اعتیاد به عشق چیست و درمانش چگونه است؟

در مقاله‌ای که در شماره ژانویه_مارس سال ۲۰۱۹ در مجله European Journal of Psychiatry منتشر شده محققان به مقوله اعتیاد به عشق و راه‌های درمان اون نپرداختند.

اعتیاد به عشق چیست؟

اعتیاد به عشق (به عنوان عشق بیمارگونه هم شناخته می‌شه) اشاره به

یک الگوی رفتاری داره که با اشتیاقی مفرط، فراگیر، مخرب و بیش از حد نسبت به یک یا چند شریک عشقی، مشخص می‌شه و منجر به عدم کنترل فرد روی زندگی خودش، رها کردن سایر علایق و پیامدهای منفی دیگه می‌شه!

در اعتیاد به عشق، نوعی عشق نابالغ که نامطمئن و نامعلوم، بیرونی، کور و خارج از کنترل شخص هست اداره زندگی فرد رو بر عهده میگیره.

شيوع عشق بیمارگونه ۳ تا ۱۰ درصده، اما احتمالاً در بعضی از جمعيت‌ها بالاتره (مثلا ۲۵ درصد در دانشجويان دانشگاه‌ها)

عشق بیمارگونه باید از شرایط دیگه، مانند اختلال شخصیت وابسته یا اختلال شخصیت مرزی، افتراق داده بشه؛ چون در این اختلالات، الگوی رفتار ناکارآمد فقط محدود به عشق رمانتیک نیست و در تمام روابط و شئون زندگی دیده می‌شه!

همچنین اعتیاد به عشق از اختلالات روان‌پریشی، اعتیاد جنسی و اروتومانیا- که یک اختلال هذیانی مشخص شده با این فرض که فرد دیگری (معمولا از طبقه بالاتر) عاشق فرده- متفاوته.

اعتیاد به عشق چه نوع اختلالی است؟

هنوز توافقی در مورد معیارهای تشخیصی اعتیاد به عشق و در مورد نوع این اختلال وجود نداره.

به عنوان مثال، برخی معتقدند عشق بیمارگونه ممکنه یک اختلال کنترل تکانه باشه که با تکانشگری و نوجویی مشخص می‌شه!

برخی دیگه معتقدند که عشق بیمارگونه یک اختلال خُلقی هست. احتمالاً افرادی که دارای اعتیاد به عشق هستند، حالت‌های روحی متفاوت رو تجربه می کنند (مانند خلق بالا و سرخوشی) مشابه کسانی که به تازگی عاشق شدند و در مراحل اولیه عشق رمانتیک شدید به سر می‌برند.

یک احتمال دیگه اینه که اعتیاد به عشق متعلق به طیف اختلالات وسواسی جبری هست.

مانند افراد مبتلا به وسواس فکری، افرادی که دارای اعتياد به عشق هستند ممکنه افکار تکراری و مزاحم رو تجربه کنند - با این تفاوت که وسواس‌های اونها مربوط به فردیه که دوستش دارند و نه مسائل بهداشتی و پاکیزگی.

محققان دیگری معتقدند که اعتیاد به عشق ممکنه در قالب یک الگوی دومحوری، بهتر درک بشه.

محور عمودی نشان دهندۀ رفتارهای مربوط به سبک دلبستگیه و محور افقی نشان دهنده وابستگی به پاداش و تکانشگری هست.

به عنوان مثال، در برخی از افراد، سطوح بالای تکانشگری و رفتارهای جستجوی پاداش با سطوح بالای رفتار دلبستگی همراهه و منجر به نوعی وسواس یا وابستگی در عشق می‌شه!

در عده‌ای دیگه، افزایش رفتارهای جستجوی پاداش و تکانشگری همراه با نقص دلبستگی، منجر به افزایش علاقه جنسی و داشتن شرکای جنسی متعدد می‌شه.

اگه عشق بیمارگونه نوعی اعتیاد باشه، پس باید یک اعتیاد رفتاری باشه.

در اعتیاد رفتاری (مانند اعتیاد به قمار) نیاز به مصرف مواد روانگردان نیست، اما در ویژگی‌های دیگری با اعتیاد به مواد مخدر مشترکه.

به عنوان مثال، مانند فردی که در مراحل اولیه استفاده از مواد مخدره، افراد معتاد به عشق هم ممکنه در ابتدا احساسات لذت بخش قوی، رضایت و سرخوشی رو تجربه کنند.

بعدش اشتغال ذهنی با این تجربیات پیدا می‌کنند، و نشانه‌هایی از وابستگی مانند "افزایش میزان رفتار برای دستیابی به تأثیر عاطفی دلخواه" رو نشون می دن - که در این مورد شامل "افزایش مدت زمانیه که صرف عشق ورزیدن" میشه.

نشانه‌های دیگه‌ای از اعتیاد به عشق عبارتند از "الزام به ادامه رفتار با وجود تمایل برای متوقف کردن آن" و "اشتیاق دائمی یا تلاش‌های ناموفق برای کاهش و یا کنترل رفتار"، مانند بروز احساس تنهایی و ناامیدی زمانی که فرد در رابطه نیست و قول دادنِ مکررِ فرد به خودش که هرگز دوباره عاشق نمی‌شه، و ناتوانی در مقاومت کردن در برابر جایگزین کردن سریع روابط پایان یافته با روابط جدید.

درمان عشق بیمارگونه

در مجموع حجم مطالعات در زمینۀ درمان اعتیاد به عشق کمه. در اکثر مطالعات استفاده از گروه‌های خودیاری (مثلا "زنانی که بیش از حد عاشق میشن" ) شایع‌ترین مداخله روان شناختیه.

یک مطالعه سایکودراما را مورد بررسی قرار داده و اونو در جهت کمک به برقراری روابط سالم‌تر موثر دونسته. با این حال، در این مطالعه از گروه کنترل استفاده نشده، بنابراین تحقیقات بیشتری در این خصوص لازمه.

سایر روش‌های درمانی که احتمالاً در درمان عشق بیمارگونه مفید هستند، عبارتند از درمان شناختی-رفتاری CBT (از طریق به چالش کشیدن افکار تحریف شده در مورد عشق) و روان درمانی تحلیلی (با پرداختن به مشکلات دلبستگی).

با توجه به شباهت بین عشق بیمارگونه و اختلالاتی که در بالا بهشون اشاره کردم مثل، اختلال وسواسی- جبری، اختلال کنترل تکانه و اختلالات خلقی، بعضی درمانگران هم معتقدند درمان‌های دارویی (مثلا داروهای ضد افسردگی و تثبیت کننده های خلق) ممکنه برای درمان علائم خاصی از عشق بیمارگونه مفید باشه، مانند افکار وسواسی یا ناپایداری خلقی.

جمع بندی

در حال حاضر به نظر می‌رسه "شواهد فراوان رفتاری و نوروشیمیایی برای حمایت از این ادعا که عشق می‌تونه یک اعتیاد باشه وجود داره!

و این رفتار می‌تونه بسیار شبیه به رفتار مزمن جستجوی مواد مخدر در اعتیاد به مواد باشه.

همونطور که مشاهده کردیم، اعتیاد به عشق (یا عشق بیمارگونه) یک نوع اعتیاد رفتاریه که با تلاش برای تجربه مجدد احساسات بسیار لذت بخش در ارتباط با عشق، مشخص میشه.

اعتیاد به عشق با رفتارهای بی پروا و پیامدهای منفی در زندگی روزمره (مانند مشکلات کاری) مرتبطه.

روان‌درمانی و درمان دارویی ممکنه در درمان علائم خاصی از این بیماری مفید باشه، اگر چه تحقیقات در مورد درمان هنوز خیلی محدوده.

این نوشته رو با عنایت به مقاله‌ای از وبسایت psychologytoday.com نوشتم.

محمدجعفر زاهدپور
یک روانشناس