معمولاً افرادی که قصد دارند در بازارهای مالی سرمایه‌گذاری انجام دهند، سرمایه خود را به چندین بخش تقسیم کرده و هر بخش را به خرید یک دارایی خاص اختصاص می‌دهند. با این کار، اگر یکی از دارایی‌های آن‌ها دچار زیان یا نابودی شود، دیگر دارایی‌ها در امان بوده و رشد خواهند کرد. بنابراین تخصیص سرمایه یکی از اولین فعالیت‌هایی است که هر سرمایه‌گذار باید به انجام برساند. اما وقتی یک سرمایه‌گذار صرفاً می‌خواهد در بازار سهام باشد، می‌تواند سرمایه خود را صرف خرید سهام عادی، سهام ممتاز، سهام حق تقدم، اوراق مشارکت، اوراق خزانه یا حتی صرف خرید اوراق قرضه و.... کند. در هر صورت، هرکدام از این دارایی‌ها، ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند. در ادامه، به معرفی و نحوه خرید اوراق قرضه می‌پردازیم تا ببینیم که این اوراق دقیقاً چه شرایطی دارند و چگونه می‌توانیم در آن‌ها سرمایه‌گذاری کنیم.
اوراق قرضه به نوعی از اوراق بهادار گفته می‌شود که افراد می‌توانند سرمایه‌های خود را به خرید آن‌ها اختصاص دهند. این اوراق یک زمان مشخص از یک تا چند ساله دارند که پس از رسیدن موعد سررسید، باید اصل مبلغ به شخص خریدار بازگردد. در این مدت، اوراق قرضه خریداری شده، شامل دریافت سود خواهند بود. مقدار سود اوراق قرضه نیز به نوع آن و شرایط درج شده در برگه قرضه بستگی دارد. این سود تحت عنوان «بهره سالانه» به دارنده تعلق می‌گیرد. این اوراق از نظر زمانی به سه صورت کوتاه‌مدت (یک تا 5 ساله)، میان‌مدت (5 تا 10 ساله) و اوراق بلندمدت (بیش از 10 ساله) واگذار می‌گردند. زمان، مقدار سود و دیگر فاکتورهای این اوراق، به سازمان و پروژه‌ای که آن را صادر کرده است، برمی‌گردد. در ادامه با بررسی انواع اوراق قرضه، این موضوع را بیشتر باز خواهیم کرد.
اوراق قرضه توسط نهادهای دولتی و خصوصی برای تأمین مالی برخی از پروژه‌ها صادر می‌شوند. یعنی سازمانی مانند شهرداری، اگر برای استارت زدن و به پایان رساندن یکی از پروژه‌های عمرانی خود به یک مبلغ کلان نیاز داشته باشد، می‌تواند از طریق صدور و فروش اوراق قرضه، این مبلغ را تأمین کرده و سپس افراد خریدار را در سود پروژه سهیم کند. به‌صورت کلی، اوراق قرضه در انواع زیر عرضه می‌شوند:
1) اوراق قرضه «دولتی»
دولت‌ها رایج‌ترین اوراق قرضه را صادر می‌کنند. هر دولتی معمولاً برای تأمین مالی پروژه‌ها یا حتی برای پرداخت به موقع حقوق کارکنان، پرداخت صورت‌حساب‌ها و اهدافی از این دست، اقدام به صدور اوراق قرضه می‌کنند. هرچقدر یک دولت، اقتصاد قوی‌تری داشته باشد، ریسک خرید اوراق قرضه آن نیز پایین‌تر خواهد بود. این در حالی است که اگرچه خرید اوراق قرضه در کل ریسک پایینی دارد، اما خرید اوراق قرضه کشورهای در حال توسعه، با احتیاط بیشتری نبست به خرید اوراق قرضه کشورهای توسعه یافته صورت می‌گیرد. برای مثال، خرید اوراق قرضه کشور آمریکا، یکی از امن‌ترین و مطمئن‌ترین سرمایه‌گذاری‌های مالی در این کشور محسوب می‌شود.
بیشتر بخوانید: تریدر شو جامع‌ترین و بهترین دوره آموزش بازارهای سرمایه گذاری
2) اوراق قرضه «شهرداری»
شهرداری‌ها دیگر نهادهایی هستند که در شرایط خاص برای اتمام پروژه‌های عمرانی خود به صدور و فروش اوراق قرضه متوصل می‌شوند. شهرداری‌ها با توجه به درآمدهایی که از بخش مالیات و دیگر قسمت‌های فعالیت خود دارند، می‌توانند این اوراق را مدیریت کرده و با موفقیت به خریداران سود برسانند.
3) اوراق قرضه «شرکتی»
به غیر از اوراق قرضه دولتی و شهرداری‌ها، یک نوع دیگر از اوراق قرضه نیز وجود دارد که نبست به دو نوع دیگر، تنوع بالاتری داشته و ریسک بالاتری را نیز می‌طلبد. برخی از شرکت‌ها برای تأمین مالی پروژه‌ها و واحدهای خود، می‌توانند اوراق قرضه را در چهارچوب‌های تعیین شده، صادر کرده و به فروش برسانند که به این نوع از اوراق، اوراق قرضه شرکتی گفته می‌شود.
تفاوت‌های عمده‌ای بین خرید سهام و خرید اوراق قرضه برای سرمایه‌گذاران وجود دارد که عمده‌ترین آن‌ها، تفاوت در مالکیت است. به این معنی که وقتی شما سهام شرکتی را خریداری می‌کنید، در واقع مالک بخشی از آن شرکت (بسته به مقدار سهام خود) محسوب خواهید شد. در واقع اگر شما یک سهامدار عمده باشید، می‌توانید در تصمیم‌گیری‌های شرکت نیز دخالت نمایید. این در صورتی است که اوراق قرضه شما را مالک یک شرکت یا پروژه نمی‌کند. افرادی که اوراق قرضه را خریداری می‌کنند، فقط بستانکار شرکت‌ها، شهرداری‌ها یا دولت‌ها به حساب می‌آیند و هیچ‌گونه حق مالکیت یا دخالتی در امور پروژه‌ها را نخواهند داشت.
دیگ تفاوت خرید اوراق قرضه یا خرید سهام عادی بورس در این است که مقدار سود دوره‌ای اوراق قرضه ثابت است و این مقدار در برگه‌ها یا اصطلاحاً کوپن قرضه درج شده است. اما مقدار سود سهام مشخص نیست و ممکن است مقدار سود سهام در طول مدت‌زمان عرضه اوراق قرضه، بسیار بیشتر از سود قرضه باشد. البته ریسک پایین‌تر بودن سود سهام نیز وجود دارد. بنابر این تفاوت بزرگ، ریسک خرید سهام بورس به مراتب بالاتر از خرید اوراق قرضه است!
پس از بررسی اوراق قرضه و انواع آن، حالا باید نحوه خرید آن را بررسی کنیم و ببینیم که چگونه اوراق قرضه بخریم؟! بالاخره این اوراق برای فروش گذاشته می‌شوند و افراد حقیقی و حقوقی می‌توانند با پرداخت مبلغ معینی، این اوراق را خریداری نمایند. شرکت‌ها و دیگر نهادهای عرضه کننده اوراق قرضه، تاریخ عرضه اوراق خود را مشخص کرده و آن را به‌صورت عمومی اعلام می‌کنند. آن‌گاه افراد برای خرید آن اوراق به مراکز اعلام شده مراجعه کرده و خرید اوراق قرضه خود را به انجام می‌رسانند.
خرید اوراق قرضه نیز مانند خرید دیگر اوراق بهادار، از طریق اعلام‌های عمومی و همچنین در زمان‌های اعلام شده برای پذیره‌نویسی انجام می‌شود. این اوراق در اکثر کشورها صادر شده و به فروش می‌رسند.
اگر با مطالعه مطالب فوق، نسبت به خرید اوراق قرضه رغبت پیدا کرده‌اید و شما نیز می‌خواهید بخشی از سرمایه خود را صرف خرید این اوراق با ریسک پایین کنید، باید در نظر داشته باشید که برای خرید این اوراق باید روی اوراق قرضه سایر کشورها حساب کنید. البته این کار نیز شرایط خاص خود را دارد. اما بنا به دلایلی که در ادامه عنوان می‌کنیم، خرید اوراق قرضه در کشورمان امکان‌پذیر نیست!
بیشتر بخوانید: آیا صندوق های سرمایه گذاری مطمئن هستند؟
همان‌طور که اشاره کردیم، اوراق قرضه در کشورمان صادر نمی‌شوند. چراکه سیستم ارائه‌ی این اوراق با قوانین اسلامی منافات دارد. این منافات هم به دو شیوه زیر ارزیابی می‌شود:
1) تضمین پرداخت سود
اوراق قرضه نوعی وام با بهره به حساب می‌آیند و پرداخت سود آن‌ها قطعی است. یعنی اگر صاحب پروژه یا سازمانی که اوراق را عرضه کرده، حتی اگر دچار زیان شده و در پروژه‌ی خود شکست بخورد، باز هم باید سود اعلام شده را به خریداران اوراق پرداخت نمایند. با توجه به اینکه یک سرمایه‌گذاری حلال در چهارچوب قوانین اسلامی، سرمایه‌گذاری است که فرد در سود و زیان آن باید شریک باشد، بنابراین خرید اوراق قرضه و دریافت سود آن از نظر قوانین اسلامی پسندیده نیست و به همین خاطر این اوراق در کشورمان صادر نمی‌شوند.
2) عدم شفاف‌سازی
ناشران اوراق قرضه، بنابر ماهیت صدور این نوع اوراق، ملزم به شفاف‌سازی یا اطلاع رسانی در مورد فعالیت‌های خود نیستند. همین موضوع هم سبب می‌شود که ناشران اوراق بتوانند از منابع مالی دریافت شده در فعالیت‌های دیگری مشارکت کنند که قانونی بودن یا نبودن آن فعالیت‌ها برای دارندگان اوراق مشخص نیست. عدم شفافیت و اطلاع رسانی در سیستم عرضه اوراق قرضه، دیگر دلیل برای ممنوعیت معامله این نوع از اوراق در کشورمان است.
با توجه به ممنوعیت صدور و معامله اوراق قرضه در کشورمان، شما می‌توانید بخشی از سرمایه‌های خود را به خرید «اوراق مشارکت» اختصاص دهید. سیستم صدور و فروش اوراق مشارکت تا حد زیادی به سیستم صدور و فروش اوراق قرضه شباهت دارد، با این تفاوت که تأمین مالی از طریق اوراق مشارکت، صرفاً باید برای پروژه‌های عمرانی، خدماتی، صنعتی، تولیدی و دیگر بخش‌های شفاف و قابل بررسی باشد. با توجه به مشخص بودن منبع تأمین مالی این اوراق، می‌توان از ثمربخش بودن پروژه‌ها و سود آن‌ها مطمئن‌تر بود. بنابراین خرید اوراق مشارکت می‌تواند جایگزین مناسبی برای خرید اوراق قرضه باشد. اوراق مشارکت نیز مانند سهام شرکت‌ها، از طریق بازار بورس ایران امکان‌پذیر است.
بیشتر بخوانید: چگونه در بورس ضرر نکنیم؟
اوراق قرضه از طریق دولت‌ها، شهرداری‌ها و شرکت‌ها صادر شده و سپس برای تأمین مالی بخش‌‌هایی از آن نهادها به فروش می‌رسد. افرادی که اوراق قرضه را خریداری می‌کنند، پس از پایان تاریخ سررسید آن اوراق، اصل مبلغی که پرداخت کرده بودند را دریافت می‌نمایند. همچنین سود یا بهره سالانه آن را نیز به‌صورت دوره‌ای دریافت می‌کنند. این اوراق قابل معامله نیز هستند. اما با توجه به این که شفاف‌سازی در آن انجام نمی‌شود، فروش این اوراق در کشورمان غیرقانونی است. بنابراین بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاران، سرمایه خود را به‌جای خرید اوراق قرضه، صرف خرید سهام، اوراق مشارکت، صندوق‌های طلا و دیگر دارایی‌های قانونی می‌کنند.
اگر مایل هستید تا با انواع شیوه‌های سرمایه‌گذاری در ایران آشنا شوید و سرمایه خود را در بازارهایی با ریسک بالا یا پایین قرار دهید، می‌توانید روی آموزش‌های سرمایه گذاری دلفین وست حساب کنید. کارشناسان دلفین وست، بهترین راه‌های سرمایه‌گذاری با هر مقدار سرمایه اولیه را به شما آموزش خواهند داد.
