معرفی کتاب «ما چگونه ما شدیم؟» نوشته‌ی صادق زیباکلام.
کتاب «ما چگونه ما شدیم» به ریشه‌یابی علل عقب‌ماندگی در ایران می‌پردازد و توضیح می‌دهد چه عواملی در طول تاریخ باعث شدند که ایران به کشوری عقب‌مانده تبدیل بشود.
کتاب با مقدمه‌ای فوق‌العاده شروع می‌شود، با سوال تاریخی عباس‌میرزا از موسیو ژوبر فرانسوی (فرستاده ویژه‌ی ناپلئون)؛ در خلال جنگ ایران و امپراتوری روسیه.
بعد از این که تبریز به تصرف روسیه در آمد، ناپلئون به منظور کمک نظامی به ایران فرستاده‌ای را روانه‌ی تبریز کرد تا با عباس‌میرزا دیدار کند.
در اثنای دیدار، حضار منتظر بودند تا عباس‌میرزا در مورد احتیاجات نظامی و هر آن چه نیاز دارد صحبت کند، اما نایب‌السلطنه از موسیو ژوبر سوالی پرسید که همه را حیرت‌زده کرد.
بخشی از صحبت‌های عباس‌میرزا:
«... تمام قوای مرا یک مشت اروپایی سرگرم داشته، مانع پیشرفت کار من می‌شوند ... نمی‌دانم این قدرتی که شما اروپایی‌ها را بر ما مسلط کرده چیست و موجب ضعف ما و ترقی شما چه؟ شما در قشـون جنگیدن و فتح کردن و به کار بردن تمام قوای عقلیه متبحرید و حال آن که ما در جهل غوطه‌ور و به ندرت آتیه را در نظر می‌گیریم.
مگر جمعیت و حاصل‌خیزی و ثروت مشرق زمین از اروپا کمتر است؟ یا آفتاب که قبل از رسیدن به شما به ما می‌تابد، تأثیرات مفیدش در سر ما کمتر از سر شماست؟ یا خدایی که مَراحمش بر جمیع ذرات عالم یکسان است خواسته‌ی شما را بر ما برتری می‌دهد؟ گمان نمی‌کنم.
اجنبی حرف بزن! بگو من چه باید بکنم که ایرانیان را هشیار نمایم؟»
در واقع تلاش کتاب، پاسخ‌دادن به سوال ٢٠٠ سال پیش عباس‌میرزا است، زیرا تا زمانی که علت عقب‌ماندگی مشخص نباشد، نمی‌توان برای آن علاجی جست.
طبعاً پیش از زیباکلام عده‌ای به این سوال که «چرا ایران، کشوری عقب‌مانده است؟» پاسخ داده‌اند، عمده‌ی این پاسخ‌ها در ٢ دسته جای می‌گیرند:
یک: عقب‌ماندگی ایران پیامد سال‌ها استعمار و دسیسه‌ی دولت‌های غربی بوده است. (این دیدگاه با ورود عقاید مارکسیستی به ایران رواج بیشتری پیدا کرد)
دوم: عده‌ای دیگر اسلام را به عنوان تنها دلیل توسعه‌نیافتگی وعقب‌ماندگی ایران معرفی می‌کنند و معتقدند پس از ظهور اسلام و حمله‌ی اعراب بوده است که ایران، پا به ورطه‌ی اضمحلال گذاشته.
زیباکلام بیان می‌کند، طرفداران این دیدگاه‌ها، فقط عوامل بیرونی را به عقب‌ماندگی ایران نسبت می‌دهند و برای عوامل درونی نقشی در نظر نمی‌گیرند. او در این باره سوال مهمی را مطرح می‌کند «اصلا چه شد که غربیان توانستند ایران را به استعمار خود درآورند؟ چرا ایران یارای مقابله با استعمارگران را نداشت؟»
به زعم زیباکلام استعمار ایران به دست کشورهای غربی، علت عقب‌ماندگی ایران نیست، بلکه این خود، معلول عقب‌ماندگی و توسعه‌نیافتگی ایران در طول تاریخ بوده است.
«عقب‌ماندگی همان‌قدر که ممکن است متأثر از عملکرد استعمار باشد به همان میزان نیز می‌تواند مولود فقدان اصلاحات و سیاست‌های صحیح سیاسی، اجتماعی و اقتصادی از ناحیه‌ی رژیم‌های حاکم بر کشورهای عقب‌مانده باشد.»
کتاب سعی می‌کند پاسخ سوال «ما چگونه ما شدیم؟» را در دل وقایع تاریخی جستجو کند و جوابی حتی‌المقدور جامع‌تر از آن چه تاکنون شنیده‌ایم، به مخاطبانش بدهد.
پ.ن: حتما نقدهای ضمیمه‌شده‌ی آخر کتاب رو بخوانید، بعضی از نقدها به کتاب وارده (به ویژه نقد آقای سیف)
به برخی از نقدها هم به خوبی جواب داده
(کلا این سوال و جواب‌ها به درک بهتر مطلب کمک می‌کنن)
پ.ن: در کنار این کتاب، حتما کتاب «ملت‌ها چگونه شکست می‌خورند» نوشته‌ی عجم‌اوغلو رو بخونید! خیلی دید بهتری پیدا می‌کنید نسبت به مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی!
اینستاگرام من: اینجاست!
