نوشابه یک نوشیدنی ناسالم و سرشار از قند است که مصرف بیش از حد آن می‌تواند منجر به افزایش وزن، دیابت و بیماری‌های قلبی عروقی شود. نوشابه مضرات زیادی برای سلامتی دارد و به دلیل وجود قند زیاد، رنگ و گازی که در آن وجود دارد، به شدت برای سلامتی مضر است. هرچند همه ما تا حدودی در مورد ضرر نوشابه و عوارض متعدد آن می‌دانیم، اما خیلی از ما باز هم دست از مصرف این نوشیدنی خوش‌طعم و شیرین برنمی‌داریم. اگر خوردن نوشابه برایتان به یک عادت تبدیل شده، بهتر است نگاهی به این مقاله بیندازید. در این مقاله می‌توانید با مهم‌ترین مضرات نوشابه که سلامت انسان را به خطر می‌اندازند، آشنا شوید.
همه ما می‌دانیم که نوشابه یک نوشیدنی ناسالم است که به دلیل قند زیادی که در آن وجود دارد، اثرات نامطلوبی بر سلامت دارد. هر قوطی نوشابه تقریبا 29 تا 42 گرم قند دارد که شامل 7 تا 10 قاشق چای‌خوری قند است. تحقیقات انجام شده در سال 2018 نشان می‌دهد افرادی که به‌طور منظم نوشابه می‌نوشند نسبت به افرادی که نوشابه نمی‌نوشند شانس بیشتری برای ابتلا به دیابت نوع 2 دارند.
مطالعات انجام شده در هاروارد نشان می‌دهد که نوشابه می‌تواند باعث افزایش وزن شود و این موضوع به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. نوشابه کالری زیادی دارد، اما موجب احساس سیری در فرد نمی‌شود و در افزایش اشتها نیز تا حدی موثر است.
از طرف دیگر مصرف نوشابه خطر پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد و به دلیل وجود قند و اسیدهای تولید شده در دهان برای سلامت دندان‌ها مضر است. اما عوارض نوشابه تنها به همین چند مورد ختم نمی‌شود. اما نوشابه چه ضرری دارد و چه طور به بدن ما آسیب وارد می‌کند. در ادامه می‌توانید با چند مورد از مهم‌ترین مضرات نوشابه آشنا شوید.
نوشیدنی‌های شیرین مثل نوشابه کالری زیادی دارند، اما باعث احساس سیری نمی‌شوند، از همین رو نقش مهمی در اضافه‌وزن دارند. در یک مطالعه که روی کودکان انجام شد، مشخص شد مصرف هر وعده نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر با افزایش 60 درصدی خطر ارتباط مستقیم دارد. در واقع، نوشیدنی‌های شیرین یکی از چاق‌کننده‌ترین مواد غذایی هستند که نه تنها موجب احساس سیری نمی‌شوند، بلکه اشتهای شما به خوردن غذا را نیز بیشتر می‌کنند.
بیشتر بخوانید: علائم زگیل تناسلی در مردان چیست؟
نوشابه سرشار از ساکارز (Sucrose) و شربت ذرت با فروکتوز بالا است. گلوکز در بدن ما توسط هر سلول متابولیزه می‌شود. اما زمانی که قند را به صورت فروکتوز مصرف می‌کنید، این قند تنها در کبد متابولیزه می‌شود. نوشابه سرشار از فروکتوز است و از همین رو مصرف زیاد آن می‌تواند موجب تجمع چربی در کبد شود.
در این شرایط مقداری از چربی به صورت تری‌گلیسیرید به وسیله خون به بیرون فرستاده می‌شود، درحالی‌که بخشی از آن در کبد باقی می‌ماند. با گذشت زمان، این تری‌گلیسیرید می‌تواند منجر به بیماری کبد چرب غیر الکلی در فرد شود.
یکی از مهم‌ترین مضرات نوشابه چاقی شکمی است. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف قندها به ویژه قند فروکتوز می‌تواند خطر تجمع چربی در ناحیه شکم را افزایش دهد. باید بدانید که چربی‌های شکمی با بیماری‌های قلبی ارتباط مستقیم دارند. مطالعات نشان می‌دهد مصرف قند به شکل گلوکز موجب افزایش چربی پوست می‌شود و با بیماری‌های متابولیک در ارتباط نیست. درحالی‌که مصرف فروکتوز موجب افزایش قابل‌توجه چربی در ناحیه شکم می‌شود.
مصرف نوشابه موجب افزایش مقاومت به انسولین در بدن می‌شود. هورمون انسولین گلوکز را از جریان خون به سلول‌های بدن هدایت می‌کند. زمانی که نوشابه می‌خورید، سلول‌های شما نسبت به اثرات انسولین مقاومت کمتری پیدا می‌کند. در این شرایط پانکراس باید انسولین بیشتری تولید کند تا گلوکز را از جریان خون حذف کند. بنابراین سطح انسولین در بدن افزایش پیدا می‌کند. این وضعیت به عنوان مقاومت به انسولین شناخته می‌شود.
مقاومت به انسولین عامل اصلی سندرم متابولیک است و خطر ابتلا به دیابت نوع 2 و بیماری‌های قلبی را در بدن افزایش می‌دهد.
یکی دیگر از مضرات نوشابه سیاه افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 است. نوشابه مقدار قند زیادی دارد و مصرف آن منجر به افزایش قند خون و افزایش خطر بروز دیابت نوع 2 می‌شود. ازآنجایی‌که مصرف بیش از حد فروکتوز ممکن است منجر به مقاومت به انسولین شود، تعجب‌آور نیست که مطالعات متعددی مصرف نوشابه را با دیابت نوع 2 مرتبط می‌دانند.
در واقع مطالعات نشان می‌دهد که نوشیدن یک قوطی نوشابه در روز به‌طور مداوم با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 مرتبط است.
یک مطالعه اخیر که مصرف شکر و دیابت را در 175 کشور مورد بررسی قرار داد، نشان داد که به ازای هر 150 کالری شکر در روز (حدود 1 قوطی نوشابه) خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را تا 1/1 درصد افزایش پیدا می‌کند.
لپتین (leptin) هورمونی است که توسط سلول‌های چربی بدن شما تولید می‌شود. تعداد کالری‌هایی که می‌خورید و می‌سوزانید را تنظیم می‌کند. سطح لپتین در پاسخ به گرسنگی و چاقی تغییر می‌کند، بنابراین اغلب به آن هورمون سیری یا گرسنگی می‌گویند.
اعتقاد بر این است که مقاومت در برابر اثرات این هورمون (که به آن مقاومت به لپتین گفته می‌شود) یکی از محرک‌های اصلی افزایش چربی در انسان است. در واقع، تحقیقات حیوانی مصرف فروکتوز را با مقاومت به لپتین مرتبط می‌داند.
در یک مطالعه، موش‌ها پس از تغذیه با مقادیر زیادی فروکتوز به لپتین مقاوم شدند. به‌طور شگفت‌انگیزی، زمانی که آن‌ها به رژیم غذایی بدون قند بازگشتند، مقاومت به لپتین ناپدید شد.
برخی مطالعات نشان می‌دهد که مصرف نوشابه اعتیادآور است. مطالعاتی که روی موش‌های صحرایی انجام شد، نشان داد که خوردن قند می‌تواند باعث ترشح دوپامین (Dopamine) شود که وظیفه احساس لذت را در بدن برعهده دارد و مصرف آن اعتیادآور است.
نوشیدنی‌های قندی ممکن است خطر بیماری قلبی را افزایش دهند. مدت‌ها است که دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف شکر با خطر بیماری قلبی مرتبط است. مطالعات انسانی اخیر به ارتباط قوی بین مصرف قند و خطر بیماری قلبی در همه جمعیت‌ها اشاره می‌کند. یک مطالعه 20 ساله روی 40000 مرد نشان داد کسانی که روزانه 1 نوشیدنی شیرین می‌نوشند در مقایسه با مردانی که به‌ندرت نوشیدنی‌های شیرین مصرف می‌کنند، 20 درصد بیشتر در معرض خطر حمله قلبی یا مرگ بر اثر بیماری‌های قلبی قرار دارند.
سرطان معمولاً با سایر بیماری‌های مزمن مانند چاقی، دیابت نوع 2 و بیماری قلبی همراه است. به همین دلیل، تعجب‌آور نیست که ببینیم نوشیدنی‌های شیرین اغلب با افزایش خطر ابتلا به سرطان مرتبط هستند.
یک مطالعه بر روی بیش از 60000 بزرگسال نشان داد کسانی که 2 بار یا بیشتر نوشابه‌های گازدار در هفته می‌نوشند، 87 درصد بیشتر از کسانی که نوشابه نمی‌نوشند، در معرض ابتلا به سرطان لوزالمعده قرار دارند.
مطالعه دیگری در مورد سرطان لوزالمعده ارتباط قوی در زنان را نشان داد. زنان یائسه‌ای که مقدار زیادی نوشابه شیرین می‌نوشند نیز ممکن است در معرض خطر بیشتری برای سرطان آندومتر یا سرطان پوشش داخلی رحم قرار داشته باشند.
این یک واقعیت شناخته‌شده است که نوشابه شیرین برای دندان مضر است. نوشابه سرشار از اسیدهایی مانند اسید فسفریک و اسید کربنیک است که موجب اسیدی شدن محیط دهان می‌شود و خطر پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد.
نقرس یک وضعیت پزشکی است که با التهاب و درد در مفاصل، به ویژه انگشتان شست پا مشخص می‌شود. نقرس معمولاً زمانی رخ می‌دهد که میزان اسید اوریک در خون افزایش پیدا کند. مصرف فروکتوز یکی از اصلی‌ترین عوامل شناخته‌شده برای افزایش سطح اسید اوریک است. نوشابه سرشار از فروکتوز است و از همین رو نقش موثری بر بروز نقرس دارد.
زوال عقل یک اصطلاح جمعی برای کاهش عملکرد مغز در افراد مسن است. شایع‌ترین شکل این بیماری، آلزایمر است. تحقیقات نشان می‌دهد که افزایش تدریجی قند خون به شدت با افزایش خطر زوال عقل مرتبط است. به عبارت دیگر، هرچه قند خون شما بالاتر باشد، خطر ابتلا به زوال عقل بیشتر می‌شود. ازآنجایی‌که نوشیدنی‌های شیرین شده با قند منجر به افزایش سریع قند خون می‌شوند، منطقی است که می‌توانند خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش دهند.
نوشابه رژیمی و بدون قند نیز درست مثل نوشابه‌های شیرین مضر است. نوشابه بدون قند حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی مانند آسپارتام یا ساخارین است.
تحقیقات انجام شده در سال 2018 این ایده را تایید کرد که نوشابه یک عامل خطر برای دیابت است. این مطالعه همچنین نشان داد که تغییر به نوشابه بدون قند خطر ابتلا به دیابت را کاهش نمی‌دهد. حتی ممکن است یک عامل خطر مستقل باشد.
علاوه بر این، تحقیقات سال 2019 با منبع معتبر تاثیر نوشابه رژیمی را روی مینای دندان آزمایش کردند. این تحقیق نشان داد که هم نوشابه‌های معمولی و هم نوشابه‌های کم‌کالری و بدون قند که حاوی شیرین‌کننده‌ها هستند، اثرات نامطلوبی بر مینای دندان دارند. از طرف دیگر در برخی مطالعات نیز مشخص شد که مصرف نوشابه‌های بدون قند می‌تواند خطر بروز سکته و بیماری‌های قلبی را افزایش دهند.
مصرف نوشابه‌های انرژی‌زا موجب افزایش ناگهانی قند خون در بدن می‌شود و در الکترولیت‌های بدن اختلال ایجاد می‌کنند. این نوشابه‌ها موجب افزایش ضربان قلب، افزایش فشارخون، بی‌نظمی ضربان قلب، کم آبی بدن و همچنین بدخوابی می‌شوند. برخی افراد با مصرف این نوشابه‌ها دچار اسهال، تهوع، استفراغ، دل‌درد و افزایش گاز روده می‌شوند.
مصرف نوشابه در دوران بارداری به‌طور مستقیم آسیبی به مادر و جنین وارد نمی‌کند. اما زیاده‌روی در آن موجب ایجاد نفخ و مشکلات گوارشی می‌شود. از طرف دیگر مصرف نوشابه می‌تواند قند خون را افزایش دهد و خطر ابتلا به دیابت با در مادران باردار بیشتر کند.
مصرف نوشابه موجب تخلیه کلسیم در استخوان‌ها می‌شود و می‌تواند رشد استخوان‌های کودک را دچار مشکل کند. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف نوشابه به‌طور مستقیم با پوسیدگی دندان، کاهش اشتها، اختلالات قند خون، آسیب به دستگاه گوارش و کم آبی بدن در کودکان شود.
نوشابه سرشار قند، کافئین و گاز است که به خصوص در دوران قاعدگی نباید از آن استفاده کنید. مصرف نوشابه در پریودی موجب تشدید علائم قاعدگی و دردهای شکمی می‌شود. نوشیدن نوشابه می‌تواند عوارض قاعدگی را افزایش دهید و مشکلات نظیر جوش و دردهای شکمی را در این دوران تشدید می‌کند.
حقیقت این است که نوشابه فاقد مواد مغذی ضروری است و جز شکر، گاز و مقداری آب هیچ‌چیزی ندارد. نوشابه‌ها هیچ ویتامین، ماده معدنی و یا مواد مفیدی برای بدن ندارند و از همین رو تنها کالری‌های مصرفی و میزان قند خون بدن شما را افزایش می‌دهند.
نوشیدن مقادیر زیاد نوشیدنی‌های شیرین شده با قند مانند نوشابه می‌تواند اثرات نامطلوبی بر سلامت شما داشته باشد. نوشابه احتمال پوسیدگی دندان، خطر بیماری قلبی و اختلالات متابولیک مانند دیابت نوع 2 را در بدن افزایش می‌دهند. به نظر می‌رسد مصرف منظم نوشابه قندی نیز یک عامل خطر ثابت برای افزایش وزن و چاقی باشد. اگر می‌خواهید وزن خود را کم کنید و از بیماری‌های مزمن دوری کنید و بیشتر عمر کنید، بهتر است مصرف نوشیدنی‌های شیرین مثل نوشابه را محدود کنید. اگر رژیم غذایی نامناسبی دارید و یا به دلیل مصرف غذاهای نامناسب به مشکلات گوارشی دچار شده‌اید، می‌توانید از متخصص گوارش سایت درمانکده رزرو نوبت حضوری و یا مشاوره آنلاین دکتر گوارش مراجعه کنید.
منابع:
