همه ما نیاز به دیده شدن داریم. همه ما بهصورت خودآگاه و ناخودآگاه دوست داریم که انجام درست وظایف، اقدامات مؤثر، فعالیتهای مفید، نظریههای کاربردی، تواناییها و مهارتهای بارز و حتی ازخودگذشتگیها و ویژگیهای خوب شخصیتیمان توسط اطرافیان دیدهشده و موردتمجید مستقیم و یا غیرمستقیم قرار بگیرد.
اما!
به علت رویکرد غالب خانوادههای ایرانی و همچنین روش مرسوم سیستم آموزشیای که تجربه کردیم، یک اصل اشتباه عامیانه در ذهن بسیاری از ما شکلگرفته است."ویژگی خوب که خوب است و هیچ کاری با آنها نداریم، در عوض باید سعی کنی خصوصیات شخصیتی بد خود را بشناسی و بهبود بدی". چنین تفکری بهمرورزمان شمارا خسته و فرسوده میکند. همیشه کوله باری از یاس و ناامیدی و انتقاد از خود و دیگران را به دوش میکشیم و حتی میتوانیم بهراحتی با کلیشههای زیبای ادبیات فارسی، این انتقادات را شرح دهیم، اما کمتر پیش میآید که از خوبیهای هم (با عرض معذرت) بدون نیت سوء و چاپلوسی صحبت کنیم. با توجه به چنین رویکرد غالبی، اگر شما در تیمی حضورداشته باشید که بتوانید ویژگیهای خوب خود و دیگران را ببینید و بابت تمام این خوبیها مورد تمجید و تشکر قرار بگیرد و از دیگران نیز برای ویژگیهای خوبی که دارند صادقانه تشکر کنید فکر میکنید چه حسی خواهید داشت؟
در ادامه یک نمونه موفق از این تمرین شرح دادهشده است.
ریشههای فکری غالب در مورد بیان ویژگیهای مثبت ما از سوی دیگران چیست:
در بسیاری از مواقع زمانی که فردی از ما تعریف میکند جملاتی مانند؛ برای چاپلوسی ازم تعریف می کنه؛ الکی میگه تا دلم خوش بشه؛ من که می دونم به این چیزی که میگه اعتقادی ندارِ؛ این حرفها را میزنه چون زبون چرب و نرمی دارِ؛ ببین تهش چی میخواهد که این حرفها را میزنه ... و هزاران فکر مشابه دیگر در ذهن ما در حال رفتوآمد است.
روش تمرین:
1. در جلسه retro در یک تیم 12 نفره، 2 نفر را ابتدا بهصورت تصادفی انتخاب شد. از همه اعضای تیم خواسته شد که در سکوت در مورد ویژگیهای مثبت این دو نفر فکر کنند و پس از یک بازه 10 دقیقهای بهصورت مخفی لیست ویژگیهای مثبت این دو نفر را برای اسکرام مستر ارسال کنند.
افراد انتخابشده نیز باید برای خود لیست ویژگیهای مثبتشان را مینوشتند (البته نیازی نبود که لیستی که در مورد خود نوشتهاند را برای اسکرام مستر ارسال کنند).
2. پس از طی بازه زمانی، اسکرام مستر هر آنچه که از اعضای تیم دریافت کرده است را دستهبندی میکند و به هر ویژگی بر اساس میزان تکرار آن در پیامهای ارسالی اعضای تیم نمره میدهد.
3.پس از بازه زمانی تعیینشده اسکرام مستر از افراد انتخابشده میخواهد که هرکدام چند ویژگی مثبت خود را که فکر میکنند جزو ویژگیهای مثبت اصلیشان میباشد و قابلمشاهده و درک همتیمیهایشان هست را برای تیم بیان کنند
نکته: در این مرحله اگر افراد منتخب تمایلی به بیان ویژگیهای مثبت خود نداشتند خیلی پافشاری نکنید. گاهی افراد ذاتاً خجالتی هستند و یا به دلایل مختلفی از این نوع ابراز احساس راحتی نمیکنند. در این صورت میتوانید از این مرحله عبور کنید.
4.در مرحله بعد اسکرام مستر به ترتیب امتیازاتی، که برای ویژگی مثبت افراد ثبت کرده است شروع به خواندن لیست می کند. پس از اتمام خواندن باید از فرد بابت ویژگیهای مثبتی که داشته است به شکل زیبایی تشکر شود.
5.بهتر است در انتها از اعضای تیم بخواهید به احترام افراد انتخابشده به ایستند و برای تمام ویژگیهای مثبتی که دارند دست بزنند.
علت هر یک از اقدامات بیانشده:
1.چرا ویژگیهای منفی در این تمرین بیان نمیشود؟ هدف این تمرین تقویت و تکریم، ویژگیهای مثبت افراد است و اگر صحبت از ویژگیهای منفی به میان آید دیگر اثربخشی موضوع از بین میرود
2.چرا در یک تیم 12 نفری فقط 2 نفر انتخاب میشوند؟ در این تمرین در هرروز تعداد افراد منتخب میبایست حداکثر 2 نفر باشد زیرا تعداد بیشتر منجر به عدم تمرکز میگردد و همچنین افراد انتخابشده احساس دیده شدن پیدا نخواهند کرد و ویژگیهای مثبت افراد در بین خیل عظیم ویژگیهای مثبت دیگران گم میشود.
3.چرا افرا انتخابشده نیز باید در زمان تمرین ویژگیهای مثبت خود را بنویسند؟ این اقدام دلایل متعددی دارد اولاً آنچه بهصورت عملی مشاهده کردم این است که بسیاری از ما با خود نیز تعارف داریم و از خودمان نیز خجالت میکشیم و گاها خود را نمیشناسیم و از سفر درون غافل بودهایم و این باعث میشود بهسختی بتوانیم از خودمان تعریف کنیم و گاهی آنقدر تعریف کردن از خود را پشت گوش انداختهایم که دیگر ویژگی خوبی از خودمان را به یاد نمیآوریم.مورد بعد اینکه بسیار دیدهام که چیزی که افراد در مورد ویژگیهای مثبت خود میپندارند با آنچه همتیمیهایشان به مورد زمان درک میکند بسیار متفاوت است (عدم شناخت درست از تعاریف و مغایرت افکار مثبت با اقدام مثبت) و اینیکی از هیجانانگیزترین اتفاقات این تمرین برای افراد انتخابشده خواهد بود.
4. چرا پیامها بهصورت مخفی ارسال میشود و هر فرد جداگانه نظر خود را در جمع بیان نمیکند؟ با این اقدام میخواهیم تأثیر سایر عوامل مانند تفاوت نظر مدیر و کارشناس، نظرات جانب دارانِ، رودربایستیها و رویکردهایی ازایندست را کنترل کنیم.
5.چرا اسکرام مستر باید ویژگیها را دستهبندی کند؟ هدف این تمرین این نیست که چه کسی چه ویژگی را بیان کرده بلکه هدف تنها این است که چه ویژگیهای بیانشده است.
نتیجه:
بهمرورزمان و با ادامهدار بودن این فرآیند عیناً میتوان مشاهده کرد که افراد تیم احساس شادی، تعلق و همبستگی بیشتری باهم پیدا خواهند کرد و یکی از مهمترین حسهای مؤثر در تیمها یعنی حس ارزشمند بودن و دیده شدن را تجربه خواهند کرد.
دیده شدن در سازمان سالم، امری اکتسابی است. یکی از معجزات اسکرام مستر ها میتواند نمایان کردن صفات خوب اخلاقی، نقاط قوت و مهارتهای افراد تیم به خودشان و دیگر همتیمیهایشان باشد.