پیشگیری از خودکشی

درود بر همراهان گرامی

در مقاله قبل تفاوت حکمت و فلسفه و عرفان را با هم بررسی نمودیم . چندی پیش هم به بررسی در موضوع خودکشی از نگاه حکمت پرداختیم . حکمت نوین معتقد است نداشتن انگیزه و هدف و ناامیدی و کم صبر بودن باعث کشش افراد به خودکشی می باشد . و برای پیشگیری از این اتفاق شوم راهکارهایی همچون شکیبایی و امید و توکل پیشنهاد میدهد که در مقالات قبل مفصل این دیدگاه بررسی شد .اما امروز لازم است که حکمت و فلسفه و علم ، دست در دست یکدیگر دهند. بنابر این اکنون به بررسی دیدگاه روانشناسان در این باب می پردازیم و راهکارهای این دیدگاه را هم برای پیشگیری از این اتفاق شوم، به خاطر میسپاریم.

محتویات:
مقدمه
عوامل مؤثر در شکل‌گیری افکار خودکشی
نشونه‌های هشدارآمیز خودکشی
مداخله و کمک
انواع حمایت عاطفی و روانی

مقدمه

یه باور رایجی که بین اکثر مردم وجود داره اینه که «اگه کسی از خودکشی صحبت می‌کنه، خیلی بعیده که واقعاً به خودش صدمه بزنه!» حقیقت اینه که این جمله‌ی مشهور «آندره مارلو» خلاف واقعیته. اتفاقاً تحقیقات انجام شده توی این زمینه نشون می‌دن که اغلب افرادی که خودکشی موفق یا ناموفق داشتن، قبل از اقدام به خودکشی در مورد این موضوع با اطرافیان یا دوستاشون صحبت کردن.

درسته که گاهی وقتا نیت و فکر آدما درمورد خودکشی قابل تشخیص نیست. اما اگر آگاهی خودمون رو توی این زمینه بالا ببریم، متوجه می‌شیم که نشونه‌ها و علامت‌هایی وجود داره که با دقت به اونا می‌تونیم بفهمیم فرد مقابلمون فکر خودکشی داره. بنا به آمار سازمان پزشک قانونی ایران از اول سال ۱۳۹۹، روزانه ۱۵ نفر جونشون رو به خاطر خودکشی ازدست دادن. در کل همه‌ی منابع هم از رشد آمار خودکشی خبر می‌دن.

عوامل مؤثر در شکل‌گیری افکار خودکشی

بیش از ۹۰ درصد افرادی که خودکشی می‌کنن به یکی از اختلالات روان مثل افسردگی‌های شدید، اختلال شخصیت، دوقطبی، اسکیزوفرنی، اعتیاد شدید به مواد مخدر یا الکل و… مبتلا هستن. در نتیجه توجه به این دسته و مراقبت بیشتر از اونا اولین قدم مؤثر برای جلوگیری از خودکشیه. با این حال باید حواسمون جمع باشه که همه‌ی آدمایی که دست به خودکشی می‌زنن لزوماً به اختلال روانی مبتلا نیستن.

ممکنه برای بعضی از آدما شرایط سختی به وجود بیاد و تحمل و حل این شرایط براشون غیرقابل تحمل باشه. عده‌ای برای فرار از این وضعیت دست به خودکشی می‌زنن. مواردی مثل مرگ خانواده، بیماری‌های سخت جسمی، از دست دادن شغل یا موقعیت اجتماعی، مشکلات شدید مالی، احساس بیهودگی و سربار بودن و… . این موارد زنگ خطرهای مهمی هستن که باعث می‌شن بیشتر مراقب اطرافیان و دوستانمون تو این شرایط باشیم و از خطر احتمالی خودکشی پیشگیری کنیم.

نشونه‌های هشدارآمیز خودکشی

نشونه‌های هشدارآمیزی که بهتره وقتی کسی اونا رو از خودش بروز می‌ده نسبت بهشون حساس باشیم:

1. صحبت کردن درباره‌ی مرگ یا خودکشی. (می‌خوام خودمو بکشم و…)
2. صحبت کردن مداوم در مورد احساس بیهودگی، ناامیدی و گناه. (من اصلاً برای چی زنده‌ام؟ و…)
3. صحبت کردن در مورد رنج و درد غیرقابل تحملی که احساس می‌کنه. (دیگه تحمل این همه سختی رو ندارم!، بسه هر چی درد کشیدم و…)
4. انجام دادن عمدی رفتارهایی که بهش آسیب می‌زنن. (بریدن یا خراشیدن دست، مصرف بیش از حد الکل و مواد مخدر و…)
5. انجام دادن کارهایی که می‌تونن نشونه‌ی آماده شدن برای اقدام به خودکشی باشن. (خریدن تعداد زیاد قرص، سم، طناب و…)
6. بخشیدن وسایل مورد نیاز شخصی یا ارزشمند خودشون به بقیه، حلالیت طلبیدن یا جمله‌هایی که رنگ و بوی خداحافظی می‌دن. (شاید مجبور بشم دیگه نباشم، قراره یه کاری انجام بدم که از همه چیز راحتم می‌کنه و…)
7. از دست دادن علاقه و توجه به انجام کارهایی که قبلاً همیشه به اونا علاقه داشته و ازشون به شدت استقبال می‌کرده.
8. تغییر ناگهانی و شدید خلق و رفتارهای فرد. (کسی که بعد از یه دوره‎‌ی اضطراب و آشفتگی طولانی، خیلی ناگهانی طی یکی دو روز کاملاً آروم می‌شه و دیگه نشونه‌های هیچ اضطرابی رو از خودش نشون نمی‌ده.)

مداخله و کمک

سوال مهم‌تر اینه که خب وقتی این نشونه‌ها رو دیدیم بعدش چیکار باید بکنیم؟

اولین کاری که باید تو این شرایط کرد حفظ کردن آرامش و خونسردی خودمونه. این کاملاً طبیعیه که در مواجه با چنین وضعیتی هول بشیم و ندونیم باید چیکار کنیم. ولی نباید اجازه بدیم این هیجانات و آشفتگی‌ها به طرف مقابل که تصمیم به خودکشی گرفته منتقل بشه. بعد از کنترل و حفظ آرامشمون بهتره چندتا سوال مهم و اساسی رو به صورت مستقیم ازش بپرسیم. اگه جواب هرکدوم از این سؤالا مثبت بود سراغ سوال بعدی می‌ریم. اگه به جواب منفی رسیدیم پرسیدن سؤالای بعدی رو ادامه نمی‌دیم.

• واقعا اونقدر حالت بده که داری به خودکشی فکر می‌کنی؟
• به اینم فکر کردی که چه جوری انجامش بدی؟
• برای انجام دادنش کاری هم کردی؟ چیزی خریدی؟
• فکر کردی که کی می‌خوای انجامش بدی؟

هر چقدر که توی سؤالات جلو بریم، یعنی فرد برنامه و هدف دقیق‌تری برای انجام این کار داره. این موضوع خطر جدی رو به ما گوشزد می‌کنه که نیاز به مداخله‌ی فوری داره. اگر جواب هر چهار سؤال مثبت بود، بهتره هرچی سریع‌تر از مشاوره‌های تلفنی اورژانسی، که اول مطلب گفتیم، کمک بگیرین.

چه در شرایطی که خطر جدی فرد رو تهدید می‌کنه و چه در شرایطی که فرد فقط از خودکشی حرف زده و تصمیم جدی در موردش نداره، باید اون رو از نظر عاطفی و روانی حمایت کنیم.

انواع حمایت عاطفی و روانی

1. تا حد امکان تنهاش نذاریم و کنارش بمونیم.
2. در مقابل حرفاش بیشتر شنونده باشیم تا گوینده. حتی اگر با حرف‌هایی که می‌زنه مخالفیم، نباید به خاطر این مخالفت باهاش جر و بحث کنیم. فقط کافیه که در آرامش به حرفاش گوش کنیم.
3. به هیچ وجه شروع به گفتن حرف‌هایی مثل تو «چقدر ضعیفی!»، «تو چقدر ترسویی!»، «تو چقدر خودخواهی!» و امثال اینا نکنین. این حرف‌ها بیشتر از اینکه مانع تصمیم فرد مقابلتون بشن، به اون بیشتر احساس سرخوردگی و ناتوانی می‌دن. در نتیجه تو تصمیمش مطمئن‌تر می‌شه!
4. از خاطره‌های خوب، موفقیت‌ها و علاقه‌مندی‌هاش صحبت کنید. مثلاً اگر خاطره‌ی خوب مشترکی باهاش دارید، سعی کنین اون خاطره رو با همه‌ی جزئیات براش مرور کنید.
5. شرایط و مشکلات اون رو با وضعیت بقیه مقایسه نکنید. با اینکار فردی که تصمیم به خودکشی گرفته و از نظر روانی آسیب‌پذیره، احساس می‌کنه شما وضعیتش رو جدی نگرفتید و سعی در کوچک کردن مشکلات اون دارید.