الفبای سرمایه‌گذاری: همه چیز درباره صندوق های سرمایه گذاری

توجه: این مقاله حاوی هیچ توصیه ای جهت سرمایه گذاری نیست و فقط جهت آگاهی بیشتر از ساز و کار ارکان بازار بورس و اوراق بهادار می باشد.

پیش مقدمه:

شباهت انتخاب جنسی و بازده بازار: ارجعیت انتخاب جنسی یک مفهوم مهم در زیست شناسی است که به توانایی جانوران برای جذب و جفت یابی با فردی از هم جنس خود اشاره دارد. این مفهوم نشان دهنده ویژگی‌های خاصی است و می تواند مفهوم انتخاب طبیعی را در بعضی موارد به چالش بکشد. این انتخاب معمولاً بر اساس ویژگی‌هایی مانند زیبایی، رنگ و رفتار های مورد توجه صورت می‌گیرد. در طبیعت، پدیده‌هایی مثل تاووس نر می‌توانند به خوبی نمونه‌ای از ارجعیت انتخاب جنسی به انتخاب طبیعی باشند. تاووس نر، با داشتن پرهای بلند و چشمان درخشان، برای جفت یابی و دیده شدن بهترین خود را نشان می‌دهد. زیبایی ای که علاوه بر جلب نظر جفت و تولید مثل (کمک به بقای گونه) ممکن است منجر به شکار و از بین رفتن قبل از جفت گیری و احتمالا دلیل عمه عمر کوتاه تر تاووس نر باشد. این تقابل بین انتخاب جنسی و انتخاب طبیعی قابل تعمیم به موقعیت‌ های دیگر نیز است، به عنوان مثال، بازار بورس. جذابیت بازار سرمایه اگرچه ممکن است منجر به از دست دادن سرمایه شود، اما از دیدگاهی می‌تواند مفید باشد. از جهتی، جذابیت بازار سرمایه می‌تواند سرمایه‌گذاران را جذب کند و فرصت‌های سودآور را فراهم کند. با این حال، این جذابیت همراه با ریسک‌هایی نیز می‌آید و ممکن است باعث از دست رفتن سرمایه و خسارت‌های مالی جبران ناپذیری شود.

همچنین، در بازار بورس نیز می‌توان رگه هایی از رفتار مشابه انتخاب جنسی را مشاهده کرد. برخی سرمایه‌گذاران، با توجه به ویژگی‌های خاصی مانند استراتژی‌های سرمایه‌گذاری موفق، عملکرد گذشته یا دانش فنی، به شرکت‌ها یا اوراق بهادار خاصی جذب می‌شوند. این انتخاب ممکن است تأثیر قابل توجهی بر عملکرد سرمایه‌گذاری داشته باشد، اما همچنین ریسک‌هایی را نیز به همراه دارد. برای مثال، انتخاب نادرست شرکت‌ها یا اوراق بهادار باعث ضرر و زیان مالی برای سرمایه‌گذاران می‌شود. بنابراین، همانطور که در زیست‌شناسی ممکن است ارجاعیت انتخاب جنسی انتخاب طبیع را به چالش بکشد، در بازار بورس نیز تعامل بین انتخاب جنسی (تمایل سرمایه‌ گذاران به ویژگی‌های خاص) و انتخاب طبیعی (عملکرد و عوامل اقتصادی) وجود دارد که می‌تواند تأثیراتی بر عملکرد سرمایه‌گذاری و بازار داشته باشد. در نهایت، تعادل بین این دو جنبه و درک صحیح ریسک و پاداش مرتبط با آنها، برای موفقیت در بازار بورس بسیار اهمیت دارد.

مقاله های مرتبط:
- الفبای سرمایه گذاری: بررسی بنیادی طلا در این مقاله به طور خلاصه به بررسی بنیادی طلا در سیستم اقتصادی و مالی جهان و عوامل تاثیر گذار بر قیمت این دارایی کمیاب و ارزشمند می پردازیم.
- الفبای سرمایه‌گذاری: راهنمای جامع سواد مالی در این مقاله با مفهوم سواد مالی یا Financial Literacy، دانش و فهم افراد از این مفهوم و اصول و روش‌های اجرایی آن آشنا می شویم.

بازار سهام و بازی جمع صفر: سوال دیگر این است که آیا در رشد اقتصادی صفر، بازده سهام می‌تواند مثبت باشد؟بلی، حتی می‌‌تواند بزرگ هم باشد! چطور؟ سهم عامل سرمایه از ارزش‌افزوده بنگاه است، همان طور که «رشد» اقتصادی صفر، مانع نمی‌شود که سهم دست‌مزد مثبت و بزرگ باشد، سهم سرمایه هم مثبت است. رشد اقتصادی صفر است ولی GDP صفر نیست. بازده سهام در واقع بخشی از سهم سرمایه در کل تولید اقتصادی کشور است. بحث را یک قدم جزیی‌تر کنیم و «ساختار سرمایه» را هم وارد بحث کنیم: خود آن سرمایه از دو منبع بدهی و سهام تامین می‌شود. صاحب بدهی ریسک کم‌تری و صاحب سهام ریسک بزرگ‌تری بر می‌‌دارند. پس همان «سهم عامل سرمایه» هم به صورت مساوی بین طرفین تقسیم نمی‌شود و سهام به خاطر برداشتن ریسک بیش‌تر، سهم بزرگ‌تری از عایدات بنگاه را صاحب می‌شود.

یک قدم دیگر جزیی‌تر شویم: رشد اقتصادی عمل‌کرد کل همه بخش‌های اقتصاد را در بر می‌گیرد ولی بازار سهام می‌تواند فقط به بنگاه‌هایی از زیربخش‌های خاص اقتصاد مربوط باشد که حتی در «رشد صفر»، آن بخشها رشد مثبت داشته باشند(Selection Bias داریم). حتی در کشور های صنعتی نیز ممکن است رشد اقتصادی برای سال‌های طولانی پایین باشد ولی بازده سهام لزوما صفر نیست.

وقتی بازار دارایی رشد می‌کند، اکثریت سرمایه‌گذاران بازده مثبت می‌گیرند، پس به چه علتی استدلال ما بر این است که بازده بازار جمع صفر است؟ جواب این است: جمع صفر هرگز نمی‌‌گوید جمع کل بازده‌ها صفر است. می‌گوید فعالیت معامله‌گران تاثیری در کل بازده ندارد و فقط شیوه تقسیم آن را تغییر می‌دهد.

مثال: علی سهام دار شرکت X است. ساناز چون تحلیل قوی‌تری دارد، سهم شرکت را در ۱۰۰ تومان می‌خرد و چند ماه بعد قیمت سهم به ۲۰۰ تومان می‌رسد. علی هم با پول فروش سهام شرکت X سهام شرکت Y را خریده و او هم ۵۰ تومان سود کرده. جمع-صفر یعنی اگر ساناز این کار را هم نمی‌کرد، سهام شرکت X و سهام Y روی هم ۱۵۰ سود را داشتند. می‌گویید ساناز با این کارش فشار قیمت روی سهام شرکت X گذاشت و رسیدن قیمت به ۲۰۰ را تسریع کرد؟ اگر عمل‌‌کرد حقیقی شرکت X با این فعالیت عوض نشود (که معمولا نمی‌شود)، حتی رسیدن یا نرسیدن سهام شرکت X به ۲۰۰ تومان هم از دید ثروت کل جامعه هیچ اهمیتی ندارد. دقت کنید که قیمت سهام شرکت X هیچ جای محاسبات تولید ناخالص ملی و امثال آن نمی‌آید. تنها چیزی که اهمیت دارد، ارزش‌افزوده خروجی شرکت X است که - با تقرب خوبی - ربطی به معامله‌گری در بازار سهام ندارد.

مقدمه:

صندوق سرمایه گذاری به‌عنوان یکی از کاراترین گزینه‌های سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس به‌حساب می‌آید. این صندوق‌ها برای افرادی که امکان تحلیل و بررسی بازار را ندارند مناسب هستند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارایی‌های خود را در بازارهای مختلفی مانند بورس، طلا، اوراق بدهی، سپرده بانکی و… سرمایه‌گذاری می‌کنند. بنابراین سرمایه‌گذاری در صندوق برای علاقه‌مندان، با هر درجه از ریسک‌پذیری ممکن است. دارایی‌های خرد افراد در صندوق جمع‌آوری و توسط تیمی متشکل از تحلیلگران حرفه‌ای و باتجربه، مدیریت می‌شود. دارایی‌های صندوق مانند سهام شرکت‌ها، به بخش‌های کوچکی تقسیم می‌شود که به آن «واحد سرمایه‌گذاری» می‌گویند و هر سرمایه‌گذار براساس میزان دارایی، مالک تعدادی از واحدهای سرمایه گذاری صندوق می‌شود. همچنین فرایند خرید و فروش در صندوق‌ها تحت عنوان «صدور و ابطال واحد» نامیده می‌شود. این صندوق‌ها توسط افراد متخصص مدیریت می‌شود که با بررسی بازار بهترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری را انتخاب کرده و سرمایه افراد را به گردش در می‌آورند. قطعا احتمال موفقیت افرادی که با تمرکز بالا بازار را رصد می‌کنند و حرفه اصلی‌شان معامله‌گری است خیلی بیشتر از افراد عادی است.

واقعیت این است که بازده مازاد (= بالاتر از شاخص) برای موسسات مدیریت دارایی (مثلا صندوق‌ها)، جمع-صفر است. برای همین هم وقتی تعداد افرادی که از این واسطه‌ها استفاده کنند زیاد بشود، بازده‌ نهایی به بازده منفعل بازار میل خواهد کرد. هیچ راهی وجود ندارد که در داخل بازار مالی، بازده همه افراد به سطحی بالاتر از بازده منفعل شاخص بازار برسانیم. در داخل بازار مالی، افرادی ممکن است چنین وانمود کنند که راهی بلندند که از طریق آن، «همه» بازده‌های بالا بگیرند. چنین راهی وجود ندارد. نگاه جمع-صفر پادزهر این نوع تبلیغات هم هست.

گر چه آمار در دست دولت مثل سوسیس و کالباس است و اگر بدانید چگونه تهیّه می‌شود از آن استفاده نمی‌کنید اما مطالعه و درک جامعه آماری و توزیع نرمال در بلند مدت به درک رفتار جمعی، شناخت بازار و جلوگیری از رفتار های هیجانی منجر می شود.

بازده بالاتر از شاخص برای یک نفر = بازده کم‌تر از شاخص برای نفر دیگری

در هر دو بازه زمانی ۱ ساله (کوتاه مدت) و ۱۰ ساله (بلند مدت) حدودا ۸۰٪ صندوق های فعال در شاخص بازار S&P 500 آمریکا بازده کمتری نبست به شاخص کسب کردند. کننده بنچمارک شاخص بازار سهام (به عنوان مثال شاخص کل، شاخص هم وزن، شاخص ۳۰۱ شرکت بزرگ و...) و نگهداری بلندمدت آن است. این می تواند ریسک را کاهش دهد، زیرا شما در یک کلاس با ترکیبی از صنایع و دارایی سرمایه گذاری می کنید، نه سهام.

در ایران تنها ۲۰٪ درصد صندوق های فعال بازدهی بیشتر از ۲٪ از شاخص کل کسب می کنند.

سرمایه گذاری فعال: (Active Investment) یک استراتژی سرمایه گذاری شامل استفاده از اطلاعات به دست آمده توسط تحلیلگران خبره سهام برای خرید و فروش فعال سهام با ویژگی های خاص است با هدف رسیدن به بازدهی بالا تر از شاخص بنچ مارک.

در هر دو بازه زمانی ۱ ساله (کوتاه مدت) و ۱۰ ساله (بلند مدت) حدودا ۸۰٪ صندوق های فعال در شاخص بازار S&P 500 آمریکا بازده کمتری نبست به شاخص کسب کردند.

در بازه زمانی ۵ ساله به ترتیب ۷۲.۶۸٪ و ۶۹.۳٪ صندوق های فعال از بازده شاخص S&P 350 (اروپا) و شاخص S&P 150 (ژاپن) بازده کمتری کسب کردند.

به گواه تاریخ سرمایه گذاری غیرفعال بازدهی به مراتب بالاتری از سرمایه گذاری فعال دارد.

در حالی که ۲۰ شرکت اول از لحاظ ارزش دارایی حدود ۳۰٪ از حجم بازار را در اختیار دارند اما حدود ۹۳٪ از سود کل شاخص S&P 500 در سال ۲۰۲۳ را تا اینجای سال کسب کرده اند. (۷.۰۵٪ از کل ۷.۵۵٪ سود کسب شده).

امنیت صندوق های سرمایه گذاری: آیا صندوق های سرمایه گذاری مطمئن هستند؟ فعالیت مالی صندوق‌‌ سرمايه‌گذاري در ایران کاملا قانونی است و از مصادیق بند ۲۱ ماده یک قانون بازار اوراق بهادار مصوب مجلس شوراي اسلامي هستند که در آذرماه ۱۳۸۴ و بنده ماده یک قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به‌منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی مصوب آذرماه ۱۳۸۸ است و با الهام از متعارف‌ترين شكل از صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در ساير كشورها طراحي شده‌است. براساس دستورالعمل تاسیس صندوق سرمایه گذاری مطابق بند ۲۰ و ۲۱ ماده یک قانون بازار اوراق بهادار (مصوب آذر ماه ۱۳۸۴ مجلس شورای اسلامی) صندوق‌های سرمایه‌گذاری از جمله نهاد های مالی هستند که فعالیت اصلی آن‌ها سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار است و مالکان آن به نسبت سرمایه‌گذاری خود در سود و زیان صندوق شریک هستند.

مجوز تأسیس و فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری توسط سازمان بورس و اوراق بهادار صادر می‌شود و فعالیت آن‌ها تحت نظارت سازمان انجام می‌گیرد.

قسمت اول ضرب‌المثل بالا (The early bird gets the worm) را می توان مصداق سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه در زمینه شروع زودهنگام برای استفاده از رشد بالقوه بازار مرتبط دانست. وقتی زودتر در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک سرمایه‌گذاری می‌کنید، این پتانسیل را دارید که از ترکیب بلندمدت و روندهای صعودی بازار سود ببرید. شروع زودهنگام به سرمایه گذاری شما زمان بیشتری برای رشد می دهد و به طور بالقوه بازده کلی شما را افزایش می دهد.

قسمت دوم ضرب المثل «The second mouse gets the cheese» را می توان با مفهوم محتاط و صبور بودن در سرمایه گذاری مرتبط دانست. در حالی که موش اول (پرنده در ضرب المثل قبلی) ممکن است برای سرمایه گذاری عجله کند (و آسیب ببیند)، موش دوم مراقب است. در زمینه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، این بدان معناست که انتظار برای فرصت مناسب و اتخاذ تصمیم‌های آگاهانه می‌تواند گاهی به نتایج بهتری منجر شود.

هر دوی این ضرب المثل ها رویکردهای متفاوتی را برای سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری نشان می دهند:

اولی: اگر سرمایه گذاری را زود شروع کنید و برای طولانی مدت سرمایه گذاری کنید، ممکن است به دلیل قدرت مرکب شدن سود، شانس برای رشد و دستیابی به بازده بالاتر داشته باشید.

دومی: محتاط بودن و صرف زمان برای تحقیق و تجزیه و تحلیل صندوق های می تواند منجر به تصمیم گیری آگاهانه و به طور بالقوه خطر انتخاب های عجولانه را که ممکن است با اهداف مالی شما همسو نباشد کاهش شود.

ایجاد تعادل بین این دو رویکرد بر اساس میزان تحمل ریسک فردی، اهداف سرمایه گذاری و افق زمانی ضروری است. شروع زودهنگام مزیت زمان و سود مرکب را فراهم می کند، اما محتاط بودن نیز به شما کمک کند در زمان مناسب تصمیمات سرمایه گذاری درستی بگیرید که با برنامه ها و آرزوهای مالی شما همسو باشد. علاوه بر این، تنوع بخشیدن به سرمایه‌گذاری‌ها در طبقات مختلف دارایی می‌تواند امنیت را با پخش ریسک افزایش دهد.

رویکرد سرمایه گذاران خرد در اغلب منجر به تحمیل ریسک های کنترل نشده و از دست رفتن بخش بزرگی از دارایی آن ها می شود. فکر می کنم تنها با آموزش جامعه آماری و توزیع نرمال به سرمایه گذاران بخش اعظمی از ریسک ها و چالش های مسیر برای سرمایه گذاران آشکار می شود.

نظارت بر صندوق های سرمایه گذاری چگونه انجام می‌شود؟ قوانین محکم و دقیقی برای تاسیس صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد اما کار در این مرحله تمام نمی‌شود و فرایندهای نظارتی سخت‌گیرانه متعددی وجود دارد. این نظارت‌ها هم از سمت سازمان بورس و هم به صورت داخلی از درون خود شرکت انجام می‌شوند:

۱. نحوه نظارت سازمان بورس بر صندوق های سرمایه گذاری: سازمان بورس و اوراق بهادار عملکرد صندوق‌ها را دائما تحت نظر دارد. تمامی فرم‌های تکمیل‌شده صدور و ابطال و نحوه بایگانی اسناد بررسی می‌شوند. همچنین ناظرهای سازمان بورس، محل دفتر شرکت و امکانات و تجهیزات آن را مورد بررسی قرار می‌دهند. علاوه بر این، نرم‌افزار صندوق‌ها امکان نظارت لحظه‌ای بر عملکرد صندوق را فراهم می‌کند و امکانات و اطلاعات زیر را در اختیار سازمان می‌گذارد:

• صورت‌های مالی
• گزارش بازرسی
• ثبت اسناد
• صورت حساب مشتری
• امکان ارتباط آنلاین و ذخیره اطلاعات
• انجام مراحل صدور و ابطال
• محاسبه ارزش خالص دارایی (NAV)

۲. سیستم نظارت داخلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری: ارکان صندوق، یک سیستم نظارت داخلی را اجرا می‌کنند. منظور از ارکان، مدیر، متولی و حسابرس صندوق است. مدیر بر تمام مراحل اجرایی صندوق (دریافت و پرداخت‌ ها) نظارت دارد و همچنین، عملکرد کارگزاران و مدیر سرمایه‌گذاری صندوق را تحت نظر می‌گیرد. متولی صندوق به صورت مستمر بر عملکرد مدیر و ضامن نظارت دارد. او از ارائه به موقع گزارش‌ها و نظرات حسابرس و انتشار به موقع اطلاعات توسط مدیر اطمینان حاصل می‌کند. همچنین وظیفه طرح موارد تخلف مدیر، ضامن و حسابرس صندوق نزد سازمان بورس و اوراق بهادار تهران یا دیگر مراجع به عهده متولی است. حسابرس نحوه طراحی و اجرای سیستم کنترل داخلی و تمامی عملیات مالی صندوق را کنترل می‌کند و صحت محاسبه خالص ارزش دارایی صندوق را مورد بررسی قرار می‌دهد. او همچنین گزارش‌ها، صورت‌های مالی و اطلاعات تهیه شده توسط مدیر را تحت نظر دارد.

سرمایه‌گذاران نیز می‌توانند شخصا بر عملکرد صندوق نظارت داشته باشند. آن‌ها مستقیما به صورت وضعیت حساب سرمایه‌گذاری خود دسترسی دارند. گزارش عملکرد صندوق ها هر سه ماه یک بار روی سامانه کدال منتشر می‌شود و پورتفوی صندوق آنها نیز ماهی یک بار در همین سامانه منتشر می‌شود.

نقدشوندگی صندوق های سرمایه گذاری: یکی از ویژگی‌های اصلی صندوق‌های سرمایه‌گذاری میزان نقد‌شوندگی آن‌ها است. همه سرمایه‌گذاری‌ها با هدف از پیش تعیین شده‌ای فعالیت می‌کنند و در نهایت باید نقد شوند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری این امکان را به خوبی برای سرمایه‌گذاران فراهم آورده‌اند که در هر زمانی بتوانند پول خود را نقد کنند. این فرآیند با پشتوانه دارایی‌هایی است که صندوق‌ها برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند. این دارایی‌ها شامل: سپرده‌های بانکی، سهام، اوراق با درآمد ثابت و … است که همگی نقدشوندگی بالایی دارند.

علاوه بر این، اکثر صندوق‌های سرمایه‌گذاری با بهره ‌گیری از ضامن نقدشوندگی، بازگشت و نقد شدن پول افراد را تضمین می‌کنند. ضامن نقدشوندگی شرکتی حقوقی است که ریسک نقدشوندگی سرمایه را به عهده می‌گیرد.

نیمی از دارایی دلار در جهان، خارج از سیستم بانکی در نهادهایی مثل صندوق‌های بازنشستگی و بیمه‌ها و ... می باشد. (جالب است بدانید در ایالات متحده حدود ۶۰۰۰ صندوق بازنشستگی با هم رقابت میکنند و که از به وجود امدن مونوپولی جلوگیری می شود.)

دسته‌بندی این صندوق‌ها بر اساس شیوه خرید و فروش: یکی دیگر از انواع دسته‌بندی صندوق‌های سرمایه‌ گذاری، دسته‌بندی این صندوق‌ها بر اساس شیوه خرید و فروش آن‌ها است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری بر این اساس به دو دسته صندوق‌های قابل معامله (ETF) و صندوق‌هایی که بر اساس صدور و ابطال معامله می‌شوند (صندوق های سرمایه گذاری مشترک (Mutual Funds))، تقسیم می شوند.

صندوق قابل معامله (Exchange traded fund) [ETF]: واژه ETF مخفف عبارت انگلیسی “Exchange-traded fund” بوده و به معنی «صندوق قابل معامله» است. ETF یا «ای‌تی‌اف» دقیقا مانند سهام در بورس معامله می‌شود. قیمت یک صندوق ETF در طول روز معاملاتی و از نوسان قیمت خرید و فروش آن در بازار تغییر خواهد کرد. صندوق‌های قابله معامله(ETF) مانند دیگر صندوق‌ ها نقدشوندگی بالایی دارند.

قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید که مصوب ۸۸/۰۵/۲۹ بند «ه»:
«صندوق‌‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله، نهادهای مالی هستند که فعالیت اصلی آن‌ها سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار است. واحدهای صندوق پس از پذیره‌نویسی اولیه در سامانه معاملات فرابورس خرید و فروش می‌شوند».

واحدهای صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) مانند سهام شرکت‌ها در سامانه معاملات آنلاین هر کارگزاری قابل خرید و فروش هستند. این صندوق‌ها، بسته به نوع فعالیت و سرمایه‌گذاری دارایی‌ها، سرمایه خود را در انواع اوراق و کالاهای سرمایه‌ای قرار می‌دهند.

این نوع صندوق ها بیش از ۲۰ سال است که به بازار معرفی‌شده‌ و در طول دهه گذشته رشد چشمگیری را تجربه کرده اند. اولین ETF در سال ۱۹۹۳ با نام اسپایدر (SPDR) به بازار معرفی شد که به‌قصد پیروی از شاخص S&P500 طراحی‌ شده است. سبدی که صندوق‌های قابل معامله در بورس در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند، از جمع سهام، اوراق بهادار با درآمد ثابت و سایر اوراق بهادار است.

در صندوق های ETF رکن ضامن نقدشوندگی حذف شده‌ و رکن جدیدی به‌عنوان بازارگردان، زمینه نقدشوندگی واحدهای سرمایه‌گذاری ETF را در بازار فراهم می‌کند و در مواقعی که عرضه کننده ای وجود نداشته باشد و یا خریدار دیگری وجود نداشته باشد به فروش و یا خرید واحدهای تقاضا شده و یا عرضه شده مبادرت می‌ورزد.

مزایای صندوق های قابل معامله ETF:

۱. اول از همه باید به این نکته اشاره کرد که صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) در بورس به صورت آنلاین نیز قابل معامله هستند و شخص سرمایه‌گذار در طی ساعات کاری بازار بورس می‌تواند اقدام به صدور و ابطال یا همان خرید و فروش واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها کند.

۲. تنوع در سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها یکی دیگر از ویژگی‌های آن‌ها است. به این معنی که اگر شخص برای سرمایه‌گذاری، خود اقدام به خرید اوراق بهادار کند تنها به خرید یک نوع از دارایی‌ها بسنده کرده است. اما با سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری از تنوع این صندوق‌ها و خرید سهام شرکت‌های مختلف بهره‌مند می‌شود؛ با این حساب، مجموعه‌ای از سهام، اوراق بهادار و کالاهای فیزیکی را در اختیار دارد.

۳. به روز رسانی NAV یا همان خالص ارزش دارایی‌ها در صندوق‌های قابل معامله به صورت شفاف و معمولا هر ۲ دقیقه یک بار انجام می‌شود و با انتشار در سایت رسمی صندوق مربوطه در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد و لازم نیست مانند صندوق‌های غیر قابل معامله یک روز کامل منتظر ماند تا ارزش خالص دارایی اعلام شود (صندوق های سرمایه گذاری مشترک صدور و ابطالی).

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله از نوع سهامی و مختلط در زمان پیش‌گشایش ۰۸:۴۵ دقیقه تا ۰۹:۰۰ گشایش و از ساعت ۰۹:۰۰ تا ۱۲:۳۰ به صورت حراج پیوسته خواهند بود.
زمان پیش گشایش صندوق‌های درآمد ثابت ۰۸:۴۵ تا ۰۹:۰۰ و صندوق‌های کالایی ۱۱:۳۰ تا ۱۲:۰۰ بوده و هر دو صندوق از زمان گشایش تا ساعت ۱۵:۰۰ به صورت حراج پیوسته خواهند بود.

۴. مالیات یکی از گزینه‌هایی است که در معاملات بازار بسیار به چشم می‌آید. در صندوق‌های ETF خبری از مالیات نیست و این صندوق‌ها معاف از مالیات هستند. معاف از مالیات به این معنا است که مالیات بر دارایی محاسبه و اخذ نمی شود اما مالیات بر نقل و انتقال سهام و اوراق بهادار در زمان فروش یک بخشی از کارمزدها هست که نیم درصد آن به اداره مالیات می‌رسد. همچنین میزان درصد کارمزد در صندوق‌های قابل معامله در مقایسه با سهام بسیار کم‌تر است.

۵. با ترکیبی از سهام، سپرده و اوراق بهادار به صورت فعال، سرمایه سرمایه‌گذار در بازار به جریان می‌افتد و نیازی به ورود مستقیم شخص سرمایه گذار نیست.

۶. صندوق‌های قابل معامله کم هزینه هستند و با سرمایه‌ اندک نیز می‌توان در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرد.

طبق مصوبه سازمان بورس حداقل میزان خرید در بازار بورس ۵۰۰ هزار تومان است.

۷. برتری دیگر صندو‌ق ‎های سرمایه‌گذاری قابل معامله در میزان نقدشوندگی آن‌ها در مقایسه با دیگر صندوق‌های مشترک است که به وسیله بازارگردان فعال در این صندوق‌ها اتفاق می‌افتد.

نحوه خرید صندوق‌های ETF: اول از همه باید اقدام به دریافت کد بورسی از سامانه سجام کرد و بعد از آن می‌توان از طریق پنل معاملاتی کارگزاری‌ها اقدام به خرید این صندوق‌ها کرد. با سرچ نماد هر صندوق سرمایه‌ گذاری می‌توان اطلاعات تابلو و قیمت‌های خرید و فروش آن را به مانند سهم‌های بازار دید و برای خرید یا فروش اقدام کرد. برای خرید صندوق‌های قابل معامله می‌توانید به کارگزاری کاریزما مراجعه بفرمایید.

کاربرد دیگر صندوق های بازار صعودی است. زمانی که قسمتی از پوتفوی درگیر چند سهم شده و مبلغی که خرید نشده در یک یا چند صندوق ETF سرمایه گذاری می شود.

مقایسه صندوق‌های ETF: برای شناخت بهترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله باید نگاهی به کارنامه آن‌ها انداخت و بازدهی‌شان را بررسی و با یکدیگر مقایسه کرد و سپس اقدام به سرمایه‌گذاری در یکی از آن‌ها کرد. برای مقایسه این صندوق‌ها می‌توان به سایت fipiran.com مراجعه کرد.

کامزد صندوق های قابل معامله در بورس ETF: با خرید و فروش, واحد صندوق‌های ETF، درصدی به عنوان کارمزد معاملات از حساب سرمایه‌گذار کسر می‌گردد. همچنین مطابق قانون “توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی” بابت نقل و انتقال واحدهای سرمایه‌ گذاری انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و صدور و ابطال آنها مالیاتی مطالبه نخواهد شد.‌ کارمزد معاملات این اوراق به شرح زیر می باشد:

انواع صندوق های ETF در بورس:

• صندوق های ETF درآمد ثابت
• صندوق های ETF سهامی
• صندوق های ETF مختلط
• صندوق های ETF اهرمی
• صندوق های ETF طلا
• صندوق های ETF دولتی
• صندوق های ETF جسورانه
• صندوق ETF املاک و مستغلات

صندوق های سرمایه گذاری مشترک (Mutual Funds): صندوق‌های مذکور با ایفای نقش واسطه مالی، سرمایه‌ گذاری افراد غیرحرفه‌ای را از حالت مستقیم به غیرمستقیم تبدیل می‌کنند. از این رهگذر، مزایای متعددی را هم برای بازار سرمایه و هم برای سرمایه‌گذار فراهم می‌کنند. صندوق‌های مذکور از یک‌سو راهکار مناسبی برای رشد کمی، کیفی و توسعه پایدار بازار سرمایه، تشویق سرمایه‌گذاری غیرمستقیم و ورود افراد غیرحرفه‌ای به بازار هستند. از سوی دیگر این امکان را پدید می‌آورند که از طریق تشکیل سبد متنوعی از دارایی‌ها که هرکدام دارای ویژگی‌های خاص خود هستند، ضمن کسب بازدهی مناسب، ریسک سرمایه‌گذاران را نیز کاهش دهند. در واقع هر صندوق، از طرف سرمایه‌گذاران این سرمایه را در انواع اوراق بهادار مثل سهام و اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کند. این مجموعه اوراق بهادار به‌ اصطلاح پُرتفوی (portfolio) نامیده می‌شود. سرمایه‌گذران، واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری را می‌خرند که هر واحد نشانه سهم سرمایه‌گذار از مالکیت دارایی‌ها و درآمدهای صندوق است.

صندوق های سرمایه گذاری مشترک با توجه به امکانات و توانایی‌هایی که در اختیار دارند، تلاش می‌کنند که سرمایه‌گذاری در بازار را جذاب‌تر و فرصت‌ها و انتخاب‌های بیشتری را با ریسک کمتر و بازدهی بالاتر برای سرمایه‌ گذاران فراهم کنند. اختیارات این صندوق‌ها در چارچوب اساسنامه و امیدنامه مصوب آن‌ها قرار دارد. در بخش اهداف سرمایه‌گذاری هر صندوق حدود اختیارات مدیران برای انتخاب نوع دارایی‌ها و حداقل یا حداکثر قانونی برای هر دسته از دارایی‌ها تعیین شده است.

در بدو شروع کار صندوق‌ها، بهای هر واحد آن‌ها معادل قیمت اسمی آن‌ها است. با گذشت زمان به دلیل کم‌ و زیاد شدن دارایی‌های تشکیل‌دهنده صندوق، قیمت هر واحد تغییر می‌کند. قیمت جدید هر واحد، مبنایی برای خرید واحدهای صندوق بعد از پذیره‌نویسی و همچنین مبنایی برای تعیین نرخ هر واحد جهت ابطال و نقد کردن واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. صندوق‌های صدور و ابطالی از محاسبه NAV صندوق تعیین قیمت می‌شوند.

سود صندوق های سرمایه گذاری مشترک از کجا بدست می‌آید؟

۱. افزایش قیمت سهام صندوق: وقتی ارزش پرتفوی صندوق بالا می‌رود، طبیعتا خالص ارزش دارایی‌های صندوق هم بالا می‌رود. به خالص ارزش دارایی هر سهم به اصطلاح (Net Asset Value) NAV می‌گویند. خالص ارزش دارایی‌ها برابر ارزش دارایی‌ها منهای بدهی‌ها است که بر مبنای هر واحد بیان می‌شود.

۲. سود تقسیمی Dividend: برخی صندوق‌ها ممکن است با توجه به سیاست‌هایشان از محل درآمد سودهای سهام پرتفوی خود یا بهره‌های اوراق با درآمد ثابت، سودی را در دوره‌های زمانی معین بین سهامداران خود تقسیم کنند.

انواع صندوق ها سرمایه گذاری: این ترکیب متشکل از سهام، اوراق مشارکت و سایر اوراق یا کالاهای سرمایه‌ای است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری با توجه به نسبت ترکیب دارایی‌هایشان به چند دسته اصلی زیر تقسیم می‌شوند:

• صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت
• صندوق سرمایه گذاری سهامی
• صندوق سرمایه گذاری مختلط
• صندوق بازارگردانی
• صندوق سرمایه گذاری طلا
• صندوق‌های سرمایه گذاری زمین و ساختمان
• صندوق سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات
• صندوق سرمایه‌گذاری اهرمی
• صندوق سرمایه گذاری پروژه
• صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری
• صندوق سرمایه گذاری جسورانه
• صندوق سرمایه گذاری شاخصی

برای دسترسی به روز به نقشه فوق می توانید از طریق این لینک اقدام کنید.

دریافت تمکن مالی برای ارائه برای سفارت:
صندوق صدور و ابطالی:
۱. دریافت گواهی رو از شرکت
۲. ترجمه کن گواهی
۳. مراجعه به صندوق برای اخذ مهر شرکت روی ترجمه
صندوق ETF:
مراجعه به شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، دریافت گواهی انگلیسی با مهر سپرده‌گذاری(روش آسان، بدون نیاز به ترجمه)

صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت: اگر شما فرد ریسک‌پذیری نیستید و هدف‌تان از سرمایه‌گذاری، کسب سود دوره‌ای ثابت و مشخص است، صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت بهترین انتخاب هستند. این صندوق‌ها با توجه به بازدهی بالاتر از سپرده بانکی، جذابیت بیشتری برای سرمایه‌گذاران دارند. علاوه بر آن، برخلاف سپرده‌های بانکی که سود ماه‌ شمار پرداخت می‌کنند (یعنی پرداخت سود به حداقل موجودی حساب در طول یک ماه)، در صندوق‌های سرمایه‌گذاری به ازای هر روز نگهداری واحد‌های آن، به سرمایه‌گذار سود تعلق می‌گیرد.(سود روزشمار)

بین ۷۰ تا ۹۰ درصد دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت را اوراق مشارکت، سپرده بانکی و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت تشکیل‌ می‌دهد و باقی‌مانده آن بنا بر تصمیم مدیر صندوق، در سهام سرمایه‌گذاری می‌شود. تمام فرایند ثبت‌نام و صدور و ابطال واحدهای صندوق ها به‌صورت آنلاین انجام می‌شود.

بر اساس آمارهای غیررسمی، تورم بانک مرکزی در فروردین ۱۴۰۲ به رقم ۶۸.۶ درصد رسید که پس از سال ۱۳۲۲ تاکنون بالاترین تورم نقطه به نقطه محسوب می‌شود. این در حالی است که دولت سیزدهم پس از روی کار آمدن سعی کرد سیاستهای انقباضی پولی را جهت مهار تورم به کار بگیرد. اما نهایتا در ماه بیستم دولت رکورد ۷۹ ساله تورم ثبت شد. در شرایطی که بازده سالیانه صندوق های درآمد ثابت در بهترین حالت بین ۱۸ تا ۳۶ درصد می باشد.

مثال:
در صورتی که در فروردین ماه سال ۱۴۰۱ مبلغ ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ میلیون تومان در یک صندوق درآمد ثابت (فرضی) با بازده سالیانه ۲۵٪ سرمایه گذاری می کردید، بعد از یک سال در فروردین ماه سال ۱۴۰۲ مبلغ ۱۲۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان (۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان اصل مبلغ و ۲۵,۰۰۰,۰۰۰ تومان تحت عنوان سود) و بعد از تعدیل نرخ تورم مبلغی بازگشت شما به تومان امروز قدرت خرید شما ۷۴,۱۳۹,۹۷۶.۲۸ تومان (۲۵,۸۶۰,۰۲۳.۷۲ تومان کمتر در ابتدای دوران سرمایه گذاری) می باشد.

صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت برای چه افرادی مناسب است؟

۱. افرادی که به هر دلیلی تمایل به انجام ریسک ندارند.
۲. موجودی نقد افراد تریدر (زمان هایی که بازار نزولی است)

مزیت صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت نسبت به بانک:

• سود صندوق روزشمار است اما سود بانک ماهانه (هر زمانی از ماه قابلیت نقد شوندگی و برداشت اصل سرمایه همزمان با سود تا روز برداشت را دارد).
• سود صندوق ها بالاتر از سود بانکی است.
• سود صندوق های درامد ثابت قابلیت سرمایه گذاری مرکب دارد. ( اگر سود سالانه بانک ۲۰٪ باشد با مرکب سازی سود صندوق در حالت مشابه به ۲۲٪ درصد در سال می رسد.)
• صندوق های درامد ثابت هر زمان از ماه قابلیت واریز (افزایش) سپرده و یا برداشت سپرده به همراه سود را دارند اما سرمایه گذاری در سپرده بانکی محدودیت ورود و خروج دارد.

صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت به دو دسته صدور و ابطال و ETF قابل معامله می باشند.

صندوق سرمایه گذاری سهامی: همان‌طور که از نام این صندوق مشخص است، بیشتر دارایی‌های آن را سهام شرکت‌های بورسی تشکیل می‌دهند و درصد کمتری هم شامل اوراق مشارکت، سپرده بانکی و سایر دارایی‌ها است. بنابراین ریسک سرمایه‌ گذاری در صندوق سهامی، بیشتر از صندوق‌های درآمد ثابت است؛ با این تفاوت که هدف آن‌ها کسب بازدهی بالاتر از شاخص کل و سایر بازارهای سرمایه‌گذاری موازی است. اگر شما فرد نسبتاً ریسک‌پذیری هستید، این گزینه مناسب شما است. چرا که این نوع صندوق‌ها با مدیریت سرمایه حرفه‌ای و براساس شرایط بازارهای مختلف، دارایی خود را در سهام و انواع اوراق سرمایه‌گذاری می‌کنند تا در بلندمدت بازدهی بالاتر از بورس و بازارهای موازی داشته باشند. صندوق‌های سهامی سود تضمین‌شده و پرداخت سود دوره‌ای ندارند و سرمایه‌ گذاران از اختلاف قیمت خرید و فروش هر واحد سرمایه‌گذاری، سود کسب می‌کنند.

برای بررسی تغییرات دارایی های در سهام پورتفوی صندوق های سهامی (در ایران نیز مانند اکثر نقاط دنیا صندوق ها موظف هستند با تاخیر یک ماهه تغییرات و گردش دارایی های خود را به روز رسانی کنند) با ورود به سایت Codal.ir در قسمت جست و جوی اطلاعات اسم صندوق مورد نظر را وارد کرده و صورت وضعیت پورتفوی آن را ببینیم.
برای بررسی این که صندوق در هر دارایی (شامل سهام، اوراق قرضه، دارایی نقد و...) چقدر سرمایه گذاری کرده با به سایت خود صندوق مراجعه کرده، در قسمت گزارشات، ترکیب روزانه دارایی های صندوق را انتخاب کنید.

شاخص کل بورس از ۹ خرداد ۱۳۹۰ تا به امروز رشد ۹۱ برابری را تجربه کرده. بیایید این مقدار را با سایر بازار ها مقایسه کنیم:

نتیجه حاصل از سرمایه گذاری ۱۰,۰۰۰,۰۰۰ میلیون تومان در سال ۸۷ در زمان حال (خرداد ۱۴۰۲):

• سرمایه گذاری در صندوق پیشتاز: ۵ میلیارد و ۸۴۰ میلیون تومان
• سرمایه گذاری در سکه طلا ۱ میلیارد و 964 میلیون تومانیون تومان
• سرمایه گذاری در ربع سکه: ۱ میلیارد و ۹۶۴ میلیون تومان
• سرمایه گذاری در خودرو پژو 206 تیپ ۲ (قیمت وقت: ۱۳,۴۵۰,۰۰۰ تومان): ۵۴۰ میلیون تومان
• سرمایه گذاری در مسکن (نرخ میانگین شهر تهران - پاییز ۱۳۸۷: ۱,۸۰۰,۰۰۰ تومان): ۴۳۵ میلیون تومان

مدل پرداخت سود صندوق سرمایه گذاری سهامی: در این مدل صندوق ها مانند صندوق های درآمد ثابت یا بانک نوع پرداخت سود به صورت دوره ای نمی باشد و در واقعا سود حاصل از معاملات صندوق دوباره در صندوق سرمایه گذاری می شود. به طور مثال فرض کنید اگر در ابتدای شروع به کار صندوق سرمایه گذاری سهام پیشتاز ۱۰۰ واحد سرمایه گذاری می کردیم (۱۰ میلیون تومان در زمان سرمایه گذاری - هر واحد به قیمت ۱۰۰ هزار تومن) در زمان حال با حدود ۶ میلیارد تومن قابل ابطال بود.

صندوق سرمایه گذاری سهامی به دو دسته صدور و ابطال و ETF قابل معامله می باشند.

صندوق سرمایه گذاری مختلط: از نظر ریسک‌پذیری، این صندوق بین صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت و صندوق سرمایه گذاری سهامی قرار دارد. این صندوق‌ها ۶۰٪ ، یعنی بیش از نیمی از دارایی خود را در سهام و باقی‌مانده آن را در اوراق درآمد ثابت نظیر اوراق مشارکت و سپرده بانکی سرمایه‌گذاری می‌کنند.

ریسک این صندوق‌ها نسبت به صندوق‌های سهامی کمتر است. همچنین این صندوق‌ها مزایای اوراق سهام و درآمد ثابت را توأمان دارند؛ بدین معنی که پتانسیل کسب بازده بالاتر به‌وسیله سهام و نوسانات قیمتی کمتر به‌وسیله اوراق با درآمد ثابت را فراهم می کنند. گفتنی است در صورت افت بازار، سرمایه‌گذاران در صندوق‌های مذکور به دلیل ترکیب اوراق با درآمد ثابت و سهام، زیان احتمالی کمتری از صندوق‌های سهامی متحمل می‌شوند. در صورت رشد بازار سهام، بازده احتمالی بالاتر از صندوق های درآمد ثابت برای سرمایه گذاران را کسب خواهد کرد.

این صندوق‌ها نسبت به صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت پتانسیل سودآوری بیشتری دارد؛ اما به دلیل اینکه بخش عمده سرمایه صندوق، در سهام سرمایه‌گذاری می‌شود، حداقل سود تضمینی ندارد. هرچه مقدار سرمایه‌گذاری در بازار سهام بیشتر باشد انتظار سودآوری بیشتر می‌شود و به دلیل طبیعت نوسانی بازار سهام میزان ریسک‌ افزایش می‌یابد. از سویی دیگر در بازار رکودی مدیر صندوق می‌تواند با ایجاد تغییر در ترکیب دارایی های صندوق و سرمایه
گذاری بیشتر در اوراق با درآمد ثابت نسبت به سهام، ریسک را در این صندوق کاهش دهد.

صندوق سرمایه گذاری مختلط مناسب افرادی است که تمایل دارند علاوه بر حفظ ارزش دارایی در مقابل نوسانات بازار، در صورت رشد بورس، بازدهی بیشتری از صندوق‌های درآمد ثابت کسب کنند. بنابراین سرمایه‌گذاران صندوق مختلط از ریسک‌پذیری بالاتری به نسبت سرمایه‌گذاران صندوق‌های درآمد ثابت برخوردارند.

بازده صندوق سرمایه گذاری مختلط: این صندوق‌ها با دید میان‌مدت اغلب بازده بالاتری از سپرده‌های بانکی و صندوق‌های با درآمد ثابت کسب می‌کنند. اما به‌طورکلی رویکرد محافظه‌کارانه خود را حفظ کرده و حدود نیمی از دارایی را در اوراق با ریسک پایین و اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند. در واقع می‌توان صندوق‌های مختلط را حد میانی صندوق‌های سهامی و صندوق‌های با درآمد ثابت به‌لحاظ ریسک و بازده احتمالی مورد انتظار دانست.

صندوق های سرمایه گذاری مختلط به دو نوع صدور و ابطالی و قابل معامله (ETF) قابل سرمایه گذاری اند.

مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط:

۱. امکان کسب بازدهی بیشتر و ریسک کمتر: به دلیل اینکه بخش قابل توجهی از دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط به سهام شرکت‌های بورسی اختصاص داده می‌شود این ظرفیت برای آنها وجود دارد که بازدهی مناسبی را از بورس کسب کنند. از طرفی دیگر بخشی از سرمایه این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاری در سپرده بانکی و دیگر اوراق با درآمد ثابت اختصاص داده شده که می‌تواند ریسک صندوق‌ها را کاهش دهد. در واقع صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط دو مزیت اصلی و مهم صندوق‌های درآمد ثابت و سهامی را یکجا دارند. با این حال، مقایسه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط؛ حاکی از عملکرد متفاوت آنها بوده و نیاز است که بازدهی هر کدام را جداگانه بررسی کنید.

۲. سود بیشتر در دوران رونق: اگر اقتصاد کشور در دوره رونق باشد، بازدهی و سود صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط می‌توانند به مدد رونق بازار سهام، بسیار افزایش پیدا کند. بنابراین می‌توان گفت صندوق‌های مختلط در دوره رونق بازدهی بیشتری نسبت به صندوق‌های با درآمد ثابت دارند. هر چند در دوران رونق بورسی، صندوق‌های سهامی ممکن است بازدهی بیشتری را عاید سرمایه‌گذار کنند.

۳. زیان کمتر در دوران رکورد: اگر اقتصاد کشور وارد دوره رکود شود، بازدهی و سود صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط به نسب صندوق‌های سهامی کمتر در معرض خطر قرار می‌گیرد. به نحوی که در این حالت نیز باز هم بازدهی بیشتری از صندوق‌های درآمد ثابت دارند. در دوره رکود؛ بازار سهام نیز با افت شاخص همراه می‌شود و صندوق‌های مختلط نیز از این نظر متحمل زیان می‌شوند. به همین دلیل قسمتی از سرمایه‌گذاری صندوق‌ها که در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود دچار زیان نمی‌شوند.

۴. مدیریت تخصصی: این صندوق‌ها از سوی یک تیم حرفه‌ای و تخصصی مدیریت می‌شود و همین امر منجر به کاهش ریسک سرمایه‌گذران می‌شود. افرادی که دانش کافی درباره بازار سهام و سرمایه‌گذاری در آن را ندارند؛ می‌توانند از مدیریت حرفه‌ای این صندوق‌ها استفاده و اقدام به سرمایه‌گذاری کنند. برای انتخاب بهترین صندوق‌ سرمایه‌گذاری مختلط؛ حتما شناخت کافی نسبت به مدیران آن صندوق و سوابقشان داشته باشید.

۵. نقدشوندگی بالا: صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط از قدرت نقدشوندگی بالایی برخوردار هستند. از آنجایی که بسیاری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری ضامن نقدشوندگی دارند، شما می‌توانید هر زمان که نیاز بود اقدام به فروش و نقد کردن سرمایه خود کنید.

این صندوق ها با توجه به اینکه حد میانی ریسک و بازده را دارند بیشتر مناسب افرادی است که میانه‌رو می‌باشند. بدین معنی که به دنبال سود معقولی با در نظر گرفتن ریسک‌پذیری متوسط هستند. این افراد با سرمایه گذاری در این صندوق ها می‌توانند بطور همزمان ویزگی‌های صندوق با درآمد ثابت و سهامی را تجربه کنند.

معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط: به موازات مزایایی که صندوق های مختلط برای سرمایه گذاران دارند، معایب یا به تعبیر بهتر محدودیت هایی نیز دارند که می‌بایست آن‌ها را نیز مد نظر قرار داد.

۱. محدودیت در خرید: هر صندوق سرمایه‌گذاری تعداد واحد (یونیت) مشخصی می‌تواند به سرمایه‌گذاران عرضه کند. اگر فردی در زمان مناسب نتواند تعداد واحد مورد نیاز از صندوق را خریداری کند؛ باید منتظر بماند که برخی افراد اقدام به ابطال کردن واحدهای سرمایه‌گذاری کنند.

۲. عدم اطلاع از قیمت آنی: اگر صندوق سرمایه‌گذاری مختلطی که انتخاب می‌کنید غیر قابل معامله باشد - یعنی ETF نباشد- قیمت لحظه‌ای آن مشخص نیست. اگر امروز قصد دارید در صندوق سرمایه‌گذاری مختلط سرمایه‌گذاری کنید، قیمت روز کاری بعد برای واحدهای سرمایه‌گذاری لحاظ می‌شود. یعنی باید صبر کنید که قیمت پایانی امروز که ملاک فردا است؛ مشخص شود. اگر قیمت پایانی روز جاری هنوز مشخص نشده باشد با قیمت پایانی روز کاری قبل محاسبات صدور یا ابطال واحدهای صندوق مختلط شما انجام خواهد شد.

۳. ریسک بالا در بخش سهامی صندوق: از آنجایی که بخش قابل توجهی از دارایی صندوق‌های مختلط به خرید سهام شرکت‌های بورسی اختصاص داده می‌شود؛ این بخش ممکن است در صورت عدم مدیریت مناسب زیان قابل توجهی به بازدهی صندوق وارد کند.

صندوق‌ها بازارگردان: گفتیم اگر صندوق‌ها بازارگردان داشته باشند، اوضاع صندوق در نقد شوندگی خوب است و همین موضوع یکی از عوامل کارآمدی صندوق محسوب می‌شود. جالب است بدانید صندوق‌هایی وجود دارند که کارشان بازار گردانی سهام شرکت‌هاست و صندوق بازارگردانی نامیده می‌شوند. صندوق‌های بازارگردانی برای دور کردن بازار سرمایه از نوسانات شدید به وجود آمده‌اند تا سهام را متعادل نگه دارند و مانع از ایجاد صف خرید و فروش شوند و در عین حال ارزش سهام را به ارزش ذاتی آن نزدیک کنند.

صندوق های بازارگردانی مقداری از سهام شرکت‌هایی که در بازار سرمایه فعال هستند را در اختیار دارند و با آن‌ها خرید و فروش انجام می‌دهند. البته هدفشان از این خرید و فروش، متعادل نگه داشتن ارزش سهام آن شرکت و جلوگیری از قفل شدن بازار آن بوسیله ایجاد صف خرید و فروش است. به همین دلیل کارمزد معاملات این صندوق‌ها بسیار پایین است و سازمان بورس برای حمایت از آن‌ها، در کارمزد معاملاتشان ۸۰٪ تخفیف داده است.

این صندوق‌ها اصولا توسط خانواده‌ای از سهام که مرتبط به هم هستند ایجاد و توسط خود آن‌ها اداره می‌شوند. به عنوان مثال گروه سهام شرکت‌های زیر نظر بانک ملت، یک صندوق بازارگردانی ایجاد می‌کند تا با بازارگردانی سهام این شرکت‌ها، ارزش سهام آن‌ها را حفظ کند و همچنین سودجویان نتوانند در تغییر ارزش ذاتی سهام دخالت داشته باشند. این صندوق‌ها با هدف سوددهی ایجاد نمی‌شوند اما نتیجه‌ای که به دنبال دارند، سوددهی سهام شرکت‌های حاضر در صندوق خواهد بود.

در حال حاضر ۳۸ صندوق سرمایه گذاری اختصاصی بازارگردانی در کشور فعال هستند که مشتری آن‌ها فقط شرکت‌های حقوقی می‌باشند.

صندوق سرمایه گذاری طلا: طلا به‌عنوان کالای ارزشمند سرمایه‌ای، همواره مورد توجه سرمایه‌گذاران بوده است؛ اما مشکلاتی مانند نگه‌داری و حفظ آن، سرمایه‌گذاری را برای افراد دشوار می‌کند. صندوق طلا نگرانی سرمایه‌گذار بابت حفاظت از دارایی فیزیکی از بین می برد. حداقل ۷۰٪ سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها در گواهی سپرده کالایی سکه طلا و شمش طلا و حداکثر ۲۰٪ در اوراق مشتقه (شامل قرارداد آتی، اختیار معامله و قرارداد معاوضه) مبتنی بر طلا و مابقی در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا در بازار بورس از نوع صندوق ETF هستند.

مزایای صندوق های سرمایه گذاری طلا:

کاهش ریسک:

اولا ریسک نگهداری، جابجایی و سرقت سکه از بین می رود.راحتی در انجام معامله از دیگر ویژگی های صندوق های سرمایه گذاری طلا است.

ثانیا این امکان به سرمایه‌گذار داده شد تا با مبالغ کوچک‌تر نیز در سکه طلا و شمش طلا سرمایه‌گذاری کند با کارمزد کمتر از ۱٪ (حدودا ۰.۵٪).

ثالثا با دارا بودن این دارایی از منافع افزایش ارزش سکه فیزیکی و شمش طلا نیز بهره‌مند شده و هر زمان نیاز به وجه نقد داشت، می‌تواند با ابطال واحدهای صندوق‌ مذکور که متناسب با ارزش روز سکه و شمش طلا قیمت‌ گذاری شده‌اند، سرمایه‌ نقد مورد نیاز را دریافت کند.

مدیریت حرفه‌ای: سازوکار این صندوق‌های به این شکل است که مدیران صندوق در زمان‌های رونق طلا می‌توانند تا ۱۰۰٪ منابع در اختیار را به سرمایه‌گذاری در سکه طلا، شمش طلا و اوراق مشتقه آن اختصاص داده و در زمان رکود سکه نیز قادر هستند تا منابع طلای صندوق را به ۷۰٪ کاهش داده و ۳۰٪ مابقی را به اوراق با درآمد ثابت تخصیص دهند. از این طریق اصطلاحا ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌‌گذاری مبتنی بر سکه تا حدودی مدیریت می‌شود.

یکی از محدودیت‌های صندوق‌های مبتنی بر طلا وجود دامنه نوسان روزانه ۱۰٪ است. به همین خاطر، در صورت تغییر قیمت سکه و شمش طلا در بازار به میزان بیش از ۱۰٪ در یک روز، امکان این میزان تغییر در همان روزکاری در صندوق‌های مبتنی بر طلا وجود ندارد. این موضوع موجب می‌شود در پرش‌های قیمتی ناگهانی سکه و شمش طلا در کوتاه مدت، تفاوت قیمتی بین سکه فیزیکی و شمش طلا و صندوق‌های طلا ایجاد شود که البته در بلند مدت این بازدهی جبران شده و در نهایت تغییرات صندوق‌های مبتنی بر طلا با سکه فیزیکی و شمش طلا منطبق می‌شود.

نحوه سرمایه گذاری و بازدهی صندوق طلا: بازدهی تمام صندوق‌های پذیرفته‌شده در بورس ناشی از تغییر ارزش دارایی‌های سرمایه‌گذاری شده توسط آن‌ها ایجاد می‌شود که به آن ارزش ابطال یا NAV ابطال نیز گفته می‌شود. برای صندوق پشتوانه‌ی طلا، ارزش صندوق وابسته به قیمت طلا می‌باشد. در مورد صندوق با درآمد ثابت، این عدد همواره صعودی است. درواقع صندوق در اوراق مبتنی بر فلز طلا (در حال حاضر سکه) سرمایه‌گذاری می‌نماید و با افزایش قیمت آن‌ها بازده کسب می‌ نماید. در حال حاضر این صندوق در اوراق گواهی سپرده سکه، قراردادهای آتی و اختیار سرمایه‌گذاری می‌نماید. نحوه سرمایه گذاری در صندوق طلا همانند فرایند سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری دیگر است.

کارمزد معاملات فیزیکی طلا حدود ۱ تا ۲ درصد است و در صندوق‌های طلا به ۰.۱۵٪ کاهش می‌یابد. هم چنین ساعات معاملاتی صندوق های طلا از ساعت ۱۱:۳۰ تا ۱۵:۰۰ است.

به این دلیل که واحدهای صندوق سرمایه گذاری طلا در بورس کالا مبادله می‌شوند قانونی در بازار بورس وجود دارد که براساس آن حداقل میزان سرمایه گذاری ۱۰۰ هزار تومان است. امکان دارد قیمت هر واحد صندوق سرمایه گذاری طلا ۲ هزار تومان باشد اما به دلیل قانون مذکور شما باید حداقل ۱۰۰ هزار تومان سرمایه گذاری نمایید و در واقع به جای یک واحد سرمایه گذاری ۵۰ واحد سرمایه گذاری به قیمت ۲ هزار تومان خریداری کرده‌اید.

صندوق‌ سرمایه گذاری زمین و ساختمان: مسکن همواره یکی از جذاب‌ترین گزینه‌های سرمایه‌گذاری است؛ اما با توجه به قیمت‌های موجود، سرمایه‌گذاری در این بازار نیازمند مبالغ بسیار زیادی است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان صندوق‌هایی هستند که سرمایه‌های کوچک افراد را جهت انجام پروژه‌های ساختمانی و ساخت‌وساز جذب می‌کنند. موضوع فعالیت این صندوق، جمع‌آوری وجوه از سرمایه‌گذاران و تامین منابع مالی مورد نیاز برای یک پروژه ساختمانی مشخص است. در پایان عمر صندوق، واحدهای ساختمانی پروژه مذکور به فروش رفته و سود ناشی از آن بین سرمایه‌گذاران تقسیم می‌شود.

این نوع صندوق در سال ۱۳۸۸ مطابق قوانین و مقررات تعيين شده در سازمان بورس، وزارت مسکن و شهرسازی و فعالان حوزه ساختمان وارد معاملات بازار شد.

تمام صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارای ارکان، اساسنامه و امیدنامه مخصوص به خود هستند. در ادامه در مورد آرایش و وظایف ارکان صندوق توضیح مختصری ارائه می‌کنیم:

1. مدیر صندوق سرمایه‌گذاری شرکت‌های تامین یا مشاوره هستند.
2. مدیر ساخت صندوق سرمایه‌گذاری، شرکت‌های پیمانکار دارای رتبه‌بندی هستند.
3. هیئت مدیره
4. ناظر، شرکت یا شخصیتی حقوقی است. این فرد یا شرکت باید پروانه اشتغال نظارت پایه یک را از سازمان نظام مهندسی و کنترل ساختمان دریافت کرده باشد.
5. متولی صندوق به عنوان بازرس عمل می‌کند. متولی می‌تواند موسسه‌ای حقوقی، شرکت مشاوره سرمایه‌گذاری یا حسابرس معتمد سازمان بورس باشد.
6. حسابرس شخصی معتمد سازمان بورس و اوراق بهادار و مورد تایید این سازمان است.
7. متعهد پذیره‌نویسی می‌تواند شرکت‌ تامین سرمایه، بانک‌ و یا موسسه‌ای مالی که دارای مجوز از بانک مرکزی است، باشد.
8. بازارگردان صندوق از شرکت‌های کارگزاری‌، شرکت‌های تامین سرمایه یا بانک‌ها انتخاب می‌شود.

صندوق‌ زمین و ساختمان، با جمع‌آوری سرمایه‌های کوچک و تامین سرمایه، در ساخت پروژه‌های ساختمانی سرمایه‌گذاری و سپس نسبت به فروش واحدهای پروژه با سود مناسب اقدام می‌کند. در نهایت این سود بین سرمایه‌گذاران، به اندازه مبلغ سرمایه‌گذاری‌شان تقسیم خواهد شد. بنابراين سرمایه‌گذار باید برای دریافت سود حاصل از سرمایه‌گذاری خود، تا تمام شدن پروژه و فروش واحدهای تجاری، مسکونی یا اداری، همراه صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان بماند.

چهار فرآیند اصلی فعالیت صندوق‌های زمین و ساختمان:

مرحله‌ اول: جمع‌آوری سرمایه‌های سرمایه‌گذاران
مرحله دوم: اختصاص دادن این سرمایه‌ها به پروژه‌های ساختمانی
مرحله سوم: فروش واحدهای ساختمانی
مرحله چهارم: تقسیم سود بین سرمایه‌گذاران

هر واحد صندوق سرمایه‌گذاری در زمان پذیره‌نویسی ارزشی برابر با ارزش اسمی دارد. رفته رفته با شروع و ادامه فعالیت، ارزش واحدهای صندوق بر اساس خالص ارزش دارایی‌ها تغییر می‌کند. بنابراين هر ۳ ماه یکبار ارزش خالص هر واحد سرمایه‌گذاری به تفکیک بهای تمام‌شده و هر ۶ ماه یک بار ارزش روز آن تعیین و جهت اطلاع سرمایه‌گذاران منتشر می‌شود.

از ویژگی های اصلی سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• این صندوق ها به سرمایه‌گذاران با سرمایه کم، امکان سرمایه گذاری در پروژه های کلان ساخت و ساز را میدهند. درعین حال به اجرایی شدن طرح های عمرانی و رونق مشارکت در ساخت و ساز کمک میکنند.
• نقدشوندگی بالا با توجه به خرید و فروش واحدهای صندوق در بازار فرابورس. حتی با داشتن سرمایه‌های خرد و کوچک با هر سرمایه‌ای امکان سرمایه‌گذاری و استفاده از سود بازار زمین و ساختمان را خواهد داشت.
• صندوق های پروژه نرخ سود مشخصی ندارند.
• سود ثابت دوره ای پرداخت نمیکنند و سرمایه‌گذاران تنها از تفاوت قیمت خرید و فروش واحد های صندوق سود می‌برند.
• بازدهی هر صندوق به پروژه های زمین و ساختمانی که در آن ها سرمایه ‌گذاری کرده بستگی دارد.
• عمر صندوق بر اساس بازه زمانی تعیین شده برای اجرای پروژه تعیین می‌شود.
• ایجاد بستر امن و کاهش ریسک‌های سرمایه‌گذاری. تمامی ارکان صندوق، از جمله مدیریت ساخت، باید توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تایید شده باشند.
• ارزش روز سهام پروژه تابع وضعیت اجرایی پروژه است. به این معنا که هر زمان شما به عنوان دارنده سهم تصمیم به فروش سهام خود بگیرید؛ علاوه بر ارزش اسمی سهام، سودی به میزان پیشرفت پروژه به مبلغ فروش شما اضافه خواهد شد. هرچقدر اجرای پروژه پیشرفت کرده باشد و به مرحله بهره‌وری نزدیک‌تر باشد، سود شما هم بیشتر خواهد بود. در ضمن این پروژه ها معاف از مالیات هستند.
• شفافیت اطلاعات بالای صندوق‌ها با توجه به انتشار گزارش‌های دوره‌ای. قوانین و مقررات این صندوق‌ها از سوی سازمان بورس، وزارت مسکن و شهرسازی و فعالان حوزه ساختمان به تصویب رسیده است.

صندوق سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات: تفاوت صندوق زمین و ساختمان با صندوق املاک و مستغلات در این هست که صندوق زمین و ساختمان ساخت را تامین مالی می‌کند اما صندوق املاک و مستغلات املاک مسکونی و یا اداری دارای اسناد رسمی تفکیک شده را می‌خرند و با فروش یا اجاره آنها کسب سود می‌کنند. شرکت‌های سرمایه‌گذاری املاک و مستغلات، سود به دست آمده را بین سرمایه‌گذاران تقسیم می‌کنند. دوره‌های تقسیم سود می‌تواند ماهانه، فصلی یا به صورت سالانه درنظر گرفته شود.بر اساس مقررات، حداقل ۹۰% از سود حاصل از اجاره دارایی‌های غیرمنقول و نیز سود دریافتی ناشی از سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار تحت تملک صندوق، بین سرمایه‌گذاران تقسیم می‌شود. صندوق املاک و مستغلات امکان سرمایه‌گذاری در مستغلات غیرمسکونی مانند هتل‌ها، مراکز خرید و سایر مستغلات تجاری و صنعتی را فراهم می‌آورد.

صندوق سرمایه‌گذاری اهرمی: صندوق‌ اهرمی یک نوع صندوق سرمایه‌گذاری است که از تکنیک‌ اهرم مالی برای به دست آوردن بازدهی مضاعف از یک سرمایه‌گذاری استفاده می‌کند. این صندوق همزمان از دو ساز و کار «صدور و ابطال» و «قابل معامله در بورس (ETF)» برای سرمایه‌گذاری و انتقال مالکیت واحد‌ها استفاده می‌کند. سازوکار نوع واحدهای این صندوق با سطح ریسک آن‌ها ارتباط دارد. به این صورت که واحدهای صدور و ابطالی را واحدهای بدون ریسک و واحدهای قابل معامله در بورس را واحدهای پرریسک در نظر می‌گیرند. پرتفوی این صندوق‌ها را عمدتا سهام و حق تقدم سهام تشکیل می‌دهد.در صندوق اهرمی، ریسک سرمایه‌گذاری به نسبت سایر صندوق‌ها افزایش قابل توجهی دارد. به این معنا که در دوره‌های رونق و رکود بازار، مکانیزم اهرم باعث ایجاد سود یا زیان مضاعف برای سرمایه‌ گذاران خواهد شد. امکان صدور واحدهای بدون ریسک حداکثر به میزان دو برابر تعداد واحدهای پرریسک فراهم می‌باشد. لازم به ذکر است واحدهای بدون ریسک به صورت “صدور و ابطالی” در دسترس بوده و واحدهای پر ریسک در تابلوی فرابورس معامله خواهند شد. به‌ عنوان مثال صندوق اهرمی X را با کف بازدهی ۲۵٪ و سقف بازدهی ۲۸٪ در نظر بگیرید. با وجود این کف و سقف بازدهی، سرمایه‌گذاری در واحدهای صدور و ابطالی صندوق‌اهرمی بدون ریسک خواهد بود. به این معنی که اگر حتی بازدهی صندوق منفی باشد، سرمایه‌گذارانی که واحدهای بدون ریسک را خریداری کرده‌اند، به اندازه کف بازدهی (۲۵٪) سود کسب می‌کنند. از سوی دیگر اگر بازدهی صندوق بیش از سقف بازدهی واحدهای بدون ریسک باشد، همان ۲۸٪ سود در نظر گرفته شده به سرمایه‌گذاران تعلق خواهد گرفت. در مقابل، عملکرد واحدهای قابل معامله (پرریسک) صندوق‌اهرمی متفاوت است و نرخ بازدهی مشخص و ثابتی ندارند. به این صورت که واحدهای پرریسک صندوق اهرمی به دلیل وجود اهرم، امکان نوسانات بالایی دارند.

تعداد واحدهای صدور و ابطالی (بدون ریسک) صندوق اهرمی، ۲ برابر تعداد واحدهای قابل معامله (پرریسک) این صندوق است.

به عنوان نمونه اگر بازدهی واحدهای بدون ریسک صندوق اهرمی کمتر از کف بازدهی باشد، کمبود بازدهی از محل واحدهای پرریسک جبران می‌شود. می‌توان این‌گونه گفت که در زمان‌هایی که بازار منفی است و سیر نزولی را در پیش دارد، واحدهای پرریسک پشتیبان واحدهای بدون ریسک هستند و سوددهی آن‌ها را تضمین می‌کنند. از سوی دیگر در صورتی‌که بازدهی واحدهای بدون ریسک بیشتر از سقف بازدهی آن باشد، مازاد بازدهی به سرمایه‌گذاران واحدهای پرریسک تعلق می‌گیرد.

حداقل زمان کسب سود ‌در صورت خرید واحدهای بدون ریسک ۳۰ روز است و در صورت ابطال پیش از این زمان تنها اصل سرمایه به سرمایه‌گذار پرداخت می‌شود.

بازدهی در صندوق‌های اهرمی: با توجه به سازوکار صندوق اهرمی ۳ حالت در خصوص کسب بازدهی برای واحدهای بدون ریسک و پرریسک امکان وقوع دارد:

۱. صندوق اهرمی x را در نظر بگیرید که دارای سقف بازدهی ۲۸٪ و کف بازدهی ۲۵٪ برای واحد‌های بدون ریسک است. اگر بازدهی این صندوق در یک سال ۳۰٪ باشد، افرادی که نسبت به‌ خرید واحد‌های بدون ریسک اقدام کرده‌اند و بدون تغییر در آورده سرمایه‌گذاری تمامی ۳۶۵ روز سال را در صندوق باقی مانده‌اند، در پایان سال همان ۲۸ درصد سود را دریافت خواهند کرد و ۲٪ مابقی نیز به سرمایه‌گذاران واحدهای پرریسک تعلق می‌گیرد. در واقع سرمایه‌گذاران واحدهای پر ریسک علاوه‌‌بر بازدهی اصلی این واحدها، سود بیشتری از محل سود مازاد واحدهای بدون ریسک کسب می‌کنند. البته لازم به ذکر است که این محاسبات به صورت روزشمار در صندوق صورت می‌گیرد.

۲. اگر بازدهی صندوق‌اهرمی ۱۰٪ باشد افرادی که واحدهای بدون ریسک را خریداری کرده‌اند کف بازدهی ۲۵٪ را دریافت می‌کنند. در واقع کمبود بازدهی واحدهای بدون ریسک از محل واحدهای پرریسک تامین می‌شود و سرمایه‌گذاران واحدهای پرریسک در چنین شرایطی که بازدهی صندوق کمتر از کف بازدهی واحدهای بدون ریسک است، سودی به نسبت کمتر از بازدهی کلی صندوق را دریافت خواهند کرد یا دچار زیان خواهند شد.

۳. در صورتی که بازدهی صندوق در بازه‌ای مابین کف و سقف سود دهی مشخص شده برای واحدهای بدون ریسک (۲۵ تا ۲۸ درصد) قرار داشته باشد، همان میزان بازده کسب شده برای سرمایه‌گذار در نظر گرفته خواهد شد. به عنوان مثال اگر بازدهی صندوق ۲۵٪ باشد همان ۲۵٪ بازدهی به سرمایه‌گذاران واحدهای بدون ریسک و پرریسک پرداخت می‌شود.

مزایای صندوق های اهرمی:

• مناسب افراد ریسک‌پذیر و ریسک‌گریز: یکی از مزایای صندوق‌اهرمی این است که هم سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر و هم سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز می‌توانند در این صندوق سرمایه‌گذاری کنند. سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر می‌توانند واحدهای قابل معامله (پرریسک) صندوق‌اهرمی و سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز می‌توانند واحدهای صدور و ابطالی  (بدون ریسک) صندوق‌اهرمی را خریداری کنند.
• امکان کسب بازدهی مضاعف: با توجه به وجود اهرم امکان کسب بازدهی مضاعف در صورت خرید واحدهای پرریسک این صندوق وجود دارد. اما فراموش نکنید که همین اهرم می‌تواند زیان شما را چند برابر کند.

صندوق اهرمی بازارگردان ندارد. عدم حضور بازارگردان باعث می‌شود که تغییرات قیمت واحدهای پرریسک صندوق اهرمی صرفا به عرضه و تقاضای سرمایه‌گذاران وابسته باشد.

صندوق سرمایه گذاری پروژه: صندوق‌های سرمایه‌گذاری پروژه که جزء جدیدترین انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند، به جذب منابع مالی سرمایه‌گذاران برای انجام پروژه‌های صنعتی، معدنی، نفت و پتروشیمی می‌پردازند. هدف از این کار جمع‌آوری سرمایه برای انجام پروژه‌های قابل توجیه است.معمولا سرمایه گذاری ها در این صندوق در قالب پروژه هایی از جمله احداث کارخانه و نیروگاه و همچنین تبدیل نیروگاه گازی به سیکل ترکیبی – پتروشیمی و … شکل می‌گیرد.

صندوق های پروژه طبق اساسنامه ابتدا به شکل یک شرکت سهامی خاص با نام شرکت پروژه فعالیت خود را آغاز می‌کنند، و پس از تکمیل پروژه بصورت یک شرکت سهامی عام در بورس یا خارج از بورس ارائه می‌شوند.

هر صندوق پروژه دارای وبسایت رسمی است که اطلاعات مربوط به صندوق از طریق آن منتشر می گردد. سرمایه گذاران از طریق این تارنما به اطلاعات به شرح زیر دسترسی خواهند داشت.

1. متن اساسنامه و امیدنامه صندوق و تغییرات اعمال شده بر روی آنها.
2. طرح توجیهی پروژه.
3. تصمیمات هیئت مدیره.
4. برنامه های افزایش سرمایه و نتایج مربوط به اجرای هر مرحله از آن.
5. گزارش پیشرفت پروژه،‌ گزارش عملکرد و صورت های مالی دوره ای صندوق.

صندوق‌های پروژه ساختار بسیار چابکی دارند به این معنی که در زمان افزایش سرمایه به منظور انتشار واحدهای جدید هزینه‌ها کم کم از افراد اخذ و به سرعت اجرا می‌شود در حالی که افزایش سرمایه شرکت‌ها در حالت عادی ۱۰ الی ۱۱ ماه طول می‌کشد.

در حال حاضر تنها صندوق پروژه فعال در ایران صندوق سرمایه گذاری پروژه آرمان پرند مپنا است. این صندوق ابتدای سال ۱۳۹۶ فعالیت خود را آغاز نمود. هدف پروژه این صندوق تبدیل نیروگاه گازی به سیکل ترکیبی است.

صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری: صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیکوکاری نوع جدیدی از صندوق هستند که جهت حمایت از اهدافی خاص مانند حمایت از ورزشی خاص یا تیم‌های ورزشی ایجاد شده‌اند. با این کار سود سرمایه‌گذاری برای حمایت از اهداف صندوق، به این افراد تعلق می‌گیرد.

صندوق سرمایه گذاری جسورانه (Venture Capital): سرمایه گذاری خطر پذیر یا سرمایه گذاری جسورانه به سرمایه گذاری بر استارتاپ‌ها گفته می‌شود. بدلیل بالا بودن مبالغ مورد نیاز استارتاپ‌ها برای رشد و افزایش مقیاس، معمولا سرمایه گذاران خطر پذیر اشخاص حقوقی؛ شرکت‌ یا صندوق‌هایی هستند که سرمایه در دسترس خود را از مجموعه‌ای از افراد و نهادهای ثروتمند (صندوق‌ های بازنشستگی، بانک‌ها و بیمه‌ها، نهادهای خیریه و دانشگاهی، شرکت‌های بزرگ و…) تأمین می کنند.

بازده این سرمایه گذاری می‌تواند بازه‌ای از ضرر مطلق تا سود های چند صدهزار درصدی باشد. هیچ تضمینی نه تنها بر کسب سود، بلکه بر بازگشت سرمایه اولیه نیز وجود ندارد.

معمولاً ترکیب دارایی صندوق جسورانه بین ۵۰ تا ۶۰ درصد در پروژه‌های نوپا و مابقی سرمایه خود را به سپرده‌های بانکی یا اوراق با درآمد ثابت اختصاص می‌دهند.

واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق های جسورانه به دلیل ریسک بالا تنها توسط نهادهای مالی و افراد ثروتمند تهیه می‌شوند در حالیکه برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های پروژه این شرط وجود ندارد و همه افراد می‌توانند در این نوع صندوق‌ها سرمایه‌گذاری کنند.

صندوق سرمایه گذاری شاخصی: دارایی‌های این صندوق‌ها به نحوی تخصیص داده می‌شوند که بازدهی برابر شاخصی خاص داشته باشند. برای مثال اگر بخواهید با شاخص کل بورس پیش بروید و به آن نزدیک باشید، صندوق مورد نظر سهام شرکت‌هایی که بیشترین تاثیرگذاری را بر شاخص کل دارند، خریداری می‌کند. البته این صندوق‌ها فقط مختص شاخص‌های بورس نیست و شما می‌توانید مطابق شاخص صنایع، طلا یا بازارهای سرمایه‌ گذاری دیگر نیز پیش بروید. ریسک صندوق های سرمایه گذاری شاخصی بر اساس شاخصی است که روی آن تعریف شدند.

صندوق های شاخصی ملزم به خرید متناسب با شاخص مبنا هستند. البته همواره بخشی از پرتفوی خودرا به وجه نقد و اوراق قرضه و سپرده با درآمد ثابت اختصاص می دهند.

سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بیشتر مورد توجه افرادی است که علاقه‌مند به سرمایه گذاری در بازارهای سرمایه هستند؛ اما وقت کافی برای بررسی دائمی بازار را نداشته و یا تجربه کافی برای ورود مستقل به بازار را ندارند. انواع صندوق های سرمایه گذاری شاخصی در ایران عبارتند از:

• بر اساس شاخص کل
• بر اساس شاخص هم وزن
• بر اساس شاخص ۵۰ شرکت بزرگ

بازدهی صندوق های شاخصی چقدر است؟

صندوق های سرمایه گذاری شاخصی به دنبال کسب بازدهی برابر با یکی از شاخص های بازار سرمایه هستند. در طی ۵ سال گذشته بازدهی شاخص‌های بازار سرمایه به قرار زیر بوده است.
– شاخص کل (هم وزن): ۲۷۹۵ درصد
– شاخص آزاد شناور: ۲۰۲۱ درصد
– شاخص بازار اول: ۱۸۲۴ درصد
– شاخص کل: ۱۷۱۴ درصد
– شاخص بازار دوم: ۱۵۶۵ درصد

تفاوت صندوق‌های شاخصی با صندوق‌های سهامی

صندوق های شاخصی موظف به کسب سود متناسب با شاخص مبنا هستند که  این تفاوت مهم بین صندوق های شاخصی و صندوق های سهامی است. هم چنین مدیر در صندوق سهامی می تواند از هر صنعت و سهمی جهت استفاده در پرتفوی خود خرید کند در صورتی که در صندوق شاخصی مدیر صندوق موظف به خرید سهم های مشخص است.

در سال ۲۰۲۱ حدود ۸۰٪ صندوق های سهامی آمریکا بازدهی کمتر از شاخصی که دنبال می کردند به دست آوردند.

مزایای صندوق های شاخصی:

• صندوق های شاخصی به واسطه ماهیت خود نسبت به بقیه صندوق های سرمایه گذاری دارند، هزینه ای سبدگردانی، تحلیل گری و مدیریت صندوق کمتر است. در صندوق های دیگر شاهد تعداد زیادی تحلیل گر و مدیر صندوق هستیم، درصورتی که به دلیل معلوم بودن چینش پرتفوی در صندوق های شاخصی نیاز به تحلیلگر و مدیران سرمایه گذاری زیادی نخواهد بود.
• مدیریت نقشی غیرفعال دارد و ریسک مدیریت صندوق حذف می‌شود. زیرا هدف مدیران رسیدن به سود نیست و آن‌ها سعی می‌کنند تا وزن اوراق موجود به شاخص‌ مبنا نزدیک باشد.

صندوق در صندوق: در بالا صندوق سهامی، درآمدثابت، مختلط و صندوق اهرمی و... را معرفی کردم، اما صندوق در صندوق (فراصندوق) در واقع گزینه ای «تلفیقی» از گزینه‌های دیگر می باشد. در انگلیسی به این صندوق (Fund of Funds) یا به اختصار (FOF) می‌گویند. سبد متشکل این صندوق از پرتفوی چند صندوق دیگر تشکیل می‌شود. به این معنی که فرا صندوق در سایر صندوق‌ها سرمایه گذاری می‌کند و سبد خود را از سبدهای دیگر انواع صندوق های سرمایه گذاری تشکیل می‌دهد.

انواع صندوق در صندوق (فراصندوق): می‌توان از طریق اساسنامه و امیدنامه انواع صندوق‌ها و فراصندوق‌ها به اهداف و استراتژی و نوع آن‌ها پی برد. در مورد انواع صندوق در صندوق باید گفت ممکن است صندوق دسته خاصی را مشخص نکند و توان سرمایه گذاری در هر نوع از فراصندوق به یک اندازه تنظیم شده باشد. با همه احوال این صندوق در دنیا به ۵ دسته تقسیم می‌شود؛

۱. فراصندوق‌های سرمایه گذاری پوشش ریسک (Hedge Fund FOF)

۲. فراصندوق‌های امانت‌داری سرمایه گذاری (Investment Trust FOF)

۳. فراصندوق‌های سرمایه گذاری خصوصی (Private Equity FOF)

۴. فراصندوق‌های سرمایه گذاری مشترک (Mutual Fund FOF)

۵. فراصندوق‌های سرمایه گذاری خطر پذیر (VC FOF)

در حال حاضر صندوق تمشک تنها فراصندوق (صندوق در صندوق) بازار بورس و اوراق بهادار تهران است.

نحوه سرمایه گذاری صندوق در صندوق ها در بازار سرمایه

با توجه به امید نامه منتشر شده در سایت سازمان بورس برای صندوق در صندوق ها، این صندوق ها میتوانند با توجه به جدول پایین در صندوق های مختلف سرمایه گذاری کنند.

مزیت های این صندوق ها را بیان کنیم میتوانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• معاف مالیاتی
• اداره آسان
• مدیریت حرفه ای صندوق
• ورود به تمام صندوق ها

کارمزد صندوق در صندوق به صورت مضاعف است. به این معنی که یک بار کارمزد دریافت شده در صندوق محاسبه می‌شود و بار دیگر زمانی است که قرار باشد بر اساس اهداف و استراتژی، صندوق دیگری به صورت جداگانه از منبع سرمایه افراد سرمایه گذار به وجود بیاید.

ریسک های صندوق در صندوق ها:

با توجه به اینکه ماهیت ایجاد صندوق های سرمایه گذاری کاهش ریسک سرمایه گذاری است، قاعدتا این نوع صندوق هم در کاهش ریسک سرمایه گذاری کمک میکند اما با توجه به روند بازار و عرضه تقاضا این صندوق میتواند یک سری ریسک ها داشته باشد:

• ریسک کاهش ارزش دارایی صندوق ها
• ریسک کاهش ارزش بازاری واحدهای سرمایه گذاری صندوق
• ریسک نکول اوراق بهادار
• ریسک نوسان بازده بدون ریسک
• ریسک نقدشوندگی

یکی از نکته های بسیار مهم در این نوع صندوق ها این است که کارمزدهای ایجاد شده در صندوق در صندوق ها غالبا مضاعف میباشد و دلیل این امر این است که یکبار کارمزد در صندوق ها محاسبه شده و خرید صندوق برای ایجاد یک صندوق دیگر کارمزد جداگانه ای دارد. هر چند این امر در مقابل مزیت های زیادی که این نوع صندوق ها دارد کامل قابل چشم پوشی است.

بهترین زمان خرید صندوق‌ها چه زمانی است؟

زمان مناسب برای خرید صندوق سرمایه‌گذاری و مدت زمان نگهداری آن، متناسب با استراتژی‌ها و شرایط هر فرد و بنا به نوع صندوق متفاوت است. اما به طور کلی، برای تعیین بهترین زمان خرید صندوق‌ها باید موارد زیر را در نظر بگیرید:

۱. مشخص کردن بازه سرمایه‌گذاری: ابتدا از خودتان بپرسید می‌خواهید برای چه مدتی سرمایه‌تان را در صندوق نگه دارید. اگر بازه زمانی بلندمدت را در نظر گرفته‌اید، صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام گزینه مناسبی هستند و می‌توانید هر زمان که خواستید برای خرید اقدام کنید چون با در نظر گرفتن یک دوره چند ساله، نوسانات بازار اهمیت کمتری دارند. این صندوق‌ها معمولا در طول چند سال سود مناسبی را نصیب سرمایه‌گذاران می‌کنند؛ البته لازم به ذکر است که میزان این سود بستگی به مهارت تیم مدیریت صندوق دارد.

اگر بازه زمانی کوتاه‌مدت را در نظر گرفته‌اید، می‌توانید به سراغ صندوق‌های قابل معامله (ETF) بروید و از داده‌های تحلیل تکنیکال استفاده کنید و بر اساس نمودارها، در کف بخرید و در سقف بفروشید.

۲. ضریب بتا و آلفای صندوق: بتا به ضریبی گفته می‌شود که تغییرات ارزش دارایی‌ها را در طول زمان نسبت به نوسانات بازار نشان می‌دهد. ضریب بتا ممکن است منفی یا مثبت باشد و با تحلیل آن می‌توان زمان مناسب خرید و فروش را به دست آورد. مثلا زمانی‌که شاخص کل نزولی می‌شود، صنایع و سهم‌هایی که بتای منفی دارند بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند و رشد قیمتی را تجربه می‌کنند. این یعنی بهتر است سرمایه‌گذاران در زمان رکود بازار صندوق‌هایی با بتای منفی را خریداری کنند. در کنار ضریب بتا، شاخص دیگری به نام آلفا وجود دارد که به آن بازده فعال صندوق می‌گویند. در واقع آلفا مقدار بازده مازاد یک صندوق را نسبت به شاخص بازار نشان می‌دهد. آلفا می‌تواند عددی مثبت، منفی یا صفر باشد. آلفای صفر یعنی بازده متناسب با ریسک عمل می‌کند و هر چه مقدار آلفا بیشتر باشد، یعنی صندوق عملکرد بهتری دارد.

۳. ارزش خالص هر واحد صندوق (NAV): این عدد نشان می‌دهد که در طی دوره سرمایه‌گذاری، واحدهای صندوق چه میزان افزایش یا کاهش قیمت داشتند. با بررسی ارزش خالص دارایی می‌توان فرصت‌های سرمایه‌گذاری بالقوه را در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق‌های قابل معامله یا شاخص‌ها شناسایی کرد و زمان مناسب خرید صندوق را به دست آورد. مثلا اگر یک صندوق قابل معامله با قیمتی کمتر از NAV در بازار خرید و فروش شود، یعنی قیمت بازار با ارزش واقعی واحدهای صندوق فاصله دارد و الان زمان خوبی برای خرید است.

نتیجه گیری:

صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري مي‌توانند در شرايط كنوني اقتصاد ايران كه بسياري از بنگاه‌هاي بزرگ و كوچك با چالش نقدينگي روبه‌رو هستند و نوسانات ناشي از تصميمات نادرست در ورود سرمايه به بازارهاي متفاوت باعث ضربه به پیکر اقتصادی کشور مي‌شود، روش امنی برای سرمایه‌گذاری باشند و زمينه ورود ساير افراد حقيقي و حقوقي را براي كسب بازدهي تعريف شده و مناسب مهيا سازد.

با این توضیحات می‌توان صندوق‌های سرمایه‌گذاری را ابزاری دانست که هم برای سرمایه‌گذار و هم برای سرمایه‌پذیر، فواید و مزایای جذاب‌تری نسبت به سایر گزینه‌های سرمایه‌گذاری دارد و علاوه بر آن با توجه به توضیحات بالا، می‌شود به این نتیجه رسید که صندوق‌های سرمایه‌گذاری بسیار مطمئن هستند.