آیا می‌دانید که کیسه صفرا چیست و کجای بدن انسان قرار گرفته است؟ آیا می‌دانید مایع صفراوی در خود صفرا تولید نمی‌شود بلکه کبد آن را تولید می‌کند؟ کیسه صفرا اندامی کوچک و گلابی شکل بوده که بخشی از سیستم گوارشی بدن انسان به حساب می‌آید. این اندام نقش اساسی در هضم و فرآیند گوارشی داشته، به علاوه اینکه محلی برای ذخیره شدن مایع صفراوی است. در این مطلب قصد داریم تا بیشتر در مورد آناتومی کیسه صفرا، عملکرد و وظایف آن در بدن انسان صحبت کنیم. اگر شما هم در این باره کنجکاو هستید پیشنهاد می‌کنیم که تا انتها همراه ما باشید.
کیسه صفرا یا همان Gallbladder یک کیسه توخالی بوده و ظاهری گلابی شکل دارد. اندامی که محلی برای ذخیره شدن مایع صفراوی است. برخلاف تصور بسیاری از مردم کیسه صفرا هیچ نقشی در تولید مایع صفراوی ندارد، بلکه اندامی دیگر یعنی کبد مایع صفراوی را تولید کرده و از طریق مجاری صفراوی آن را به این کیسه هدایت می‌کند. به علاوه اینکه مایع صفراوی مایعی سبز و زرد رنگ است. مایعی که نقش بسیار مهمی در فرآیند هضم غذا و گوارش دارد. جالب است بدانید که کیسه صفرا حدود 10 سانتیمتر طول دارد.
بیشتر بخوانید: علت بیلی روبین بالا در خون
سوالی که برای بسیاری از افراد پیش می‌آید این است که این کیسه توخالی در کجای بدن انسان قرار گرفته است؟
همان طور که گفتیم این کیسه بخشی از سیستم گوارشی به حساب می‌آید. در نتیجه انتظار می‌رود که در نزدیکی دیگر اندام‌های گوارشی قرار داشته باشد. کیسه صفرا دقیقا در بخش بالایی سمت راست شکم قرار گرفته است، جایی زیر کبد. اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم می‌توان گفت که در ناحیه یک چهارم بالایی، سمت راست شکم.
کیسه صفرا به کمک مجاری صفراوی مایع صفرا را از کبد دریافت می‌کند. در نهایت برای هضم چربی‌ها و غذا از این مایع استفاده می‌کند.
شاید برایتان عجیب باشد ولی شما بدون کیسه صفرا هم میتوانید به زندگی طبیعی خود ادامه دهید. با اینکه این عضو نقش مهمی در بدن انسان دارد اما اگر به هر دلیلی مجبور به خارج کردن آن شوید باز هم میتوانید زندگی نرمال و طبیعی داشته باشید. جالب است، اینطور نیست؟
خب، با اینکه بدن انسان می‌تواند حتی بدون وجود کیسه صفر هم به زندگی ادامه دهد، پس چرا وظیفه کیسه صفرا در بدن مهم است؟ به نظر شما کار کیسه صفرا در بدن چیه؟ که می‌توان بدون آن هم دوام آورد؟
همان طور که گفتیم این عضو بخشی از سیستم گوارشی به حساب می‌آید. اصلی‌ترین و مهم‌ترین وظیفه کیسه صفرا در بدن ذخیره کردن مایع صفراوی(Bile) است. مایع صفراوی که در کبد تولید می‌شود و سپس به صفرا منتقل می‌شود به سیستم گوارشی در هضم و شکستن موادی که حاوی چربی هستند کمک می‌کند. مایع صفراوی ترکیبی از کلسترول، بیلی روبین و نمک صفراوی است.
دقت کنید که کیسه صفرا به دیگر ارگان‌ها هم متصل است، این اتصال به وسیله مجاری صفراوی برقرار شده است. به علاوه اینکه دستگاه صفراوی یک سیستم لوله کشی شده است که صفرا را از کبد به روده کوچک می‌برد.
قبل از اینکه شما شروع به خوردن غذا کنید کیسه صفرا مملو از مایع صفراوی است. زمانی که شما شروع به غذا خوردن می‌کنید این عضو سیگنال‌های مربوطه را از طریق مغز انسان دریافت می‌کند و شروع به فشرده شدن و انقباض می‌کند. این کار باعث شده که مایع صفراوی از طریق مجاری صفراوی مشترک به سمت دوازدهه یا همان ابتدای روده کوچک حرکت کند. این جا همان مکانی است که غذاها در انتظار هضم شدن و شکسته شدن هستند. جایی که مایع صفراوی کمک کرده چربی‌های موجود در مواد غذایی هضم شوند. در نهایت بعد از خوردن غذا کیسه صفرا خالی شده و شبیه به یک بادکنک تخلیه می‌شود. سپس منتظر وعده بعدی غذا می‌ماند تا مجددا خودش را از مایع صفراوی تولید شده توسط کبد پر کند. این فرآیند برای هر وعده غذایی تکرار می‌شود.
بیشتر بخوانید: نشانه‌های عفونت کیسه صفرا
عارضه‌ها و بیماری‌های متعددی می‌توانند عملکرد کیسه صفرا را مختل کنند. در بین این بیماری‌ها سنگ کیسه صفرا به عنوان شایع‌ترین بیماری این اندام شناخته می‌شود. با اینکه اغلب اوقات سنگ کیسه صفرا بی خطر است اما گاها در صورت عدم پیگیری می‌تواند مشکلات جدی‌تری برای فرد به همراه داشته باشد. برخی دیگر از مشکلات و بیماری‌های کیسه صفرا عبارت هستند از:
علائم و نشانه‌های بیماری‌های کیسه صفرا بسیار متنوع هستند. این علائم در هر فرد می‌تواند بسته به شرایط بیمار، وضعیت سلامتی و بیماری‌های زمینه‌ای که دارد متفاوت باشد. با این حال خیلی از افراد هم با اینکه مشکلات صفراوی دارند هیچ گونه علائم مشخصی احساس نمی‌کنند. از رایج‌ترین علائم مشکلات صفرا می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
برای تشخیص بیماری‌های کیسه صفرا پزشک قبل از هر چیز در مورد علائمی که بیمار اخیرا تجربه کرده پرس و جو می‌کند. سپس سوابق بیماری‌هایی که داشته را بررسی می‌کند تا شاید به نتیجه برسد. در کنار معاینه فیزیکی، بررسی سوابق بیماری و... آزمایش‌های متعددی به منظور تشخیص دقیق بیماری‌های کیسه صفرا موجود هستند. از این آزمایش‌ها می‌توانیم به:
اشاره کنیم.
راه‌کارهای درمان بیماری‌های کیسه صفرا با توجه به شرایط بیمار، شدت بیماری، وضعیت سلامتی، سن و بیماری‌های زمینه‌ای که دارد دنبال می‌شوند. به علاوه اینکه بسیاری از بیماری‌های حاد کیسه صفرا تنها با برداشتن این عضو با عمل جراحی قابل درمان هستند. عمل جراحی که به منظور برداشتن کیسه صفرا استفاده می‌شود جراحی کوله سیستکتومی(cholecystectomy) نام دارد. همان طور که گفتیم این عضو یک ارگان حیاتی نیست و میتوانید بدون آن هم به زندگی نرمال ادامه دهید. در نتیجه بعد از برداشتن کیسه صفرا مایع صفراوی بجای اینکه به صفرا هدایت شود از طریق مجاری صفراوی به طور مستقیم به سیستم گوارشی منتقل می‌شود.
علاوه بر جراحی، دارو درمانی، تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی و هپاتو پورتوانتروستومی هم از متدهای درمانی بیماری‌های کیسه صفرا هستند. هپاتو پورتوانتروستومی(Hepatoportoenterostomy) روشی است که در آن مایع صفراوی از کبد تخلیه می‌شود.
اگر اخیرا متوجه علائمی مشابه به علائم بالا شده‌اید بهتر است که با یک متخصص گوارش مشورت کنید و تحت معاینه قرار بگیرید. همچنین اگر به تازگی متوجه کاهش وزن ناگهانی، تغییر در وضعیت اشتها و درد مزمن ناحیه شکم شده‌اید توصیه می‌کنیم که پیگیر ماجرا باشید. پزشک می‌تواند به کمک معاینه فیزیکی و بررسی سوابق بیماری‌هایی که دارید علت شرایط را مشخص کند. اگر هم به دنبال متخصص گوارش یا داخلی هستید میتوانید سری به سایت درمانکده بزنید. درمانکده پایگاه اطلاعاتی جامعی بوده که لیست کاملی از پزشکان متخصص و معتبر را به همراه راه ارتباطی در اختیارتان می‌گذارد. همچنین در سایت درمانکده میتوانید مشاوره تلفنی دکتر گوارش را با پزشک خود داشته باشید.
جراحی که به منظور برداشتن کیسه صفرا انجام می‌شود می‌تواند عوارض متعددی برای فرد به همراه داشته باشد. عفونت، خونریزی داخلی، آسیب به مجاری صفراوی و همچنین مشکلات گوارشی از جمله شایع‌ترین عوارض برداشتن کیسه صفرا هستند. البته نباید فراموش کنید که این موارد به شرایط سلامتی و شدت بیماری فرد هم بستگی دارد، به علاوه نوع جراحی و کیفیت کار پزشک هم در این امر بی تاثیر نیستند.
در این مطلب دیدید که کیسه صفرا چیست و این اندام گلابی شکل کجای بدن انسان قرار دارد. همان طور که دیدید این ارگان داخلی محلی برای ذخیره شدن مایع صفراوی است و از این مایع برای هضم چربی‌های موجود در غذا استفاده می‌کند. با اینکه این عضو نقش مهمی در بدن دارد اما جالب این است که حتی بدون آن هم میتوانید به زندگی ادامه دهید. توصیه ما به شما این است که به منظور کاهش احتمال بروز بیماری‌های صفراوی نکات زیر را رعایت کنید:
در این صورت نه تنها احتمال بروز بیماری‌های کیسه صفرا بلکه احتمال بروز هرگونه عارضه‌ای کمتر می‌شود.
منابع: my.clevelandclinic - verywellhealth
