کلینیک روانشناسی و مددکاری آوان – سوء استفاده عاطفی عبارت است از بی ارزش کردن عمدی یک شخص به منظور ارتقاء فردی یا افزایش کنترل خود بر آن شخص. سوء استفاده عاطفی و پیام های منفی آن گمراه کننده است و شما را از یافتن و درک حقیقت خودتان باز می دارد.
پیام آزار عاطفی اغلب این است: «تو هیچوقت هیچ کاری را درست انجام نمیدهی». طنین این پیام ممکن است باعث شود که سطح اعتماد به نفس فرد به دلیل اثرات سوء استفاده عاطفی بسیار کاهش پیدا کند.
بهبودی کاری نیست که باید در آن کامل باشید و مسابقه ای نیست که خط پایانی داشته باشد. آسیب های عاطفی می تواند مانند آسیب های فیزیکی باشد. آنها برای بهبودی زمان می برند و با در نظر گرفتن این موضوع، در این مطلب پنج مرحله برای شروع درمان سوء استفاده عاطفی وجود دارد.
وقتی حقیقت سوء استفاده عاطفی در نهایت آشکار می شود، آزار دهنده است و وقتی صدمه می خوریم، دلیل را جستجو می کنیم و دنبال مقصر می گردیم.
بیشتر مردم از نظر عاطفی مورد آزار و اذیت قرار میگیرند. گاهی اوقات، الگوی های سوء استفاده عاطفی تداوم می یابد، زیرا فرد آزارگر به خوبی این الگو های رفتاری را می داند. گاهی مواقع، به این دلیل رخ می دهد که سوء استفاده کننده ضعیف است. او می دانند که باید متفاوت عمل کنند و صحبت کند، اما قدرت، شجاعت یا انگیزه ای برای این کار ندارد. وقتی با این نوع افراد در ارتباط هستید، شدیداً می خواهید آنها بر ضعف خود غلبه کنند تا بتوانند شما را همانطور که باید دوست داشته باشند. اما آنها این کار را نمی کنند و این برای آنها منفعت دارد.
وقتی درد داریم، به دنبال این هستیم که بدانیم چرا، چه چیزی و چه کسی مسئول است. من متوجه شدهام که وقتی فردی از آزار عاطفی رنج میبرد با وسوسه سرزنش خود روبرو میشود و این میتواند تبدیل به چرخهای تکراری شود. درک اینکه چرا، چه چیزی و چه کسی مسئول سوء استفاده عاطفی است، بسیار ارزشمند است.
من به جای سرزنش، افراد را تشویق می کنم که به دنبال درک باشند. اگر آزارگر شما بر اساس الگوهای فرزندپروری نادرست اقدام به سوء استفاده عاطفی میکند، می توانید عدم آگاهی او نسبت به رفتار هایش را درک کنید. اگر آزارگر شما خسته، نگران، حواس پرت یا بد خلق بود، آنگاه می توانید ضعف او را درک کنید.
درک می تواند دلایل سوء استفاده عاطفی را از شما به طرف مقابل منتقل کند بدون اینکه شما را در مخزنی سمی از سرزنش گیر بیاندازد. سرزنش آتش خشم، تلخی و رنجش را شعله ور می کند، اما اغلب اوقات شما هستید که می سوزید. درک می تواند مانعی محافظ برای شما ایجاد کند. (پیشنهاد میشود مطلب رمز گشایی ریشهها و هدف منتقد درونی را مطالعه کنید.)
یک سوءاستفاده گر عاطفی به دنبال این است که روحیه شما را درهم بشکند تا سازگارتر و راحت تر کنترل کند. هنگامی که این کنترل برقرار شد، رهایی از چنگال آن دشوار است.
بنابراین، اغلب افراد فکر می کنند که بخشش هدیه ای است به فردی که دچار اشتباه شده است. اما بخشش میتواند هدیه ای باشد به کسی که مورد ظلم واقع شده است. وقتی می گویید تو را میبخشم، به این مضمون است که میگویید: “من تصدیق میکنم که شما به من ظلم کردهاید و به بخشش نیاز دارید.من ترجیح میدهم شما را ببخشم و با انجام این کار, کنترل خود را بر روی بخشی از رابطه مان به دست میگیرم.”
وقتی موفق به بخشش نمیشوید، خود را به آن عمل یا الگوی رفتاری زنجیر می کنید. شما اجازه می دهید که این درد همچنان به شما صدمه بزند. من افرادی را میشناسم که دههها از زندگیشان را به خاطر ظلمهایی که در گذشته در حقشان شده بود، با عصبانیت و تلخی گذراندند. در بسیاری از موارد، فردی که عمداً یا حتی سهواً آسیب رسانده به زندگی خود ادامه می دهد و تنها کسی که هنوز درگیر ماجرا میباشد، قربانی است.
بخشیدن کسی به معنای فراموش کردن کاری نیست که آن شخص انجام داده است. بخشش نشان دهنده تمایل شما برای ایجاد امکان شروعی تازه است. (پیشنهاد میشود مطلب چگونه رفتار قاطعانه داشته باشیم و از مرز های خود دفاع کنیم؟ را مطالعه کنید.)
سوء استفاده عاطفی روشی است که شخص آزارگر با استفاده از کلمات، اعمال و عقاید، شما را متقاعد میکند که فردی ناتوان و فاقد حقوق هستید. این یک دروغ است؛ شما هم حق دارید و هم قدرت. شما حق دارید که مورد آزار عاطفی قرار نگیرید. شما این قدرت را دارید که اگر کسی شما را تهدید به آزار می کند، نه بگویید. شما این حق را دارید که به زندگی خود ادامه دهید، فارغ از روابط بد. شما این قدرت را دارید که کسانی را که به شما صدمه زدند ببخشید.
اگر از سوء استفاده عاطفی رنج برده اید، ممکن است به توانایی خود در تصمیم گیری درست شک کنید. بازیابی قدرت خودتان به این معناست که یاد بگیرید خود را دوست داشته باشید و به خودتان اعتماد کنید. با این حال، بازپس گیری قدرت، تنها یافتن راهی برای «بله» گفتن به خواسته هایی نیست که می خواهید. یافتن راهی برای «نه» گفتن به خواسته هایی است که دیگران برای خودشان یا برای شما میخواهند، حتی اگر آن خواسته های خوب باشند.
بسیاری از سوءاستفادهکنندگان عاطفی سعی میکنند شما را در دنیای سیاه و سفیدی از تصمیمهای سخت نگه دارند، جایی که نظر آنها «عالی» و از نظر شما «وحشتناک» است. بسیاری از تصمیمات زندگی سخت و وحشتناک نیستند. گرفتار تله آنها نشوید، در نهایت شما مسئول انتخاب ها و اقدامات خود هستید. (پیشنهاد میشود مطلب تله های سوء استفاده کلامی را بشناسیم را مطالعه کنید.)
داشتن رابطه با فرد آزارگر عاطفی به این معنی است که شما دائماً درگیر نبرد اراده ها هستید. این نبردها همیشه شامل درگیری است. در خصوص افراد بدرفتار، تنها راه اجتناب از درگیری ممکن است ترک کامل رابطه باشد. افراد آزاردهنده عاطفی سمی هستند. آنها روابط را با نیاز به کنترل، منفی نگری و عدم احترام مسموم می کنند. محدود کردن تماس می تواند قرار گرفتن در معرض سم آنها را کاهش دهد.
غالباً روابطی که بیشترین تنش را ایجاد می کند در خانواده است (والدین به فرزند، فرزند به والدین، خواهر به برادر و برادر به خواهر). وقتی ارتباط در رویدادهایی مانند گردهمایی های خانوادگی، عروسی، تولدها و تعطیلات اتفاق می افتد، چه می کنید؟ من به شما پیشنهاد می کنم که فردی قابل اعتماد را تعیین کنید تا به عنوان محافظی عاطفی عمل کند. حایل عاطفی کسی است که پویایی رابطه را درک می کند و می پذیرد که در شرایط خاص برای ارائه حمایت وارد عمل شود. راه دیگری برای محافظت از خود در برابر درگیریهای احتمالی، تماس تلفنی، ارسال پیام یا ملاقات در مکانهای عمومی است.
ارادی بودن در مورد کاهش تعارض به معنای تسلیم شدن نیست، بلکه به معنای مدیریت فعالانه رابطه و محافظت از مرزهای شماست. به این ترتیب بدون اینکه خود را قربانی کنید، عشق و علاقه را به طرف مقابل نشان می دهید. (پیشنهاد میشود مطلب افراد سمی و مکانیسم دفاعی فرافکنی را مطالعه کنید.)
هنگام برخورد با یک تخلف، تخلف را در زمان حال نگه دارید، نه در گذشته. اظهار نظر تند امروز یک همکار، تاییدی بر نظرات تند تجربه شده در گذشته شما نیست. آن همکار از گذشته شما خبر ندارد و عمداً سعی نمی کند به آسیب های گذشته شما بیافزاید. شاید روز بدی داشته، شاید او نگران مسئلهای است که به شما ربطی ندارد. یاد بگیرید آنچه را که اکنون در حال رخ دادن است از آنچه در طول زمان رخ داده است جدا کنید.
عشق بورزید و از آنچه هستید لذت ببرید، با خود در صلح زندگی کنید، خویشتن داری کنید و به خود کنترلی اهمیت دهید. وقتی بتوانید اینگونه با خودتان رفتار کنید، می توانید این ویژگی ها را در دیگران تشخیص دهید.
محمد امین مختاریان
مطالب مشابه: