در دنیای پرتنش امروز، کنترل احساس به یکی از ضروریترین مهارتهای زندگی تبدیل شده است. بسیاری از تصمیمهای اشتباه ما زمانی گرفته میشود که احساسات منفی مانند خشم، ترس یا غم بر ما غلبه میکنند. در این شرایط، شناخت و کنترل احساس نه تنها باعث آرامش روانی میشود بلکه به تقویت تمرکز، بهبود روابط اجتماعی و رشد فردی نیز کمک میکند.
اکرممنتظریان در سخنرانیهای خود بارها اشاره کرده است که «فردی که بر احساساتش تسلط دارد، بر مسیر زندگیاش نیز کنترل دارد». این جمله کلید طلایی درک مفهوم کنترل احساس است. وقتی انسان یاد بگیرد چگونه احساسات خود را مشاهده کند بدون اینکه اسیرشان شود، در حقیقت بر ذهن و رفتار خود فرمانروایی میکند.
پیش از اینکه بتوانیم احساسی را کنترل کنیم، باید آن را بشناسیم. احساسات پیامهایی از درون ما هستند که درباره نیازها و وضعیت ذهنیمان خبر میدهند.
اکرممنتظریان تأکید میکند که بیشتر مردم احساساتشان را قضاوت میکنند، در حالی که باید آنها را درک کنند. برای مثال، خشم همیشه بد نیست؛ بلکه گاهی نشانهی وجود بیعدالتی است.
برای آغاز فرایند کنترل احساس، کافی است در هر موقعیت چالشبرانگیز، مکث کنیم و از خود بپرسیم:
دقیقاً چه احساسی دارم؟
ریشهی این احساس چیست؟
آیا این احساس بر پایه واقعیت است یا برداشت ذهنی من؟
تمرین روزانهی خودآگاهی عاطفی، مانند نوشتن احساسات در دفترچه یا مراقبههای ذهنآگاهی، از دیدگاه اکرممنتظریان، یکی از پایههای اصلی کنترل احساس است.
به گفتهی اکرممنتظریان، سادهترین و کاربردیترین روش کنترل احساس چیزی نیست جز تنفس آگاهانه. شاید در نگاه اول ساده به نظر برسد، اما اثر آن شگفتانگیز است.
🔹 روش تنفس آگاهانه برای کنترل احساس:
۱. در لحظهای که احساسات شدت میگیرند (مثلاً خشم یا اضطراب)، چشمان خود را ببندید.
۲. به آرامی تا عدد ۴ نفس بکشید.
۳. تا عدد ۴ نفس را نگه دارید.
۴. به آرامی تا عدد ۴ بازدم کنید.
۵. این چرخه را چند بار تکرار کنید.
این تمرین، ذهن را از واکنش احساسی به مشاهدهی آگاهانه منتقل میکند.
اکرممنتظریان تأکید دارد که با تکرار این روش، مغز بهتدریج الگوی واکنش فوری را تغییر داده و آرامش بیشتری ایجاد میکند.
کنترل احساس به کمک تنفس، نهتنها باعث کاهش استرس میشود، بلکه سیستم عصبی بدن را متعادل و انرژی ذهنی را بازمیگرداند.
احساسات شدید معمولاً باعث کاهش قدرت منطق میشوند. اما زمانی که انسان بتواند میان هیجان و منطق تعادل برقرار کند، کنترل احساس به شکل طبیعی اتفاق میافتد.
اکرممنتظریان در کارگاههای آموزشی خود، از تکنیکی به نام «توقف و تحلیل» استفاده میکند. در این روش، فرد یاد میگیرد قبل از هر واکنش، چند ثانیه مکث کند و سپس وضعیت را از دید منطقی بررسی کند.
برای نمونه، در لحظهی عصبانیت، قبل از پاسخ دادن، با خود بگویید:
«آیا پاسخ من در این لحظه به بهبود موقعیت کمک میکند یا فقط احساس من را تخلیه میکند؟»
با تکرار این الگو، ذهن یاد میگیرد واکنشهای هیجانی را با واکنشهای خردمندانه جایگزین کند. این همان نقطهای است که کنترل احساس به مهارتی پایدار تبدیل میشود.
کنترل احساس یک سفر است، نه یک هدف لحظهای.
به گفتهی اکرممنتظریان، انسانهایی که به خودآگاهی میرسند، در مسیر کنترل احساس، آرامآرام ذهن خود را تربیت میکنند تا در برابر طوفانهای عاطفی، همچنان در تعادل بمانند.
راهکارهای روزمره برای تثبیت کنترل احساس:
نوشتن احساسات روزانه و تحلیل آنها
انجام ورزشهای ذهنی مانند یوگا و مدیتیشن
گفتوگو با فردی آگاه مانند اکرممنتظریان برای تحلیل واکنشهای احساسی
تمرین سپاسگزاری برای تغییر ارتعاش ذهن از منفی به مثبت
در نهایت، کنترل احساس یعنی تبدیل واکنشهای ناخودآگاه به انتخابهای آگاهانه. هر بار که با آرامش پاسخ میدهیم بهجای عصبانیت، در واقع در حال ساختن نسخهی بالغتر خود هستیم.
اکرم زندگی ما جاریا قابل انتشار در سایت یا وبلاگ باشد؟
