پای پرانتزی (به انگلیسی: Genu Varum ) به پاهایی گفته می شود که در آن زانوها به شکل کمان به سمت بیرون انحراف دارند و قوزک پا به هم نزدیک تر می شود. پای پرانتزی در کودکان و بزرگسالان به دلایل مختلفی دیده می‌شود اما شایع ترین دلیل ایجاد آن چرخش در استخوان زیر ساق است. در ادامه مطالب سعی داریم دلایل ایجاد پای پرانتزی و راه های پیشگیری از آن را به شما ارائه دهیم.
پای پرانتزی یا کمانی یک بیماری ارتوپدی است و به پاهایی گفته می شود که حالت طبیعی خود را از دست داده و از ناحیه زانو ب سمت بیرون منحنی شده اند. این وضعیت ممکن است از دوران نوزادی تا بزرگسالی بروز کند و دلایل مختلفی دارد و هرچه پرانتزی پاها بیشتر شود فرد در راه رفتنش بیشتر دچار اختلال می شود طوری که اثرات منفی روی مفصل ران و مچ پا می گذارد.
البته پاهای نوزادان تا سن ۲ سالگی به دلیل نوپا بودن دارای خمیدگی فیزیولوژیک می باشد و کاملا طبیعی است و با بزرگتر شدن و راه افتادن آن ها این مشکل کاملا رفع می گردد و نیازی به درمان ندارد، اما اگر بعد از ۲ سال همچنان پاهای خمیده داشتند باید والدین پیگیری کنند تا شدیدتر نشود. در مرحله ی اول احتمالا پزشک به شما می گوید که کفش های فرزندتان را جا به جا بپوشانید. این روش کمک بزرگی به بهبود پاها می کند.
از آشکارترین علائم پای پرانتزی که از ظاهر فرد هم مشخص است، حالت کمانی پاهاست که وقتی فرد پاهای خود را جفت می کند زانوها از هم فاصله دارند. از دیگر علائم آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
پرانتزی شدن پاها به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به بررسی مهمترین آن ها می پردازیم:
میزان پرانتزی بودن درجات مختلفی دارد و آن را به سه دسته خفیف، متوسط و شدید تقسیم می کنند.
پای پرانتزی نوع خفیف
در این نوع پای پرانتزی فاصله ی دو کندیل داخلی ران از هم کمتر از ۲/۵ سانتی متر است. این ناهنجاری توسط افراد غیر متخصص قابل تشخیص نیست و فقط متخصص ارتوپدی با معاینه آن را تشخیص می دهد.
پای پرانتزی نوع متوسط
در این نوع پای پرانتزی فاصله ی دو کندیل داخلی ران از هم ۲/۵ تا ۵ سانتی متر می باشد که بندرت بدون مراجعه به متخصص ارتوپدی قابل تشخیص است.
پای پرانتزی نوع شدید
در این نوع پای پرانتزی فاصله ی دو کندیل داخلی ران از هم ۵ تا ۷/۵ سانتی متر یا حتی بیشتر است که براحتی قابل تشخیص است و با جراحی درمان می شود.
در نوع پای پرانتزی خفیف و متوسط پزشک به شما رژیم غذایی مناسب می دهد تا کمبود ویتامین هایی که باعث این اختلال شده اند را جبران کنید. مواد غذایی که سرشار از ویتامین به خصوص ویتامین D هستند شامل: ماهی، میگو، شیر سویا،شیر گاو، آب پرتقال، غلات،زرده تخم مرغ و انواع مکمل های غذایی. ناگفته نماند که نور خورشید سرشار از ویتامین D می باشد.
همچنین در کنار رژیم غذایی حرکات ورزشی مناسب نیز به شما داده می شود که انجام آن ها کمک زیادی به صاف شدن استخوان منحرف شده می کند.
استفاده از بریس زیر نظر پزشک یا آتل یک روش درمانی اولیه محسوب می شود. در این روش به مدت مشخصی هنگام راه رفتن پای خود را داخل بریس می گذارید. ممکن است ابتدا مجبور شوید درد زیادی را تحمل کنید اما به مرور درد کمتر می شود تا زمانی پاها به حالت طبیعی خود باز گردند.
فیزیوتراپی یکی دیگر از روش های درمان پای پرانتزی و از مهم ترین روش هاست، زیرا فیزیوتراپی با تقویت عضله های نگه دارنده مفصل زانو، آموزش الگوی صحیح راه رفتن، استفاده از وسایل کمکی برای راه رفتن درست و تمرینات ورزشی نقش مهمی در بهبود پای پرانتزی دارد.
در پاهای پرانتزی نوع شدید، پزشک ارتوپد پس از معاینه و تشخیص دقیق، اقدام به جراحی و استخوان های خمیده را صاف می کند. در این روش پس از دوره نقاهت باید چندین جلسات فیزیوتراپی انجام گیرد تا الگوی درست راه رفتن را آموزش ببینید، همچنین ممکن است پزشک برای شما دستگاه بریس هم تجویز کند.
لمس انگشتان پا در حالت ایستاده
در این روش پاها را چند سانتی متر از هم باز کنید، بدون اینکه زانوهایتان خم شود با اگشتان دست انگشتان پا را لمس کنید. هدف از این روش تقویت عضلات پشت ران می باشد.
اسکات
در این روش پاها را به اندازه عرض شانه باز کنید، برای تعادل بدن دست ها را به سمت جلو بیاورید و تا نیمه بنشینید، طوری که کمر خم نشود ولی زانوها خم شود. سعی کنید باسن را عقب بدهید. این حرکت عضلات داخلی ران را تحت تاثیر قرار می دهد.
چرخش داخلی خوابیده به پهلو
به یک سمت دراز بکشید طوری که بدن در یک راستا باشد. زانو ها را به اندازه ۹۰ درجه خم کنید و بهم بچسبانید، سپس پای بالایی را از سمت قوزک بلند کرده و به سمت بالاتنه بیاورید طوری که پاها از زانو بهم بچسبد و مجدد برگردانید.
اسکات کنار دیوار همراه توپ
در حالت ایستاده به دیوار بچسبید و یک توپ بین زانوهای خود قرار دهید. حالا مانند حرکت اسکات به آرامی روی زانوها بنشینید طوری که ران پا با زمین موازی باشد. چند ثانیه نگه دارید و بلند شوید.
یوگا
انجام حرکات یوگا به اصلاح فرم بدن و انعطاف پذیری آن کمک زیادی می کند.
نیاز است که حرکات بالا را دو یا سه ست در روز و در هر ست ۱۰ الی ۱۵ بار تکرار کنید تا به نتیجه ی مطلوب برسید.
هیچ راه حل قطعی برای جلوگیری از مشکلات پا نیست اما می توانید با ورزش کردن، مصرف اندازه ویتامین D، رژیم غذایی مناسب، درست راه رفتن و مراجعه به موقع به پزشک در صورت مشاهده علائم پرانتزی بودن پا و اقدام هر چه سریعتر به روند درمانی کمک زیادی به بهبود و رفع اختلالات پای پرانتزی کنید.
دکتر حسین حاجی تقی از مجرب ترین جراحان و متخصصان ایران است که جراحی های بسیار موفقی در زمینه درمان پاهای پرانتزی در کارنامه کاری خود دارند.
