ماهیت عملکردی روان انسان به گونه ای است که از تمامی موقعیت های استرس زا دوری می جوید. این طبیعت شماست پس سعی نکنید با رفتارهای مبالغه آمیز خود را قوی تر از آنجه نیستید نشان دهید. زندگی سرشار از زمان هایی است انسان را وادار به انجام رفتارهایی می کند که ممکن است به دلایل مختلف، اثرات جبران ناپذیری بر فکر، احساس و منش انسانی داشته باشد.
Cognitive appraisal
به عنوان اصطلاحی کمتر دیده شده در بین مفاهیم دیگر، نقطه ی کور پژوهشگران در سال های اخیر بوده است.
اجازه بدهید با یک مثال نحوه و چگونگی کارکرد این سازه ذهنی را بررسی کنیم.
تصور کنید شما کارمند یک شرکت خصوصی هستید که هنوز یک هفته نشده است که وارد محیط کاری شده اید. از شما خواسته می شود تا به عنوان مدیر پروژه های نیمه کاره که توسط همکاران قبلی تان، روی هم انبار شده است نقشی ایفا کنید. شما می بایستی حجم زیادی از اطلاعات را ردیابی و داده های مختلفی تجزیه و تحلیل کنید و به هیئت مدیره شرکت گزارش دهید. برای انجام تمام این کارها فقط ۳ روز به شما مهلت داده شده است!
اکنون که خودتان را در آن موقعیت میبینید قصد داشتید چه کار کنید؟
مطمئنا شب ها خواب خوبی نخواهید داشت، تمام وقت خود را صرف پایش پایگاه های اطلاعات آرشیو پروژه ها می کنید تا به مدیرعامل و دیگران نشان دهید که عضوی مفید برای گروهشان هستید. حتی از کارهای لذت بخش و ارتباطات بین فردی خود زمان زیادی را صرف به انجام رساندن این پروژه میکنید. ممکن است حتی مدام با خود توجیهات و دلیل تراشی های مختلفی را مطرح کنید. استدلال هایی نظیر : یک شب که هزار شب نمیشه!
در این وضعیت بر اساس حجم بالای کار که به صورت ناگهانی بر شما واقع شده است، شما به احتمال زیاد دچار استرس یا فشار روانی می شوید! توجه کنید که درباره ی اضطراب ( Anxiety ) حرف نمیزنیم. استرس یک عامل بیرونی و گاها به صورت محرک ناخوشایند برای رسیدن به پاسخی مطلوب است. مانند امتحان، دفاع از پایان نامه و حتی ارتباط با مردم. تنش های کلامی و هیجانی که از دیگران به شما وارد می شود به نوعی باعث ایجاد و تداوم استرس در شما می شود.
حال چه باید کرد؟ آیا میتوانیم تا ابد موقعیت ها و شرایط استرس زا را با تحمل مثال نزدنی طی کنیم و آسیب نبینیم؟ قاعدتا فرسودگی شغلی و تحصیلی در پس این صبوری های بی معنا، منتظر ما خواهد بود.
ارزیابی شناختی به باعث افزایش تاب آوری ( tolerance ) و تنظیم هیجانی ( emotional regulation ) می شود. شما با انجام یک بازتعبیر در ذهن خود، از یک پدیده مشخص میتوانید سطح استرس در وضعیت روان خود را به حداقل برسانید. در مثالی که بالاتر ذکر شد افراد می توانند با ذهنی سازی محیط خود نوع شناخت، تفکر و نگرش و توجه خود را نسبت به پدیده ی استرس زا تغییر دهند.
فرد میتواند به جای اینکه به خود بگوید : اگر من نتوانم بیجاره می شوم. می تواند با خود بگوید : این یک فرصت است مانند سایر فرصت ها که در زندگی داشته ام، تا جایی از دست من بر بیاید تلاش میکنم.
حتی افراد می توانند تصور کنند که اگر این کار و پروژه را با ناراحتی و آشفتگی، به پایان برسانند چقدر برایشان تلخ خواهد بود اما اگر تصور کنند که در حین انجام پروژه به خود زیاد سخت نمیگیرند و با فراغ بال بیشتری به کارها می پردازند، نگرش مثبتی و شیرینی پیدا خواهند کرد.
" از مسیر لذت بردن " بهترین ارزیابی و تعبیری است که یک فرد از یک مسابقه طولانی و فرسایشی میتواند داشته باشد.
