من کورتیزول را به جای هورمون استرس، “ هورمون آمادگی “ مینامم. هدف اصلی این هورمون این است که اطمینان حاصل کند شما آمادگی مقابله با هر شرایط بالقوه خطرناکی را داشته باشید.
کورتیزول این کار‌ها را از طریق افزایش سطح آدرنالین انجام میدهد. کورتیزول باعث افزایش سطح و فعالیت آنزیمی به نام (PNMT) میشود، این آنزیم نورآدرنالین را به آدرنالین تبدیل می‌کند. از طریق این عمل کورتیزول باعث افزایش سطح آدرنالین میشود، که این امر دارای تاثیر مستقیم روی وضعیت ذهن می‌باشد.
این امر باعث افزایش انتقال اکسیژن به ماهیچه‌ها و پاکسازی متابولیت‌ها میشود. این کار نیز همچنین از طریق افزایش سطح آدرنالین انجام میشود.
اون سومین اثر افزایش سطح آدرنالین در بدن می‌باشد.
کورتیزول این کار را انجام میدهد تا شما در موقعیتی نظیر مبارزه با یک ببر یا فرار از دست آن انرژی کافی را داشته باشید. این یک فرایند غیر گزینشی می‌باشد، به این معنی که تمام ذخایر انرژی بالقوه میتوانند توسط کورتیزول تجزیه و استفاده شوند. از جمله این منابع می‌توان به ذخایر گلیکوژن ماهیچه‌ها و کبد، اسیدهای چرب حاصل از چربی‌‌های بدن و آمینو اسیدهای بافت‌های ماهیچه ای اشاره کرد.
کورتیزول میتواند هنگامی که سطح قند خون بسیار پایین است به افزایش سطح آن کمک کند (در کنار گلوکاگون و هورمون رشد).
گلوکاگون هورمونی است که هنگام افت غلظت گلوگز در خون از سلول‌های آلفای جزایر لانگرهانس لوزالمعده (پانکراس) ترشح میشود. عملکرد گلوکاگون برعکس انسولین موجب افزایش قند خون میشود. گلوکاگون یک پلی‌پپتید بزرگ می‌باشد. وزن مولکولی آن ۳۴۸۵ و وطول رشته آن ۲۹ اسید آمینه می‌باشد.این هورمون هم مانند انسولین به صورت پیش‌ساز ساخته شده و پس از تغییر و تحولاتی به هورمون بالغ تبدیل میشود. ترشح آن به وسیلهٔ هیپوگلیسمی (کاهش قند خون)، بعضی از اسیدهای آمینه، کاتکولامین‌ها تحریک شده و به وسیلهٔ هایپرگلیسمی (افزایش قند خون)، اسیدهای چرب، اجکام کتونی، سکرتین و سوماتواستاتین مهار میشود.
این اتفاق رخ میدهد تا شما ذخایر بیشتری برای مقابله با دشمن داشته باشید. همانند فیلم جنگ ستارگان که در آن فرمانده در وسط جنگ میگفت “ تمام انرژی موجود را به سپر‌های دفع کننده منتقل کنید “, بدن نیز هنگامی که کورتیزول به آن بگوید که با خطر مواجه است همین کار را انجام میدهد. برای مثال، در طول جنگ و مبارزه سیستم دفأعی بدن سرکوب میشود. به محض اینکه سطح کورتیزول کاهش یابد، بدن دوباره با تمام قوا به منظور ترمیم آسیب‌های وارده به بدن وارد عمل میشود.
نکته : شما نمیتوانید به طور گزینشی یکی از فعالیت‌های کورتیزول را جدا کنید. هنگامی که سطح آن افزایش یابد، تمام ۶ فعالیت بالا نیز رخ خواهند داد.
بنابراین، کورتیزول کاملا یک ضرورت محسوب میشود. حیاتی است که هنگام مبارزه با یک ببر یا هنگام ثبت رکورد در ددلیفت، سطح کورتیزول افزایش پیدا کند. اما اگر سطح آن بیش از حد بالا حفظ شود، میتواند دارای اثرات منفی نیز باشد. بیایید ببینیم این امر چگونه میتواند روی رشد عضلات، چربی سوزی، ریکاوری و تندرستی ما تاثیر گذار باشد.
هنگامی که سطح کورتیزول به شدت افزایش یابد از طریق چندین مکانیزم میتواند رشد عضلات را به شدت سرکوب کند :
۱ : کورتیزول مستقیما باعث افزایش سرکوب عضلات میشود. میزان عضله ای که شما میسازید بستگی به تفاوت میان سرعت سنتز پروتئین و تجزیه پروتئین دارد. اگر شما سرعت تجزیه پروتئین را افزایش دهید (از طریق افزایش سطح کورتیزول)، پس عضله سازی و حفظ آن کاری بسیار سخت تر میشود.
۲ : کورتیزول باعث کاهش جذب مواد غذایی در عضلات میشود. این امر باعث سخت تر شدن انتقال آمینو اسید‌ها به ماهیچه‌ها به منظور ساخت بافت جدید و جایگزینی ذخایر گلیکوژن ماهیچه‌ها میشود.
۳ : کورتیزول باعث افزایش سطح میوستاتین میشود. میوستاتین یک میوکین (پروتئین) می‌باشد که توسط ماهیچه‌ها آزاد شده که میتواند باعث محدود شدن رشد عضلات شود. هرچه شما میوستاتین بیشتری تولید کنید، عضله کمتری خواهید ساخت. با افزایش سطح میوستاتین، افزایش سطح شدید کورتیزول باعث محدود شدن پتانسیل عضله سازی شما خواهد شد.
۴ : در گذر زمان کورتیزول باعث کاهش تولید تستوسترون میشود. هم تستوسترون و هم کورتیزول هر دو از پرگننولون ساخته شده‌اند. اگر شما بیش از حد کورتیزول تولید کنید، پس این امر باعث کاهش ذخایر موجود پرگننولون برای تولید مناسب تستوسترون میشود.
۵ : کورتیزول باعث کاهش سرعت ترمیم عضلات میشود. ترمیم بافت‌های ماهیچه ای آسیب دیده پس از یک جلسه تمرینی سنگین به شدت وابسته به سیستم ایمنی می‌باشد. افزایش سطح بسیار شدید کورتیزول میتواند باعث تضعیف سیستم ایمنی و در نتیجه ترمیم ضعیف تر ماهیچه‌های آسیب دیده میشود.
به یاد داشته باشید که پس از یک جلسه تمرین، سنتز پروتئین به مدت ۲۴ تا ۳۶ ساعت فراتر از سطح مبنای آن افزیش پیدا می‌کند. در این بازه زمانی شما میبایست آسیب‌ها را ترمیم و بافت‌های جدید عضلانی بسازید. اگر سیستم ایمنی شما ضعیف باشد، بدن در این بازه زمانی تنها میتواند آسیب‌های وارد شده را ترمیم کند. این یعنی اینکه شما در این فرصت طلایی زمانی برای عضله سازی جدید در اختیار نخواهید داشت. این امر شرایط بغرنجی را ایجاد می‌کند که در آن فرایند عضله سازی بسیار آهسته و کند صورت می‌پذیرد.
اگر با روش آنالیز ترکیب بدنی مربی پولیکین آشنا باشید، پس میدانید که سیستم او مدعی است که کورتیزول اضافه در بدن میتواند منجر به تجمع چربی‌‌ها در ناحیه شکم شود.
اما اگر شما کارکرد‌های کورتیزول را به یاد داشته باشید، ممکن است در اینجا یک تناقض ببینید. زیرا یکی از فعالیت‌های کورتیزول این بود که ذخایر انرژی موجود در بدن از جمله چربی‌‌ها را به کار می‌گیرد و ذخیره نمیکند.
کورتیزول در واقع یک هورمون چربی سوز می‌باشد، حداقل در زمانی که سطح و تولید آن در شرایط نرمال باشد. اما این موضوع به این معنی نیست که سطح بسیار بالای کورتیزول نمی‌تواند چربی سوزی را سخت تر کند. اگرچه افزایش سطح کوتاه مدت کورتیزول میتواند در چربی سوزی کمک کننده باشد، اما اگر سطح آن بسیار شدید افزایش یابد، این امر میتواند فرایند چربی سوزی را بسیار سخت کند. اما چطور؟ از دو طریق :
(T3) یک هورمون تیرویید است که دارای بیشترین تاثیر روی سرعت متابولیسم شما می‌باشد. هنگامی که سطح آن بالا باشد، سرعت متابولیسم نیز بالا میرود، بنابراین شما به صورت روزانه کالری بیشتری را میسوزانید.
اما اگر سطح (T3) کاهش یابد، سرعت متابولیسم نیز کاهش پیدا می‌کند. اما (T4) دارای چنین تاثیرگذاری مستقیمی به این حد نیست. بدن عمدتا (T4) را تولید کرده و آن را به (T3) در سطح ایمنی به منظور حفظ بقای بدن تبدیل می‌کند.
اما اگر شما به شدت با کمبود انرژی مواجه باشید، تبدیل (T4) به (T3) در بدن کاهش پیدا می‌کند که این امر نیز باعث کاهش سراع متابولیسم میشود. در طول دوران تکامل ما، هنگامی که سطح کورتیزول به شدت افزایش پیدا میکرد، این امر به این معنی بوده است که ما قادر به پیدا کردن غذا نبودیم و در نتیجه سطح کورتیزول همیشه میبایست بالا حفظ میشد تا ثبات سطح قند خون حفظ و از ذخایر انرژی بدن استفاده شود.
بدن این کار را از طریق کاهش سطح (T3) انجام میداد تا سطح انرژی مورد نیاز بدن را کاهش دهد. در زمان‌های قدیم، ما به این تنظیمات احتیاج داشتیم. اما متاسفانه امروزه افزایش شدید سطح کورتیزول میتواند حاصل عوامل استرس زای متفاوتی باشد، و حتی اگر ما در شرایط محرومیت نیز نباشیم، باز این افزایش سطح شدید کورتیزول میتواند همچنان منجر به کاهش تبدیل (T4) به (T3) شود.
کورتیزول باعث افزایش سطح قند خون میشود. هنگامی که غارنشین بودیم، این مشکل بزرگی محسوب نمی‌شد زیرا کورتیزول به شکل نرمال زمانی افزایش پیدا میکرد که ما مجبور بودیم از لحاظ فیزیکی فعال باشیم (مبارزه یا فرار) یا با کمبود غذا مواجه بودیم، بنابراین ما در آن زمان میتوانستیم از گلوکز آزاد شده برای تامین انرژی استفاده کنیم.
اما اگر قند خون هنگامی که ساکن هستیم افزایش یابد، در بدنمان باقی میماند و منجر به هایپرگلیسمی میشود. بدن این را نمیخواهد و با آزاد سازی انسولین سعی می‌کند تا سطح قند خون را به سطح نرمال برساند. تا اینجا همه چیز خوب و عالی است، نه؟ نه واقعا.
اگر سطح کورتیزول به شدت افزایش یابد به این معنی است که سطح قند خون به شکل مستمر افزایش خواهد یافت که این امر منجر به آزاد سازی انسولین در دفعات بسیار بیشتری میشود. این امر میتواند منجر به مقاومت انسولینی شود.
هم کاهش سرعت متابولیسم و هم مقاومت انسولین میتواند چربی سوزی را سخت تر کند. البته در اینجا قانون ترمودینامیک نقض نمی‌شود. ایجاد کمبود کالری برای بدن در این حالت همچنان مهم ترین امر برای چربی سوزی می‌باشد. اما اگر کورتیزول باعث کاهش سرعت متابولیسم شود، این امر به این معنی است که میتواند ایجاد کمبود کالری برای بدن را بسیار سخت تر کند.
به یاد داشته باشید که انسولین به تنهایی نمی‌تواند باعث چاقی شما شود. کورتیزول تنها میتواند باعث ذخیره سازی مواد غذایی شود که شما مصرف می‌کنید. این هورمون خود نمی‌تواند باعث تولید مواد غذایی جدید شود. اگر بدنتان را در شرایط کمبود کالری حفظ کنید، اما سطح انسولین همچنان بالا باشد، در این حالت افزایش چربی نخواهید داشت.
کورتیزول یک هورمون شرور و بد نمیباشد. وجود آن برای بقا و همچنین توانایی مقابله با یک عامل استرس زا ضروری می‌باشد. اما اگر سطح آن به شدت افزایش یابد میتواند برای ترکیب بدنی و سلامت ما مضر باشد. اگرچه هدف شما نباید نابودی کامل این هورمون در بدن باشد، اما برای رسیدن به اهداف خود باید سطح آن را تحت کنترل داشته باشید، مخصوصا اگر یک زندگی پر استرس دارید.
