فتق دیسک کمر یکی از اختلالات بسیار شایعی هست که به خاطر آن بیماران به فیزیوتراپی مراجعه می‌کنند. در مورد ایجاد و نحوه فتق دیسک به طور کلی می‌توان گفت که به دو حالت حاد و مزمن ایجاد می‌شود. در این مقاله درباره علائم و روش‌های درمان دیسک کمر مهره ۳ و ۴ و ۵ صحبت می‌کنیم.
در فتق دیسک حاد معمولا یک فشار ناگهانی که معمولا همراه با یک پیچشی در ستون فقرات است، فتق یا بیرون زدگی دیسک کمر ایجاد می‌شود، مثل بیماری که گزارش می‌دهد که من خم شدم تا یک بار سنگین را از زمین بردارم و صدایی را در ستون فقراتم شنیدم و بعد از آن، درد من شروع شد.
در فتق دیسک‌های مزمن فشارهای مکرر ولی کم و در دراز مدت در بیمار ایجاد می‌شود. مانند افرادی که شغل‌های اداری دارند و ساعت‌های طولانی روی صندلی نشسته‌اند. احتمال این که این افراد دچار فتق دیسک مزمن شوند زیاد است.
مهمترین علائم فتق دیسک کمر عبارتند از:
توجه داشته باشید که این درد ممکن است در خود کمر باشد یا این که به پاها هم این درد برسد.
بیماری که دچار فتق دیسک l3 و l4 شده است و به عبارتی مهره‌های سوم و چهارم کمرش دچار بیرون‌زدگی شده باشد، روی ریشه l4 او فشار وارد می‌شود که این درد را روی کمر، مفصل ران و به خصوص در قسمت خلفی خارجی ران و جلویی ساق پا احساس میکند.
همچنین این بیماران می‌توانند بی‌حسی هم داشته باشند که این بی‌حسی‌ها عموما در سطح قدامی داخلی ران و زانو اتفاق می‌افتد.
اگر مدت زیادی از فتق دیسک بگذرد، می‌تواند باعث ضعف عضلانی هم شود، به خصوص عضله چهارسرران دچار ضعف و کوچک شدن شده و در نتیجه بیمار در صاف کردن زانو دچار اختلال می‌شود.
خوشبختانه ۸۰ درصد بیماران که دچار فتق دیسک کمر مهره ۳ و ۴ شده‌اند به درمان‌های غیرجراحی جواب مثبت می‌دهند که بستگی به همکاری بیمار هم دارد.
مهمترین درمان بیمار به خصوص در روزهای اول استراحت هست و دوری از انجام هر نوع فعالیت فیزیکی که باعث افزایش فشار روی ستون فقرات و دیسک‌ها می‌شود. در مدت استراحت، بیمار بهتر است که از داروهای ضد التهابی و شل کننده‌های عضلات استفاده کند و سپس به تدریج باید وارد فعالیت‌های ساده شود و زیر نظر فیزیوتراپیست یه سری تمرینات را شروع کند که باعث کاهش فشار روی ستون فقرات شود.
فتق دیسک l4 و l5 بسیار شایع است و معمولا حدود ۵۰ درصد فتق دیسک‌ها را تشکیل می‌دهد و علتش این است که لیگامانی در ناحیه کمری وجود دارد که وقتی به l4 و l5 می‌رسد از لحاظ ساختاری ضعیف است و به همین دلیل به راحتی دچار بیرون زدگی یا پارگی می‌شود.
مهمترین علائمی که بیماران دارند درد است که ممکن است در مفصل ساکروایلیاک، مفصل ران یا قسمت خارجی ران یا ساق پا حس بکنند. برخی دیگر از علائم شامل موارد زیر می‌شود:
بیمارانی که دچار فتق دیسک l4 و l5 شده‌اند ممکن است دچار بی‌حسی هم شوند و در پاها به خصوص در قسمت خارجی ساق و قسمت داخلی پاها حس کنند.
اگر بیمار مدت طولانی باشد که دچار فتق دیسک باشد ممکن است دچار آتروفی عضلانی هم بشود که در این حالت بیمار در حرکت اکستنشن شست پا و مچ پا دچار اختلال می‌شود. یعنی اگر از بیمار بخواهیم که شست پا یا مچ پا را به سمت بالا بیاورد این کار را نمی‌تواند انجام دهد یا بسیار ضعیف انجام می‌دهد. یا اگر از بیمار بخواهیم که روی مچ پا راه برود این کار را خیلی خوب نمی‌تواند انجام دهد.
یکی دیگر از علائمی که در فتق دیسک مهره l4 و l5 وجود دارد این است که بیماران ممکن است دچار افتادگی مچ پا شود.
این که درد بیمار چطوری شروع می‌شود بستگی به این دارد که چگونه دچار فتق دیسک شده باشد. بنابراین درد بیمار ممکن است به طور ناگهانی شروع شود یا به تدریج افزایش پیدا کند. ممکن است بیمار یک درد مبهمی را گزارش دهد یا یک درد تیز (دقیقا بداند کجا درد دارد) را گزارش دهد.
بنابراین ماهیت درد در افراد متفاوت است، ولی درد بیمار با سرفه، عطسه و نشستن طولانی مدت افزایش پیدا میکند. برای مثال اگر بیمار به مطب پزشک مراجعه کند و در سالن انتظار باشد، این بیمار فتق دیسک ترجیح می‌دهد که در حالت ایستاده باشد تا این که بنشیند و منتظر نوبت باشد.
برای درمان فتق دیسک مهره ۴ و ۵ در کنار این که قرار است درد بیمار را کاهش داد، باید از هر نوع فعالیتی که باعث افزایش فشار داخل شکمی می‌شود خودداری نمود. همچنین رعایت نکات زیر می‌تواند به درمان بیمار کمک نماید:
بیمار بعد از کاهش التهاب می‌تواند به فیزیوتراپی مراجعه نماید تا با توجه به شرایط بیمار از درمان‌های مختلفی برای وی استفاده نماید. برخی از روش‌های درمان دیسک کمر شامل موارد زیر است:
در عین حال اگر بیمار تمام موارد گفته شده را رعایت نمود و روش‌های درمان غیرجراحی را انجام داد ولی باز هم علائمش کاهش پیدا نکرد و دردش رو به افزایش بود، کاندید عمل جراحی کمر است که به ۲ صورت دیسککتومی و لامینکتومی انجام می‌شود.
در روش دیسککتومی بخشی از دیسک که دچار هرنیشن شده است را برمی‌دارند تا فشار از روی عصب برداشته شود. در روش لامینکتومی نیز قسمتی از لامینا که بخشی از مهره است برداشته می‌شود تا فشار از روی عصب آزاد شود.
