احساس خستگی در ام اس بسیار شایع است و در برخی از مطالعات شیوع بالای ۸۰ درصد برای آن گزارش شده است. خستگی مفرط اغلب به عنوان آزاردهنده‌ترین علائم بیماران ام اس شناخته می‌شود و بر عملکرد فیزیکی، شناختی و کیفیت زندگی تاثیر منفی می‌گذارد. در این مقاله درباره علائم خستگی ام اس صحبت می‌کنیم و راهکارهایی برای درمان آن ارائه می‌دهیم.
خستگی در بیماران ام اس غیرعادی و بیش از آن‌چه انتظار دارید است که با استراحت و خواب هم برطرف نمی‌شود. این خستگی می‌تواند حاد (یک ماه یا کمتر) و یا مزمن (از ۱ تا ۶ ماه یا بیشتر) طول بکشد. وجود خستگی می‌تواند مانع از عملکرد طبیعی بیمار شود و بر کیفیت زندگی آن‌ها تاثیر منفی بگذارد.
طبق گزارش انجمن جهانی ام اس، ۸۰ درصد افراد مبتلا به ام اس، دچار خستگی هستند. خستگی ناشی از ام اس با گذشت زمان بدتر می‌شود، اغلب با گرما و رطوبت تشدید می‌شود و ناگهانی‌تر از خستگی معمولی بروز می‌کند.
علت دقیق خستگی در بیماران مبتلا به ام‌اس هنوز به‌طور کامل مشخص نیست. اما عواملی همچون اختلال عملکرد سیستم ایمنی، مشکلات عصبی غدد درون‌ریز (به‌ویژه محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-آدرنال)، انسداد مسیرهای انتقال پیام عصبی، کاهش متابولیسم در برخی نواحی سیستم عصبی مرکزی، و نیاز به فعال‌سازی بیشتر قشر مغز برای انجام وظایف عملکردی، به‌عنوان علل احتمالی خستگی مفرط در این بیماران شناخته شده‌اند.
متاسفانه علت دقیق خستگی ناشی از ام اس اغلب ناشناخته است یا ممکن است دلایل متعددی وجود داشته باشد. اما موارد غیرپزشکی وجود دارد که می‌توانید به کنترل خستگی ناشی از ام اس کمک کند. این موارد عبارتند از:
میزان انرژی خود در طول روز را بررسی کنید تا متوجه شوید چه زمانی از روز بیشتر احساس کاهش انرژی و خستگی می‌کنید. علائم خستگی در بدن خود را بشناسید و در صورت بروز فعالیت‌های خود را کاهش دهید.
انجام فعالیت‌های روزانه خود را در روزهای مختلف تقسیم کنید و حتما برای استراحت برنامه‌ریزی کنید. سعی کنید در انجام کارها سرعت متوسط داشته باشید. فشارهای ناگهانی یا طولانی مدت را به حداقل برسانید.
همچنین هنگام نشستن از یک صندلی با پشتی خوب استفاده کنید. با پشت صاف و شانه‌های به عقب داده بنشینید زیاد خم و راست نشوید و وقتی برای بلند کردن چیزی خم می‌شوید، زانوهایتان را خم کنید و به جای کمر از عضلات پا برای بلند کردن اجسام استفاده کنید.
در کل سعی کنید تا فعالیت‌های خود را اولویت‌بندی کنید. تصمیم بگیرید که کدام فعالیت‌ها برای شما مهم هستند و کدام یک می‌توانند به دیگران محول شوند. از این طریق می‌توانید انرژی خود را در کارهای مهم به کار ببرید.
اگر به اندازه کافی غذا نخورید یا غذاهای مناسب را انتخاب نکنید، خستگی در شما اغلب بدتر می‌شود. حفظ تغذیه خوب می‌تواند به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید و انرژی بیشتری داشته باشید.
کاهش فعالیت بدنی که البته ممکن است در نتیجه بیماری یا درمان باشد، می‌تواند منجر به خستگی و کمبود انرژی شود. ورزش منظم و متوسط می‌تواند احساس خستگی را از شما دور نگه دارد، به شما کمک کند فعال بمانید و انرژی بیشتری به شما بدهد.
مدیریت استرس می‌تواند نقش مهمی در مبارزه با خستگی داشته باشد. انتظارات خود را تعدیل کنید. برای مثال، اگر فهرستی از ۱۰ کاری دارید که می‌خواهید امروز انجام دهید، آن را به دو قسمت کاهش دهید و بقیه را برای روزهای دیگر بگذارید. احساس موفقیت به کاهش استرس و اضطراب کمک زیادی می کند.
وجود خانواده و دوستان حمایت‌گر در کنار شما می‌تواند در کاهش استرs مفید باشد. کارهایی را انجام دهید که توجه شما را از خستگی دور کند. به عنوان مثال، کتاب خواندن یا گوش دادن به موسیقی انرژی فیزیکی مصرف نمی‌کند، اما نیاز به توجه دارد.
فیزیوتراپی در بیماران ام اس می‌تواند نقش موثری در کاهش خستگی ناشی از آن ایفا کند. این روش درمانی با ارائه تمرینات تخصصی، به بهبود عملکرد عضلات و افزایش توان بدنی کمک می‌کند، که در نتیجه می‌تواند خستگی را کاهش دهد.
علاوه بر این، فیزیوتراپی با بهبود تعادل و هماهنگی، از افتادن‌ها و آسیب‌های ناشی از ضعف عضلانی پیشگیری کرده و اعتماد به نفس بیماران را افزایش می‌دهد. تمرینات تنفسی و تکنیک‌های آرام‌سازی نیز که در فیزیوتراپی آموزش داده می‌شوند، می‌توانند به بهبود وضعیت روحی و کاهش استرس کمک کرده و در نهایت منجر به کاهش خستگی در بیماران مبتلا به ام‌اس شوند.
