

_رفتارهای تکانه ای مثل خرید های بی اندازه و روابط جنسی بدون مرز همانطور که دیدید در علئم بالا ماهم علائم خلقی مشاهده میکنیم و هم علائم فیزیولوژیکی مثل تغییر سیکل خواب و احساس انرژی سرشار و این نشان دهنده درصد بالای ژنتیکی بودن دوره های هایپومانیا در بیماران است.

همچنین اختلالات شناختی و رفتاری و ادراکی هم در فرد مشاهده میشود که همه اینها بیانگر میزان جدیت دوره های هایپومیانیا یا نیمه شیدایی در افراد دوقطبی است.

و اما سوالی که مطرح میشود این است که بعد از یک دوره ی نیمه شیدایی چه اتفاقی میفتد؟ معمولا دوره های نیمه شیدایی حداقل 4روز هستند اما ممکن است تا ماه ها ادامه داشته باشند اما یک خصوصیت مشترک دارند و ان اینکه بعد از دوره ی نیمه شیدایی فرد تجربه ی یک پرتاب آنی به دوره ی افسردگی را دارد.بطوریکه بلافاصله وارد یک دوره ی افسردگی شدید میشود که میتواند تا ماه ها و گاهی تا یک سال ادامه یابد.

دوره های نیمه شیدایی معمولا همراه با دوره های شیدایی و افسردگی در افراد تجربه میشوند اما برخی افراد دوقطبی که در ادامه به آن میپردازیم،فقط دوره های نیمه شیدایی و افسردگی را تجربه میکنند و هیچگاه دوره ی شیدایی کامل را تجربه نمیکنند.

شیدایی_mania

📷

برای توضیح دوره ی شیدایی هم مثل دوره ی نیمه شیدایی با ذکر علائم آن شروع میکنیم:

_احساس شادی،سرخوشی و خوب بودن

_احساس هیجان زدگی غیرقابل کنترل بطوری که نتوانید کلمات را درست و سریع ادا کنید

_خشمگین،عصبانی و بی قرار با رفتار های شدت یافته

_افزایش نیرو و انرژی جنسی

_به راحتی حواس پرت می شوند انگار افکارشان در حال فرارند و نمیتوانند تمرکز کنند

_بسیار با اعتماد به نفس و ماجراجو

_تصوراتی نظیر اینکه؛آسیب ناپذیرند یا غیر قابل لمسند.

_تصویر اینکه توان انجام بهتر وظایف فکری و فیزیکی را دارند

_با سرعت بالا حرف زدن بطوری که مخاطبان متوجه سخنان نمیشوند

_گفتن یا انجام دادن کارهای خلاف شخصیت و شان

_گاهی چند روز نخوابیدن یا خیلی کم خوابیدن

_رفتارهای شدید و تهاجمی

_از دست دادن مهارت های اجتماعی

_ریسک های جدی با امنیت خود و اطرافیان همان طور که می بینید در شیدایی بر خلاف نیمه شیدایی شدت علائم بیشتر است و البته باید تاکید کنیم که علاوه بر شدت علائم طول مدت علائم هم معمولا بیشتر است و البته لزوما دوره های شیدایی همراه با دوره های افسردگی نیستند و گاهی افرادی فقط دوره های شیدایی را در زندگی تجربه میکنند.

دوره های شیدایی همانطور که مشاهده میکنید بسیار شدید و خطرزا هم برای بیمار و هم اطرافیان است و گاهی نیاز جدی به بستری شدن بیمار وجود دارد.

البته یک نوع شیدایی دیگر هم داریم که شیدایی با علائم روان پریشی هست که در پست دو قطبی با علائم روان پریشی راجع بهش کامل توضیح میدیم ولی اینجا بطور کاملا خلاصه یک سری توضیحات میدم راجبش.

دو دوره های شیدایی گاهی فرد ارتباط خودش رو با واقعیت از دست میده و یک سری علائم رو تجربه میکنه که در پایین توضیح میدیم:

_توهمات:احساسات و ادراکاتی که با حواس 5گانه بدست می آید اما غیر واقعی است و دیگران آن ها را احساس نمیکنند.

_هذیانات:اعتقادات و افکاری که حاصل توهمات و خیالات و اصول غیرواقعی هستند و فرد به آنها پایبند است. _رفتار نابهنجار و عجیب و غریب _گفتار نابهنجار و عجیب وغرب

_اضطراب و افکار سردرگم

خب همانطور که مشاهده کردید این علائم تقریبا شبیه به علائم اسکیزوفرنی هستند اما یک تفاوت عمده با اسکیزوفرنی دارند و اونم اینکه در اسکیزوفرنی،علائم روان پریشی لزوما همراه با دوره های یخلقی اتفاق نمی افتند و ممکن است فرد هیچ علائم خلقی را تجربه نکند اما علائم روان پریشی داشته باشد اما در اختلال دوقطبی علائم روان پریشی فقط در طول دوره های افسردگی یا شیدایی کامل ظاهر میشوند و بدون علائم خلقی نیستند.

افسردگی_depressive

📷

دوره ی افسردگی یا افسردگی حاد که گاهی همراه با علائم روان پریشی و گاهی بدون این علائم است باید حداقل به میزان دو هفته علائم زیر را داشته باشد تا فرد دچار اپیزود افسردگی تشخیص داده شود:

_احساس گناه و بی ارزشی و شرم زیاد _کاهش انرژی و خستگی

_مشکلات در تمرکز،حافظه و تصمیم گیری

_بی خوابی شدید یا خواب طولانی

_تغییرات شدید در اشتها

_افزایش یا کاهش وزن ناگهانی

_مشکلات فیزیکی ناگهانی و بدون دلیل که به درمان پاسخ نمی دهند مانند:سردرد،مشکلات گوارشی،درد در نقاط دیگر بدن

_بی قراری،کندی،عصبانیت،کاهش انرژی و حرکات

_افکار مرگ و خودکشی و گاهی نقشه برای اجرای آن

همانطور که مشاهده میکنیم تغییرات خلقی و علائم در افسردگی اغلب درست بر خلاف شیدایی و نیمه شیدایی عمل میکنند.

ازین جهت میشود گفت افراد دوقطبی اکثرا تغییرات خلقی بسیار شدیدی را در طول زندگی خود تجربه میکنند. افسردگی دوقطبی هم ممکن است مانند شیدایی علائم روان پریشی را داشته باشد اما باز هم با همان شروط بالا. خب اگر فکر کردید قراره بریم سراغ انواع دوقطبی کور خوندید:)هنوز یه چیز مونده:)

ما یک سری دوره ها در دوقطبی داریم که بهشون به اصطلاح میگیم دوره های خلقط مختلط.

یعنی شما در این دوره های ممکنه علائم شیدایی_افسردگی یا نیمه شیدایی_افسردگی رو همراه باهم نشون بدید و باید حداقل سه هفته طول بکشه و باز هم ممکنه همراه با علائم روانپریشی در بیمار باشه. در دوره های مختلط یک شکلی از تناقض در علائم وجود داره یعنی بیمار در عین حال که دائم بی حاله و خوابش میاد و خسته هست،بدون اینکه بدون چرا و به کدوم مقصد کیلومتر ها راه میره و رفتارهای تکانشی داره و افکار خودکشی و ساعاتی از روز سرخوشی شدید و احساس بی قراری و حس اینکه سوار یک ترن هوایی شده باشه داره.تغییرات شدید و سریع خلق و خو و هیجانات رو احساس میکنه.

📷

انواع دوقطبی

خب حالا میخوایم انواع دوقطبی رو تعریف کنیم.

دوقطبی 4نوع داره:

_دوقطبی نوع1: در این نوع دوقطبی بیمار لازم هست فقط یک دوره شیدایی یا دوره خلقی مختلط رو تجربه کرده باشه و برای تشخیص این نوع،نیاز به تجربه ی دوره ی افسردگی نیست ولی اکثر بیماران دوره های افسردگی حاد را هم تجربه میکنند.

_دوقطبی نوع 2: دراین نوع دوقطبی لازم هست فرد حداقل یک دوره ی نیمه شیدایی و یک دوره ی افسردگی رو گذرونده باشه.در اختلال دوقطبی نوع دو برای تشخیص حتما هم نیمه شیدایی باید اتفاق افتاده باشه هم افسردگی ولی اگر شیدایی هم اتفاق بیفته میشه دوقطبی نوع 1 فرقشون پس شد این.

_نوع سایکلوتایمیا: سابقا یک اختلال خلقی جداگانه بود اما الان جزء دوقطبی دسته بندی میشه ولی نوع خفیف تر از دوقطبی به شمار میاد که اگر درمان نشه ممکنه به دوقطبی نوع یک یا دو منجر بشه.در نوع سایکلوتایمیا شما علائم نیمه شیدایی و افسردگی رو بصورت خفیف تر اما همزمان با هم میگذرونید ولی طول مدت دوره های سایکلوتایمیک حداقل باید 2سال باشد و ازین جهت طولانی تر از نوع یک یا دو هست.

_نوع شناخته نشده:اختلال دوقطبی یک اختلال تقریبا تازه شناخته شده در علم روان پزشکی بشمار میاد و از جهتی بسیار پیچیده و حاده و نمیشه براحتی تقسیم بندیش کرد برای همین در اینجا یک دسته بندی برای انواع دیگر دوقطبی گذاشتیم که به شکل های مختلف دیگه ای خودشون رو نشون میدند.

آیا دوقطبی درمان میشه؟

به عنوان یک فرد که سالهاست با دوقطبی نوع 1 درگیرم و تمام وقتمو گذاشتم روش میتونم به قطع بگم؛نه! اما قابل کنترل ممکنه باشه و تا حد خوبی هست اگر بطور کامل در مرحله اول بپذیرید که یک فرد دوقطبی هستید و سپس به خودتون قول بدید که خودتون رو بابت رفتارهایی که هیچوقت مقصرش نبودید ببخشید و بعد با دنبال کردن مطالب من مطمئن باشید یاد میگیریم باهم یاد میگیریم باید چکار کنیم.