بررسی متدولوژی های مدیریت پروژه (آبشاری، چابک و هیبریدی)

دکتر محمد احمدزاده ( PhD,PMP,ACP,ITIL,COBIT)

آدرس لینکدین: https://www.linkedin.com/in/mohammad-ahmadzadeh

قبل از شروع این بحث، لازم است مقاله هرم مدیریت پروژه را مطالعه نمایید.

متدولوژی آبشاری چیست؟

متدولوژی آبشاری، روشی برای اجرای پروژه است که در آن، مراحل انجام کار، از پیش تعیین شده اند و به ترتیب انجام می شود و زمانی که هریک از مراحل یا فازهای پروژه به اتمام رسید، مرحله ی بعد آغاز می شود. همان طور که این فرآیند به ترتیب و پیوسته است، زمانی که هر مرحله تکمیل شد امکان بازگشت به آن مرحله تقریباً وجود ندارد و هزینه بر است. تقریباً هیچ امکانی برای اشتباه و تغییر وجود ندارد؛ بنابراین باید نتیجه نهائی و خروجی انتهائی پروژه و برنامه تفصیلی آن در ابتدا تعیین شده و سپس به دقت دنبال شود.

مزایای متدولوژی آبشاری

1. در روش آبشاری، می توان مراحل انجام کار را به طور کامل و دقیق، ثبت و نگهداری کرد. ثبت دقیق فرآیند های پروژه، امکان ایجاد بهبود در پروژه های آتی را فراهم می کند
2. در این متد، مشتری می داند که در آخر پروژه چه انتظاری از نتیجه آن خواهد داشت. همچنین مشتری ایده کلی درباره اندازه، محدوده، هزینه و زمان بندی پروژه را در اختیار دارد.
3. در موارد تعدیل یا جایگزینی نیروی انسانی، به دلیل ثبت اسناد دقیق، حداقل تاثیر بر پروژه محتمل می باشد.

معایب متدولوژی آبشاری

1. در این متدولوژی و زمانیکه یک مرحله یا فاز از پروژه تکمیل شود، توسعه دهندگان و تیم پروژه،توانایی بازگشت به مراحل قبل و اعمال تغییر را تقریباً ندارند.
2. روش آبشاری به شدت به الزامات اولیه پروژه وابسته است و اگر این الزامات به هر دلیلی کم و یا ناقص باشند، پروژه محکوم به شکست است
3. اگر یک خطا در پروژه یافت شود، یا نیاز به ایجاد تغییری باشد، باید پروژه را از ابتدا با کد های جدید آغاز نمود.
4. کل پروژه فقط در انتهای پروژه، تست می شود. در نتیجه اگر اشتباهاتی در مراحل اولیه رخ داده باشد، ممکن است بر روی مراحل آتی پروژه نیز تاثیر گذارد
5. در این متدولوژی، نیازهای در حال رشد مشتری، در نظر گرفته نمی شود. اگر مشتری متوجه شود که نیاز به بیشتر از آنچه که در ابتدا فکر می کرد، دارد و تقاضای تغییر کند، این تغییر، بر بودجه و زمان تحویل پروژه تأثیر خواهد داشت.

چه زمانی از متدولوژی آبشاری استفاده کنیم؟

1. زمانی که تصویری کلی از چگونگی نتیجه و محصول پروژه در اختیار داریم.
2. هنگامی که مشتری توانایی تغییر پروژه را پس از شروع آن ندارد.
3. زمانی که خود پروژه و نه سرعت انجام آن، مد نظر مشتری است.

دوره آموزشی مرتبط با این مقاله

متدولوژی چابک چیست ؟

واژه چابک در فرهنگ لغت، به معنای حرکت سریع و چالاک است و متدولوژی اجایل یا چابک، به عنوان راهکاری برای حل مشکلات متد آبشاری مطرح شد. در واقع به جای یک روند طراحی پیوسته، متدولوژی چابک، رویکردی تصاعدی و افزایش را دنبال می کند. بدین صورت که در ابتدا، توسعه دهندگان و تیم پروژه شروع به طراحی یک پروژه ساده می کنند و سپس پروژه به ماژول های کوچک تقسیم کرده و بر روی این ماژول ها کار می کنند. کار بر روی این ماژول ها به صورت هفتگی یا ماهانه انجام می شود و در پایان هر دوره اولویت های پروژه مورد ارزیابی مجدد قرار می گیرد و تست های لازم بر روی خروجی های پروژه انجام می شود. این بازه های زمانی یا دوره ها (Sprints) اجازه می دهد تا اشکالات پروژه مشخص شده و بازخورد مشتری قبل از اجرای Sprint بعدی اعمال شود.
مدیریت پروژه چابک یا اجایل در واقع یک رویکرد ارزش محور است که به مدیران و اجرا کنندگان پروژه اجازه می دهد تا پروژه را با بازده بالاتر، با کیفیتی بهتر و با سرعتی بیشتر پیش برند. با توجه به ضرورتهای مورد نیاز جهت چابکی مدیریت پروژه ها و الزام سازمان ها به چابک شدن جهت رقابت با شرکتهای داخلی و یا خارجی، مدیریت چابک جایگزین روش قدیمی مدیریت پروژه (متدولوژی مدیریت پروژه آبشاری) شده است.
برنامه ریزی مدیریت چابک، با شکستن پروژه به بازه های زمانی کوتاه مدت چند هفته تا یک ماهه، آغاز می شود و این کار از پیچیدگی پروژه می‌کاهد. در نتیجه پروژه به بخش های کوتاه یک الی چهار هفته ای قابل مدیریت و قابل توسعه تبدیل خواهد شد. در واقع مدیریت پروژه اجایل یا چابک، یک روش مدیریت پروژه است که از چرخه توسعه کوتاه مدت به نام “بازه زمانی، دوره زمانی یا اسپرینت (sprint)” یا تکرار (Iteration)، برای تمرکز بر بهبود مستمر در توسعه یک محصول یا خدمات استفاده می کند.

مدیریت چابک برای به حداقل رساندن تاثیر تغییرات پیش بینی نشده معرفی شده است. امروزه متخصصان چابک از انعطاف پذیری که این روش فراهم می‌کند، به شدت استقبال می نمایند. بر خلاف روش آبشاری که بازگشت و ایجاد تغییرات در پروژه یا محصول بسیار پرهزینه و غیر عملی است، در روش چابک یا اجایل، تیم ها با توجه به نیازمندی های جدید و همچنین تغییرات جدید ایجاد شده در بازار، به سرعت تغییرات مورد نیاز را در پروژه یا محصول اعمال می نمایند.

در روش سنتی مدیریت پروژه به روش آبشاری، مدیر پروژه باید مراقب مواردی از جمله هزینه، کیفیت، پرسنل، متعادل سازی ابعاد پروژه، گزارش نویسی و مدیریت ریسک پروژه باشد. این روش به شدت بر برنامه ریزی عمیق در آغاز پروژه به منظور تعریف یک هدف مشخص و اجرای آنها از طریق مراحل یا فاز های ثابت وابسته است. در حالیکه اجراکنندگان مدیریت چابک بر سرعت تحویل پروژه و اصلاح گام به گام به روش تکرارهای متعدد تأکید می کنند.

دوره آموزشی مرتبط با این مقاله

مزایای متدولوژی چابک

1. در متد چابک، تغییرات می تواند پس از برنامه ریزی اولیه انجام شود. مشتری می تواند در صورت تغییر در تصمیم، برنامه اولیه را تغییر دهد
2. به دلیل آن که در این متد، امکان ایجاد تغییرات بصورت گسترده وجود دارد؛ به راحتی می توان ویژگی هایی را به محصول پروژه اضافه کرد و محصول را با آخرین تحولات در صنعت به روز کرد.
3. در انتهای هر دوره یا بازه زمانی (Sprint)، اولویت های پروژه ارزیابی می شوند. این کار، به مشتریان اجازه می دهد نظرات خود را اضافه کنند تا در نهایت محصول مورد نظرشان را دریافت کنند.
4. تست محصولات و خروجی های هر دوره در پایان آن دوره، تضمین می کند که اشکالات و باگ های پروژه رفع شده و در آخر باگی وجود نخواهد داشت

معایب متدولوژی چابک

1. اگر مدیریت پروژه به دست شخصی غیر حرفه ای باشد، احتمال ایجاد تاخیر یا کمبود بودجه وجود دارد.
2. همانطور که پروژه اولیه طرح قطعی ندارد، محصول نهایی می تواند به شدت متفاوت از آنچه که در ابتدا مورد نظر بود باشد.

چه زمانی از متدولوژی اجایل یا چابک استفاده کنیم؟

1. هنگامی که تولید سریع محصول یا خدمت، اولویت بالائی دارد.
2. زمانی که مشتری خواستار ایجاد تغییر در ابعاد و ویژگی های پروژه است.
3. زمانی که تصویری روشن و واضح از خروجی نهائی پروژه وجود ندارد و مشخص نیست محصول، خدمات یا نتیجه نهائی در انتها، چگونه خواهد بود.
4. زمانی که محصول مرتبط با صنعتی است که استانداردهای آن دائماً در حال تغییر است.

انتخاب متدولوژی مناسب و بررسی متدولوژی ترکیبی یا هیبریدی (Hybrid Methodology)

هر دو متدولوژی چابک و آبشاری، دارای نقاط قوت و ضعف خود هستند. کلید تصمیم گیری در توجه به پروژه و خواسته های شما از نتیجه پروژه است. آیا پروژه شما به سرعت در حال تغییر است؟ اگر چنین است، متدولوژی چابک را انتخاب کنید. اما اگر دقیقا می دانید که نتیجه پروژه چه خواهد بود، شاید متدولوژی آبشاری، بهترین گزینه باشد. از طرفی و با در نظر گرفتن جنبه های مثبت هر دو متدولوژی و از ترکیب متدولوژی های چابک با هم و یا ترکیب متدولوژی چابک و آبشاری ،به متدولوژی سومی می رسیم که به متدولوژی هایبرید یا ترکیبی (Hybrid ) معروف است. جالب است که بر اساس آخرین تحقیقا موسسه PMI ؛ بکارگیری از این متدولوژی سوم، در بسیاری از پروژه ها، به شدت در حال افزایش است.

نظرات و سوالات ارزشمند تان را با من و در پایین همین مطلب به اشتراک بگذارید.

ارادت- محمد احمدزاده

• آدرس ایمیل: Info@ahmadzadeh.academy
• آدرس ایمیل: info@mohammad-ahmadzadeh.com
• وبسایت شخصی: https://mohammad-ahmadzadeh.com