آرامشی که از طریق گوش دادن به یک موسیقی یا نقاشی کشیدن ایجاد می‌شود را تجربه کرده‌اید. این احساسات خوب، از ویژگی‌های درمانی و آرام‌بخش هنر است. در این رویکرد، مفهومی به نام «کاتارسیس» یا تطهیر و تخلیص وجود دارد، که به معنای برون‌ریزی هیجانات و افکار است و از کلمه‌ی یونانی کاتارین به معنی پاک کردن، مشتق شده است.
این ویژگی هنر وارد علم روانشناسی هم شده، که به آن هنر درمانی یا art therapy گفته می‌شود، پس در مفهوم هنردرمانی چیست می‌توان گفت درمان از طریق خلق اثر هنری، لزوما استعداد هنری خاصی هم نمی‌طلبد. هدف این است که از این طریق احساسات درونی خود را ابراز کنید و به نوعی خودآگاهی برسید.
این روش به منظور کاهش تنش و استرس و رفع انواع مشکلات جسمی و روحی کشف و طرح شده و برای افرادی که با آسیب‌های روانی سخت و چالش‌های سنگین روبرو هستند و حتی کسانی که بیماری‌های جسمی دارند، توصیه می‌شود.
هنردرمانی می‌تواند در کودکان اوتیسم و یا کودکانی که احتمال می‌رود شرایط استرس‌زا و پرفشاری را تحمل کنند، مفید باشد. همچنین برای بیماری‌های مثل سرطان که بیمار از نظر روحی و روانی شرایط سختی را سپری می‌کند، کاربرد دارد.
حتی اگر هنردرمانی برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده نشود، همچنان روش مناسبی برای کاهش تنش و استرس‌های معمول است. این درمان، گاه به عنوان درمان اصلی و گاه در کنار دیگر درمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شاید از اینکه هنر به عنوان روشی برای درمان استفاده شود، تعجب کرده باشید. اما واقعا هنر می‌تواند به چه صورت در روان درمانی نقش داشته باشد؟
لازم است بدانید که در حال حاضر انواع هنردرمانی وجود دارد که می‌تواند به صورت دیداری و شنیداری، مثل نمایش درمانی، موسیقی درمانی و نقاشی درمانی صورت بگیرد. برای مثال افرادی که در ابراز وجود مشکل دارند، از نمایش درمانی و کودکانی که معلولیت حرکتی دارند، از موسیقی درمانی استفاده می‌کنند.
متخصصان در رشته هنر درمانی همزمان در زمینه‌ی هنر و روانشناسی تحصیل می‌کنند و علاوه بر این مدرک، باید به مجموعه‌ای از توانایی‌ها نیز مسلط باشند.
یک درمانگر با چنین هدفی می‌تواند جلسات درمانی را بسته به شرایط به صورت انفرادی، خانوادگی یا گروهی هدایت کند. هنر درمانگران باید توانایی همراهی با بیماران در هر سن، عقیده، نژاد و جنسیتی را داشته باشند.
امروزه هنردرمانی گروهی (Therapy Group) فرآیندی است که کیفیت شفابخش و درمانی هنر را با روان درمانی گروهی تلفیق می‌کند.
در اجرای هرگونه فعالیت گروهی هنر درمانی، افرادی در فرآیند اصلی آفرینش درگیرند و باید به نحوی کارشان را با دیگران به اشتراک بگذارند تا اعضای گروه بتوانند درباره کارشان، هم در زمان فرآیند تولید و هم پس از آن، به بحث و گفتگوی تحلیلی بپردازند.
پیامد این مشارکت جمعی، خلق اثریست که جنبه‌های روانشناسانه‌ی آن بر توانمندی‌های هنری آن ارجحیت دارد.
اثر هنری حاصل شده در نتیجه‌ی چنین فرآیندی می‌تواند فرصتی برای به اشتراک گذاشتن انگیزه‌ها، تحلیل‌ها و هیجانات سرکوب شده‌ی بیماران باشد.
در یک جمله هنر درمانی به ما اعتماد به نفس و امکان ابراز احساسات و برقراری ارتباط با محیط اطرافمان را با روشی به جز استفاده از کلمات و جمله‌ها میسر می‌کند، چرا که کلمات و عبارات محدود هستند و نمی‌توانند حق مطلب را در ارتباطات به طور تمام و کمال ادا کنند.
یکی از انواع هنر درمانی‌های ساده و دم دستی که هر کسی قادر به انجام دادن آن است و برای هر سنی از کودک تا بزرگسال کاربرد دارد، هنر درمانی ماندالاست.
این هنر، همان عمل ساده‌ی رنگ‌آمیزی یک تصویر است که برای دوری از استرس و داشتن آرامش بسیار کاربرد دارد.
حتما همه‌ی شما کم‌و‌بیش در دوران کودکی کتاب‌هایی با تصاویر خالی از رنگ داشته‌اید که مخصوص رنگ‌آمیزی بوده و آنها را به سلیقه‌ی خودتان رنگ کرده‌اید.
شاید خیلی از شما ندانید که چنین کتاب‌هایی برای بزرگسالان هم وجود دارد که یکی از محبوبترین آنها ماندالاست که به پاکسازی ذهن از افکار منفی و مزاحم بسیار کمک می‌کند.
ماندالا در سانسکریت به معنای دایره است. ما دایره را در جاهای بسیاری مثل معماری یا طبیعت و هاله‌ای که در دور سر قدیسین است، دیده‌ایم. ماندالاها قرن‌ها توسط بوداییان و هندوها در تمرین مراقبه استفاده می‌شدند. حتی خیلی از ادیان دیگر مثل بومی‌های آمریکا هم در آیین‌های خودشان از این روش استفاده می‌کردند.
از آن جهت که مراقبه برای دوری از استرس، افسردگی، افکار منفی و داشتن آرامش و خوابی راحت کاربرد خیلی زیادی دارد، ماندالاها هم نوعی مراقبه محسوب می‌شوند که امروزه فراتر از آیین‌ها و مراقبه رفته و به صورت کتاب‌های رنگ‌آمیزی درآمدند و می‌توانند برای هر کسی مفید باشند.
شما هم می‌توانید با توجه به سلیقه‌ی خودتان با مدادرنگی، پاستل و یا هر وسیله‌ی رنگی دیگر، به رنگ‌آمیزی این کتابها بپردازید، این کار ساده، نه تنها مهارتی نمی‌خواهد، بلکه باعث تمرکز ذهن و همچنین بروز خلاقیت در شما می‌شود.
ماندالا هنر آرامش‌بخش و روش درمانی موثر در کاهش استرس
ماندالا می‌تواند برای بیماری‌های سرطانی و افرادی که قصد ترک سیگار را دارند، مفید و اثرگذار باشد. باید این را هم در نظر داشته باشید که به خاطر کار کردن زیاد با دست‌ها می‌تواند برای برخی از شرایط و بیماری‌ها عکس این عمل کند، مثل بیماری‌های روماتیسم و بیمارانی که نباید زیاد با دست‌هایشان کار کنند.
توجه داشته باشید که هنگام رنگ‌آمیزی بهتر است که یک محیط خلوت را پیدا کنید تا با آرامش بیشتری این کار را انجام دهید. نیازی نیست رنگ‌ها را از قبل انتخاب کنید، بگذارید همه چیز به صورت غریزی و بدون فکر قبلی پیش برود.
شما برای پیدا کردن طرح‌های ماندالا، می‌توانید طرح‌هایی را از سایت‌های معتبر دانلود و یا کتاب‌های هنر درمانی ماندالا را از کتابفروشی‌ها تهیه نمایید.
حتی می‌توانید با استفاده از پرگار و نقاله، طرح‌های هندسی خودتان رو خلق کنید، آرامش و احساس خوبی که بعد از این کار پیدا خواهید کرد، شما را شگفت زده می‌کند!
اگر این مطلب برایتان جذاب بود، سایر مطالب هنری پروانه را از دست ندهید. برای عضویت در خبرنامه پروانه کلیک کنید.
