در دنیای امروز که سرعت تغییر زیاد، فضای عدم قطعیت و رقابت جهانی شدید است، مهارت فنی و دانش تخصصی دیگر به تنهایی کافی نیست. یک عنصر مهمتر دارد پدیدار میشود: شخصیت رهبری. بر اساس مقالهی Edward Brooks، کارمندان به مدیرانی بیش از همیشه نیاز دارند که دارای صداقت، همدلی، قدرت اخلاقی، و تصمیمگیری شفاف باشند. در ایران نیز، با وجود چالشهای اقتصادی، اجتماعی و ناامنی اقتصادی، رهبرانی که شخصیت را فراموش نکردهاند، توانستهاند اعتماد بسازند و سازمان خود را حفظ کنند.
شخصیت (Character) شامل ویژگیهایی است که رفتار مدیر را همراه با ارزشها، اخلاق و صداقت شکل میدهد. ویژگیهایی مثل:
صداقت (Honesty): گفتن حقیقت حتی وقتی سخت است
همدلی (Empathy): درک نیازها و دغدغههای افراد
شجاعت اخلاقی (Ethical Courage): ایستادن در مقابل کار اشتباه حتی اگر فشار اجتماعی یا اقتصادی زیاد باشد
انسجام و اعتمادپذیری (Integrity & Reliability)
فروتنی (Humility) و مسئولیتپذیری (Accountability)
این صفات نه فقط ارزش اخلاقی دارند، بلکه نتایج کسبوکاری قابل اندازهگیری نیز به همراه میآورند؛ سازمانهایی که رهبرانشان امتیاز بالایی در «Character» دارند، عملکرد مالی و اعتماد کارکنان بهتری دارند.
---
چالشهایی که بسیاری از مدیران ایرانی با آن روبرو هستند:
1. تمرکز صرف روی نتایج مالی و کمیت
در ایران، غالباً گزارشها و KPIها بیشتر روی سود، مقدار فروش، تولید یا درآمد متمرکزند. اما خلاقیت، وفاداری کارکنان، و اعتماد به عنوان شاخصهای کمتر دیده شدهاند.
2. فرهنگ «کدام مسیر را گرفتن سریعتر نتیجه میدهد»
تغییر رفتار برای حرکت سریعتر به سمت اهداف کوتاهمدت، باعث میشود جنبههای اخلاقی و انسانی رهبری فراموش شوند.
3. ترس از هزینه اخلاقی
در شرکتهایی که تعاملات درونسازمانی ضعیف است، مدیران ممکن است برای پیشبرد استراتژیها به اقدامات غیراخلاقی یا فشاری روی کارکنان متوسل شوند.
4. نبود آموزش رسمی اخلاق و شخصیت در مدیریت
اگر دورههای MBA و آموزشهای مدیریتی ایران بررسی شوند، غالباً بر تحلیل مالی، عملیات و بازاریابی تأکید دارند، نه بر مهارتهای اخلاقی و شکلدهی شخصیت.
---
جلب اعتماد داخلی و خارجی: وقتی کارکنان ببینند مدیران راستگو، همدل و پاسخگو هستند، انگیزه و تعهدشان افزایش مییابد. این منجر به کاهش ترک شغل و افزایش بهرهوری میشود.
کاهش ریسک شکست اخلاقی: وقتی اخلاق در تصمیمگیری محور باشد، احتمال خطا، فساد یا تخلف کاهش مییابد؛ در بازار ایران که حساسیت جامعه به مسائل اخلاقی و شفافیت بالاست، این مزیت بزرگی است.
مزیت رقابتی بلندمدت: برندهایی که با ارزشهای اخلاقی شناخته میشوند، مشتریان وفادارتر دارند؛ حتی اگر هزینه کوتاهمدتی داشته باشند.
1. تمرین عادت تأمل و بازتاب شخصی
هر هفته زمانی را برای فکر کردن به تصمیمات اخیری که گرفتهای اختصاص بده؛ از خود بپرس اگر با معیار صداقت، همدلی و اخلاق مقایسه شود، چه تغییراتی ممکن است؟ این بازتابها باعث تقویت شخصیت میشود.
2. شفافیت در ارتباطات سازمانی
اعلام صراحت سیاستها و ارزشهای سازمان
پاسخ به سؤالات کارکنان درباره چالشها و خطاها
اشتراک تجربیات اخلاقی – اینکه چه کارهایی درست انجام شده یا اشتباه صورت گرفته و چه ساخته شده از آنها
3. ایجاد ساختاری برای بازخورد اخلاقی
سیستمهایی که کارکنان بتوانند با اطمینان بازخورد بدهند (از جمله مواردی که مدیران ممکن است نتوانند ببینند) – مثلاً بازخورد ۳۶۰ درجه یا جلسات کوچینگ اخلاقی.
4. تراز ارزش و رفتار
مدیر باید خودش پیشتاز باشد. اگر ارزش سازمان «صداقت» است، مثال آن در رفتار مدیر دیده شود – در پاسخگویی، در وفای به وعدهها، در احترام به کارکنان در سراسر سطوح.
5. گنجاندن آموزش شخصیت در توسعه رهبری
در برنامههای داخلی مدیریت، دورههای کوچک درباره اخلاق کاری، تصمیمگیری اخلاقی و شخصیت رهبری برگزار شود. مثلاً با مطالعه موردی ایرانی، بحث گروهی و تمرینهای عملی.
شخصیت در رهبری؛ نه لوکسی است که فقط برای مدیران بزرگ است، نه موضوعی فرعی؛ بلکه پایهای است برای اعتماد، نشاط سازمانی و رشد پایدار. در ایران، مدیرانی که اخلاق و شخصیت را محور کار خود قرار دهند، نهتنها سازمان خود را در میان چالشها و بیثباتی حفظ خواهند کرد، بلکه خواهند توانست برنده بازار رقابتی باشند.
برای ارتباط با آکادمی کلیک کنید
کانال واتساپی رسانهی هاروارد بیزینس
📌 نویسنده: شهرام بهرامنژاد – مشاور کسبوکار و رفتار مشتری
🌐 سایت: www.modirekab.com
📚منبع اصل: Financial Times - Edward Brooks، مقاله «Trust in leadership begins with nurturing strength of character»
📅 تاریخ انتشار: 7 سپتامبر 2025
