در دسته بندی انواع داوری، داوری سازمانی، داوری داخلی، داوری موردی و داوری بین المللی وجود دارد. هر یک از این نمونه داوری ها، کاربرد خاص خود را دارند و نمی توان از تمامی آنها برای حل اختلافات معمول در کشور استفاده کرد. بلکه باید بسته به موضوع اختلاف، یکی از این روش های داوری را انتخاب نمود.
در اصل داوری کردن یک روش معمول و متداول برای حل و فصل اختلافات به شمار می رود که خارج از دادگاه انجام می شود. طبق ماده 454 الی 501 قانون آیین دادرسی مدنی ایران، می توان برای حل کردن اختلاف میان طرفین دعوا، یک یا چند داور انتخاب کرد. حکم نهایی صادر شده از سوی داور یا داوران لازم الاجرا بوده و طرفین دعوا حق تجدید نظر خواهی نخواهند داشت.
ارجاع دعوا به داوری از هر نوع، مثلاً داوری سازمانی، مزایای بسیاری را برای طرفین دعوا به همراه خواهد داشت. مزایای این روش منجر شده است تا در طی چند سال اخیر در کشورهای مختلف از این روش برای حل اختلاف میان طرفین دعوا، استقبال بسیار زیادی شود. نه تنها با این روش می توان در سریع ترین زمان ممکن به حل اختلاف پرداخت، بلکه می توان با هزینه کم، به صورت محرمانه مشکل ایجاد شده را حل کرد.
داوری به صورت سازمانی، دقیقا نقطه مقابل داوری موردی است. در این روش لازم است که حتماً به یک شخص حقوقی برای حل اختلاف مراجعه شود. در حالی که داوری موردی یعنی انتخاب یک شخص حقیقی برای حل اختلاف ایجاد شده میان طرفین. اشخاص حقوقی همیشه سازمان ها و موسساتی هستند که در زمینه حل اختلافات خدمات به دیگران ارائه می نمایند.
این موسسات داوری، به منظور ارائه خدمات داوری سازمانی تأسیس شده اند و هدفشان هم همین مسئله است. در حالی که سازمان های بسیار دیگری هم وجود دارند که داوری کردن دلیل تاسیس آنها نیست، اما ممکن است این خدمات را به افراد متقاضی ارائه نمایند. در کل باید بگوییم که طبق قانون آیین دادرسی مدنی، طرفین دعوا می توانند داور (یعنی شخص حقیقی) را برای حل اختلافات خود انتخاب کنند.
در صورتی که طرفین دعوا با یکدیگر تراضی نمایند که یک شخص حقوقی به عنوان داور آنها انتخاب شود، باید سازمان یا موسسه حقوقی مورد نظر خود را به عنوان ناصب انتخاب نمایند. سپس آن موسسه یا سازمان یک شخص حقیقی را به عنوان داور تعیین کرده و به آنها معرفی نماید. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه تنها کافیست با کارشناسان ابزار حقوق ارتباط برقرار نمایید.
بدون تردید در صورت بروز هرگونه اختلاف و مشکلی، طرفین دعوا بیشتر ترجیح می دهند که به مراجع قضایی مراجعه کنند. در حالی که آنها می توانند از روش های جایگزین استفاده کرده و بدون پرداخت هزینه زیاد و صرف زمان طولانی، به حل اختلاف میان خود بپردازند. استقبال از روش داوری موسساتی و سازمانی، مزایای بسیاری به همراه دارد که از جمله آنها باید به موارد زیر اشاره کنیم:
سازمان های داوری بسته به دانش و تجربه ای که دارند، با استفاده از قواعد داوری سازمان، به حل و فصل اختلافات از زمان شروع تا پایان فرایند داوری می پردازند. آنها فرایند داوری را مورد بررسی قرار می دهند تا روند آن منصفانه و موثر باشد. همچنین مدیریت و کنترلی که بر روی این نوع داوری وجود دارد، درصد خطا در داوری کردن سازمانی را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد.
در راستای فرایند داوری سازمانی ممکن است لازم باشد که طرفین دعوا برخی اقدامات مهم را مد نظر قرار داده و انجام دهند. از جمله‌ی این اقدامات، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
دو مورد انتهایی زمانی انجام خواهد شد که خوانده به داور پیشنهاد شده از سوی خواهان توجهی نکرده باشد. یا این که تمایلی به تعیین کردن داور نداشته باشد. در این حالت خواهان می تواند از دادگاه بخواهد که مداخله نموده و موسسه حقوقی یا داور مشخصی را به آنها معرفی کند.
طرفین دعوا در داوری سازمانی، می توانند از خدمات بسیار زیادی بهره مند شوند. موسسه داوری به این دسته از افراد برای حل اختلافشان، تسهیلات اداری، مدیریتی و خدمات دیگری در این زمینه ارائه می کند. سپس آنها را برای برطرف کردن اختلافشان یاری خواهد نمود. البته این مسئله با پرداخت هزینه از سوی طرفین دعوا میسر می‌شود. اما هزینه ای که برای داوری پرداخت می گردد، نسبت به هزینه دادرسی، کمتر است و دقیقاً همین مسئله منجر شده تا افراد زیادی تمایل داشته باشند داور انتخاب کنند.
در صورتی که طرفین دعوا بسته به شرایط خاصی تمایل داشته باشند که به جای داوری سازمانی از داوری موردی استفاده کنند، می توانند به صورت خصوصی بر سر این مسئله توافق نمایند. البته باید بیان کنیم که این مسئله زمان بر و پرهزینه خواهد بود. حتی در برخی موارد نیز این امکان وجود دارد که دادگاه مداخله کرده و فرایند داوری را تحت کنترل خود بگیرد.
بهتر است بسته به شرایطی که وجود دارد، بهترین روش برای داوری پرونده انتخاب شود. می توانید برای داشتن یک انتخاب مناسب، با کارشناسان و وکلای متخصص و باتجربه در این زمینه مشورت کنید. سپس با کسب اطلاعات مناسب، اقدام به تصمیم گیری نمایید.
