با شیوع و گسترش همه گیر ویروس کرونا و تغییر الگوهای زندگی، بسیاری از کسب و کارها نیز با تغییرات عدیده ای در روند کاری خود مواجه شدند. این تغییرات که همراه با چالش های زیادی بود آنها را بر آن داشت تا در جهت پیشبرد کار و حفظ منابع سازمانی راهکارهای نوینی ارائه دهند.
هر کسب و کاری براساس صنعت و حوزه ی فعالیتش در بخش های به خصوصی تحت تأثیر این ویروس قرار گرفته است. برخی در بخش تأمین مواد اولیه و منابع مورد نیاز، برخی در تولید کالاها و به خصوص در بخش توزیع و فروش شاهد تأثیر قوی این ویروس هستیم.
لازم به ذکر است شیوع ویروس کرونا تنها تغییرات منفی در کسب و کارها را به دنبال نداشته است. بالعکس در بخش های مشخصی مانند کسب و کارهای آنلاین درحال حاضر شاهد تأثیرات مثبت و رشد می باشیم. البته هنوز برای نتیجه گیری قطعی زود است و می بایست این تأثیرات در آینده بیشتر مورد توجه و بررسی قرار گیرد.
در ادامه به تفصیل به بررسی سه مورد از مهمترین دغدغه ها و چالش های مدیریت منابع انسانی در عصر کرونا ویروس می‌پردازیم.
1- حفظ سلامت کارکنان
بهداشت محیط کار و سلامت کارکنان همواره مورد توجه بوده و بر آن تأکید شده است. با اینحال با شیوع ویروس کرونا این امر به دغدغه اصلی کارفرمایان تبدیل شد. چرا که شیوع بیماری در محیط کار علاوه بر خسارات جانی تأثیر مستقیم بر روند کار، تولید و توزیع محصولات و ارائه خدمات دارد.
در این شرایط، برای مقابله با این چالش کسب و کارها به دو گروه اصلی تقسیم شدند. کسب و کارهایی که حضور کارکنان برای پیشبرد کار در محل کار الزامی است و کسب و کارهایی که حضور کارکنان در محل کار الزامی نیست. در مورد گروه اول می توان به کارخانجات تولیدی اشاره کرد که به دلیل استقرار ماشین آلات و دستگاه ها در کارخانه حضور کارکنان در محل کار الزامی است. کارفرمایانِ آگاه و مسئول در این حوزه ها، به محض شیوع ویروس کرونا اقدامات پیشگیرانه ای را آغاز کردند. از مهمترین اقدامات آنها میتوان به آموزش کارکنان و پرسنل فعال و همچنین تهیه تجهیزات ایمنی برای کارکنانی که بیش از سایرین با دیگران در ارتباط هستند اشاره کرد. اما گروه دوم کسب و کارهایی را در بر می گیرد که کارشان بدون حضور فیزیکی کارکنان در محل کار هم پیش می رود. از این رو دورکاری راهکاری بود که بسیاری از این کسب و کارها برای حفظ سلامت نیروی انسانی خود پیش گرفتند.
2- مدیریت دورکاری
شاید از دید افراد بسیاری دورکاری و کار در منزل چیزی است که نه تنها برای کارمند که برای کارفرما هم سهولت و آسایش بیشتری بهمراه دارد. این تنها بعد کوچکی از موضوع دورکاری است. در دوران کرونا ویروس همانگونه که پیش تر اشاره شد بسیاری از کسب و کارها برای برخی کارمندان راهکار دورکاری را برگزیدند. چالش اصلی در زمینه دورکاری ایجاد کانال مناسب برای برقراری ارتباط با کارمند، ابزار مناسب برای انجام کار از راه دور و گزارش دهی روزانه است. هرچند پیش از شیوع ویروس کرونا هم دورکاری در برخی حوزه ها رایج بود و ابزارهای آن فراهم بود ولی برای بسیاری از مدیران منابع انسانی که با شیوع ویروس کرونا مجبور شدند کارمندان خود را از راه دور مدیریت کنند سرآغاز چالش های متعددی بود.
از جمله بهترین راهکارهایی که کسب و کارها می‌توانند برای مقابله با چالش های دورکاری در دوران کرونا ویروس پیش بگیرند عبارتند از:
· فعالیت یک تیم پشتیبانی به صورت شبانه روزی جهت برطرف کردن مشکلات احتمالی کارمندان دورکار.
· تشکیل تیم های کاری و انتخاب فردی بعنوان مدیر تیم که وظیفه دارد هرروز با اعضای تیم ارتباط برقرار کند و روند انجام کار و وظایف را پیگیری کند.
· تشکیل جلسات کاری جهت مرور اهداف و وظایف و همچنین گزارش دهی در ابتدا یا انتهای روز و یا هردو با استفاده از برنامه هایی مانند اسکایپ
· استفاده از انواع برنامه های مدیریت پروژه جهت دسته بندی تیم های کاری، تعیین مسئول هر تیم، تعیین اهداف و وظایف و نهایتا ارائه ی گزارش روزانه توسط کارمندان به فرد مسئول.
3- جذب نیروی کار جدید
شاید اینگونه تصور شود که شیوع ویروس کرونا آنقدر باعث کاهش درآمد کسب و کارها شده که آنها نه تنها به جذب افراد جدید نیاز ندارند بلکه باید تعدادی از کارمندانشان را نیز اخراج کنند. اما این تنها ظاهر امر است. ترس از ابتلا به این ویروس در همان بدو ظهور باعث شد بسیاری از کارمندان مشاغل پر خطر از کارشان استعفا دهند. همچنین برخی افراد در سازمان ها به این بیماری مبتلا شدند و طی دوران قرنطینه از کار کردن محروم بودند. اینها چالش هایی بود که سازمان ها با آن مواجه بودند و لزوم جایگزین شدن افراد جدید را ایجاب می کرد. جهت مقابله با چالش جذب نیروی کار جدید راهکارهای زیر پیش روی سازمان هاست.
4- حفظ کارکنان فعلی
شیوع ویروس کرونا آسیب های متعددی را بر کسب و کارها وارد کرد. بسیاری از کسب و کارها تعطیل شدند و برخی با کاهش چشم گیر درآمد مواجه شدند. حال در چنین شرایطی با کارمندان آن مجموعه باید چکار کرد؟ آیا باید اخراج شوند؟
شاید برای مدیری که خود را نسبت به وضعیت زندگی کارمندش مسئول نمی داند این بهترین و تنها راه حل باشد اما بدون شک مدیریت این شرایط و حفظ کارکنان در شرایط بحرانی یکی از مهمترین دغدغه های مدیران منابع انسانی متعهد است. این همان شرایطی است که لزوم دانش مدیرت بحران و ارائه راهکارهای درست در شرایط بحرانی را برای مدیران منابع انسانی ایجاب می‌کند.
اگر شما بعنوان مدیر منابع انسانی یک مجموعه نسبت به بحران و ویژگی ها و اثرات آن بر کسب و کار آگاهی کافی داشته باشید از خیلی قبل تر شرایط را برای حفظ کارمندان در دوران کرونا ویروس فراهم کرده اید. آن هم به نحوی که نه شما متضرر شوید و نه کارمندانتان.
همچنین الگو قرار دادن عملکرد شرکت های بزرگی که توسط دولت هر کشور ارائه می‌شوند-به شرط اجرای راهکارهای منطقی، علمی و درست که قبلا مورد آزمون قرار گرفته و نتایج مثبتی در بر داشته-می تواند توسط کسب و کارهای کوچکتر و مدیران آنها مورد استفاده قرار گیرد.
درست است که هر مجموعه ممکن است دستورالعمل خاص خود را داشته باشد اما مهم این است که مدیر منابع انسانی بتواند به قدر کافی انعطاف پذیر باشد و پایبندی صرف به دستورالعمل های مجموعه را سرلوحه خود قرار ندهد. چرا که کرونا ویروس پدیده ای است که پیش از این رخ نداده بنابراین راهکارهای مقابله با اثرات آن پیش از این در دستورالعمل های کاری پیش بینی نشده است. اینجا دانش کافی و هنر مدیریت می‌تواند شرایطی را فراهم کند تا علاوه بر رضایت کارکنان، رضایت سایر ذی نفعان نیز محقق شود.
موارد مذکور همگی حاکی از اهمیت نقش مدیران منابع انسانی در حرکت سازمان به سمت جلو و عدم توقف آن در دوران کرونا ویروس است. به طور مشخص ابزارهای ایمن، ارتباطات صحیح و صمیمانه از راه دور و انعطاف در دستورالعمل ها مهمترین نکاتی است که یک مدیر منابع انسانی آگاه باید در دستور کار خود قرار دهد.
5- ارزیابی عملکرد کارکنان
یکی دیگر از چالش های مهم و اساسی مدیران منابع انسانی در عصر کرونا ویروس ارزیابی عملکرد کارکنانی است که خارج از محیط سازمان و در قالب دورکاری فعالیت می کنند. درست است که نظارت بر کار این افراد بسیار دشوار است اما می توان با اندکی تغییرات در شاخص های کلیدی عملکرد و استفاده از ابزارهای نوین این مشکل را برطرف کرد. رایج ترین راهکارها جهت گذر ازین چالش عبارتند از:
