🖋️نوشتهی ریحانه ظریف
گاهی در میانهی مسیر یاد میگیری که مدیریت، فقط دربارهی هدایت دیگران نیست؛ بلکه دربارهی هدایت درون خودت است.
من، ریحانه ظریف، در مسیر یادگیری مدیریت بازرگانی بارها از خود پرسیدم:
«چطور میتوانم بدون شناخت خودم، دیگران را رهبری کنم؟»
سالها پیش، مدیریت را معادل برنامهریزی، هدفگذاری و تقسیم وظایف میدانستم. اما تجربهها و مشاهدهی مدیران واقعی به من آموختند که مدیریت مؤثر از درون انسان آغاز میشود؛ از جایی که نظم شخصی، خودآگاهی و کنترل هیجان شکل میگیرند.
به قول استاد الهامبخش من، دکتر قلیزاده:
«هر مدیری که نتواند خودش را مدیریت کند، دیر یا زود در مدیریت دیگران هم شکست میخورد.»
این جمله برایم اصل طلایی مدیریت شد. یاد گرفتم قبل از هر تصمیم بزرگ، باید ذهنم را منظم، احساساتم را آرام و انگیزهام را روشن نگه دارم.
مدیریت خود یعنی ساختن نسخهای آگاهتر از خویشتن؛ کسی که حتی در طوفان، قطبنمای درونیاش را از دست نمیدهد.
ما برای سازمانها برنامهریزی میکنیم، اما برای خودمان نه. درحالیکه مدیریت خود (Self-Management) یعنی:
* شناخت نقاط قوت و ضعف
* کنترل هیجان در لحظههای بحرانی
* نظم در کار، خواب، یادگیری و روابط
* و «نه گفتن» به چیزهایی که با مسیر اصلیمان همسو نیستند
بزرگترین خطای مدیران جوان این است که موفقیت را در «مدیریت دیگران» میبینند؛ در حالی که پایهی هر تیم موفق، مدیریت خود است.
«رهبری مؤثر، ادامهی طبیعی خودشناسی است.»
وقتی روزم را با آگاهی، تمرکز و آرامش آغاز میکنم، همهچیز روانتر پیش میرود. اما روزهای واکنشی و پراسترس، حتی سادهترین کارها را دشوار میکنند.
مدیریت خود یعنی توانایی مکث قبل از واکنش و انتخاب آگاهانه مسیر بعدی.
در گفتوگو با یکی از مدیران موفق بازاریابی، از او پرسیدم رمز ثباتش چیست. لبخند زد و گفت:
«هر روز بازنگری، تمرکز و رشد را تمرین میکنم.»
از دل این جمله سه ستون طلایی بیرون آمد:
۱. بازنگری (Reflection): فکر کردن به خود
هر روز چند دقیقه برای نوشتن اختصاص بده:
* امروز از چه چیزی آموختم؟
* چه احساسی داشتم و چرا؟
* فردا چه چیزی را بهتر انجام دهم؟
این مکث کوتاه، ذهن را شفاف و تصمیمها را هدفمند میکند.
۲. تمرکز (Focus): هنر گفتن «نه»
در دنیایی پر از اعلان، تمرکز یعنی انتخاب آگاهانه. نه گفتن، یعنی بله گفتن به مهمترینها.
۳. رشد (Growth): یادگیری بهجای کمالگرایی
کمالگرایی دشمن رشد است. رشد واقعی یعنی پیشرفت تدریجی، نه بینقص بودن. هر اشتباه، یک کلاس واقعی مدیریت است.
دمدر دنیایی پر از تصمیمهای سریع، آرامش درونی تبدیل به مزیت رقابتی شده است.
پژوهش Harvard Business Review نشان میدهد مدیرانی با مهارت خودمدیریتی بالا:
* ۴۰٪ بهرهوری بیشتر دارند
* ۵۸٪ کمتر دچار استرس میشوند
* تیمشان ۲ برابر عملکرد بهتر دارد
تیمی که اعضایش خودمدیریتی دارند، نیاز به کنترل ندارد؛ بلکه بر پایهی اعتماد و احترام حرکت میکند.
«خودمدیریتی، زیربنای اعتماد سازمانی است.»
رهبری الهامبخش از درون آغاز میشود؛ از جایی که هدف شخصی با مأموریت جمعی همراستا میگردد.
به قول سایمون سینک، نویسندهی Start With Why:
«رهبران واقعی اول در خودشان الهام ایجاد میکنند، بعد در دیگران.». چنین رهبرانی نیازی به فریاد ندارند؛ حضورشان الهامبخش است.
رهبری یعنی تبدیل نظم درونی به نظم بیرونی.
هماهنگی واقعی از خودآگاهی فردی آغاز میشود. وقتی هر عضو تیم احساسات، وظایف و انگیزهاش را تنظیم کند، دیگر نیازی به کنترل بیرونی نیست.
«تیمی موفق است که اعضایش بتوانند خودشان را مدیریت کنند، نه آنکه منتظر مدیریت دیگران بمانند.»
در دنیای امروز، مدیران موفق کسانیاند که فرهنگ خودمدیریتی را در تیمشان ایجاد میکنند؛ نه فقط دستور می دهند.
هوش هیجانی بهاندازهی هوش تحلیلی اهمیت دارد.
«مدیر موفق احساساتش را خاموش نمیکند، بلکه آنها را هدایت میکند.» دکتر قلیزاده
احساسات، اگر درست فهمیده شوند، تبدیل به قطبنمایی دقیق میشوند.
ترس هشدار است، خشم انرژی تغییر، هیجان سوخت حرکت.
سازمانهای پیشرو دنیا امروز «آموزش هوش هیجانی» را بخشی از مسیر رشد مدیران کردهاند. چون مدیریت، در نهایت، هنر هدایت انسانهاست؛ نه دادهها.
1. دفتر بازتاب روزانه: هر شب بنویس چه آموختی و فردا چه بهبود میخواهی.
2. صبح بدون موبایل: ۱۵ دقیقهی اول روز را فقط برای خودت بگذار.
3. قانون دو دقیقه: کارهای کوچک را همان لحظه انجام بده.
4. گفتوگوی درونی مثبت: با خودت مهربانتر حرف بزن.
5. بازنگری هفتگی: هر هفته سه ستون بازنگری، تمرکز و رشد را مرور کن.
ادامه دادن این تمرینها، یعنی ساختن مدیری آرامتر، آگاهتر و مؤثرتر.
در دنیایی که ذهن با اعلانها بمباران میشود، مدیریت خود یعنی انتخاب سکوت میان سر و صدا.
طبق گزارش Deloitte (۲۰۲۴)، ۶۸٪ از کارمندان میگویند حجم اطلاعات دیجیتال تمرکزشان را کم کرده است. برای بازگرداندن تمرکز:
* بازهی زمانی بدون گوشی تعیین کن
* از تکنیک Pomodoro استفاده کن
* اعلانهای غیرضروری را حذف کن
* مرز مشخصی بین «کار» و «زندگی» بگذار
من هر روز چند ساعت بدون تکنولوژی کار میکنم؛ همین کار ساده، بهرهوری و آرامشم را چند برابر کرده است.
موفقیت واقعی یعنی تعادل.
هیچ هدفی ارزش از دست دادن آرامش و سلامت را ندارد.
مدیر واقعی کسی است که بین کار و زندگی، حد و مرز میگذارد تا ذهن و قلبش دوباره شارژ شود. «رشد بیرونی، بدون مراقبت درونی ممکن نیست.»
مدیریت خود، فقط یک مهارت نیست؛ فلسفهای برای زیستن است. در دنیایی که سرعت، حرف اول را میزند، ما به انسانهایی نیاز داریم که درونشان آرام است.
«رهبری واقعی یعنی هماهنگی بین آنچه میاندیشی، میگویی و انجام میدهی.» — دکتر قلیزاده
وقتی خودت را بشناسی، دیگران را بهتر میفهمی.
وقتی خودت را منظم نگه داری، تیم منظم میشود.
و وقتی درونت آرام باشد، جهان بیرونت نیز هماهنگ خواهد شد.
مدیریت خود، پلی است میان دانایی و رهبری. اگر بتوانی خودت را مدیریت کنی، جهان اطرافت را دگرگون خواهی کرد.
🌿 تو نقطهی آغاز هر تحول هستی
نوشتهای از ریحانه ظریف (Reyhane Zarif)
نویسنده و پژوهشگر در حوزهی مدیریت، ذهن و رشد فردی ؛ تحلیل گر رفتار انسان در عصر هوش مصنوعی
