نرخ ارز در سال های اخیر به سرعت افزایش داشته و ضربه شدیدی را به اقتصاد ایران وارد کرده است. عمده دلایل این اتفاق را میتوان تحریم های نفتی و مالی که از سال 2017 علیه ایران اجرا شد دانست. علاوه بر تحریم ها، سو استفاده برخی افراد، دلالی و هم چنین بازی روانی رسانه ای و واکنش احساسی مردم به این قضیه نیز تاثیر این تحریم ها را چندین برابر کرد که نتیجه آن بوجود آمدن یک آشفته بازار غیرقابل پیشبینی شد. بطوری که بین سال 1397 تا 1401 نرخ ارز در ایران از 3500 تومان به حدود 40000 تومان رسید.
از اواخر بهمن تا اواسط اسفند سال جاری، نرخ ارز بطور غافلگیر کننده ای افزایش یافت بطوری که در بازار بین افراد تا 60 هزارتومان هم معامله میشد. عمده دلیل این افزایش را میتوان به واکنش احساسی و روانی جامعه به به اعداد ارقام کاذب در فضای مجازی دانست. با انتشار خبر قرار داد ایران با عربستان، قیمت ارز روند کاهشی در پیش گرفت و تا امروز به 42000 تومان رسیده است. این تاثیر میتواند آینده کسب و کارها را تهدید کرده و بتدریج باعث از بین رفتن مزیت رقابتی و در نتیجه تعطیلی آن ها شود. ناپایداری نرخ ارز باعث عدم توان کسب و کارها برای جذب مشتریان جدید میشود.
طبق گزارش همشهری آنلاین و مصاحبه با بها الدین حسینی هاشمی (اقتصاددان) در مورد آینده ارز برای سال 1402، با توجه به اینکه در روزهای پایانی سال 1401 به سر میبریم بسیاری افرادی که دلار خریداری کرده اند ممکن است تحت تاثیر جو رسانه ای احساس کنند که در سال 1402 اتفاقات بدتری رخ خواهد داد در نتیجه عرضه دلار در بازار افزایش میابد. در بازار بیشتر افراد که دلار دارند در حال حاضر افراد عادی هستند که صرفا از ترس اینکه ارزش پولشان کاهش یابد بجای قرار دادن پول ها در بانک آن ها را به دلار و سکه تبدیل کرده اند.
طبق گفته های وی حدود 50میلیارد دلار ارز خانگی وجود دارد که اگر این مقدار تایید نشود، 20 میلیارد دلار را همه تایید میکنند. اگر این دلارها وارد چرخه بازار شود، نرخ ارز همچنان روند کاهشی را طی میکند. وی همچنین عامل اصلی کاهش قیمت ارز در روزهای اخیر را تاثیر احیای روابط سیاسی با عربستان میداند.
اگر جو رسانه ای و رفتار احساسی بازار نسبت به این نمایش های سیاسی را در نظر نگیریم، این سوال پیش می آید که نرخ واقعی ارز چقدر است؟ شاید پاسخ به این سوال کمی دشوار باشد. طبق گزارش همشهری آنلاین بدلیل وجود سیستم اقتصادی دولتی، کسری بودجه هزینه بالای دولت و ناکارآمدی در جمع آوری مالیات بطور دقیق نمیتوان گفت نرخ واقعی ارز چقدر است. اما براساس مولفه های اقتصادی بررسی تورم داخلی و تورم ارزهای خارجی میتوان گفت نرخ واقعی ارز باید بین 34 تا 35 هزارتومان باشد ( به شرط اینکه التهاب روانی و حباب قیمت آن گرفته شود).
براساس گفته های حسین هاشمی اقتصاددان، بطور خلاصه میتوان گفت که عوامل مربوط به دیپلماسی خارجی که میتوانند به دولت در کنترل نرخ ارز در آینده نزدیک کمک کنند موارد زیر میباشد:
منبع
