سعید آوری:
استرس؛ علائم، عوارض و روش‌های مقابله با آن
استرس واکنشی طبیعی است که همه ما بارها و بارها تجربه‌اش کردیم. در بیشتر موارد زودگذر است و حتی احساس و واکنش‌های ما پس از آن بسیار بهتر و مثبت‌تر خواهد بود. اما گاهی در طولانی‌مدت همراه ماست و کم‌کم همراه با خود انواع اختلالات و بیماری‌ها را به ارمغان می‌آورد. در این مقاله از هومکا می‌خواهیم در مورد استرس و تأثیرات آن بر بدن صحبت کنیم
بدن ما به صورتی طراحی و خلق شده که می‌تواند عوامل استرس‌زا را تجربه کند و به‌صورت طبیعی به آنها پاسخ دهد یا واکنش نشان دهد. زمانی که چالش‌هایی را در زندگی تجربه می‌کنید، بدن شما پاسخ‌های فیزیکی و ذهنی تولید می‌کند، که دقیقاً همان استرس است. جالب است بدانید که پاسخ‌های استرس به بدن شما کمک می‌کند تا با موقعیت‌های جدید سازگار شود. استرس گاهی سازنده است و سبب هوشیاری، افزایش انگیزه و آمادگی شما در مواجه با خطرات می‌شود.
علائم استرس عصبی:
عدم توانایی در تمرکز
کاهش دقت و ضعف در قضاوت
بدبینی و توجه بیش‌ازحد به جوانب منفی قضایا
فراموشی و بی‌نظمی
نگرانی مداوم
افکار با سرعت و مبهم
عوارض استرس:
بروز اختلالات روانی: اضطراب، افسردگی و اختلالات شخصیتی
چاقی و افزایش وزن: پرخوری عصبی
بیماری قلبی عروقی: فشارخون بالا، بیماری قلبی، حملات قلبی، سکته مغزی و ریتم غیرطبیعی قلب
اختلال در دستگاه گوارش: ورم معده، تحریک‌پذیری روده بزرگ، رفلاکس اسید معده و کولیت روده
بروز مشکلات پوستی: آکنه، اگزما، ریزش مو و پسوریازیس
اختلالات جنسی: کاهش سطح میل جنسی در زنان و مردان و بروز اختلال در نعوظ و ارگاسم
اختلال در قاعدگی: عقب افتادن پریود و یا نامنظم شدن پریود
علائم استرس چیست؟
علائم روان‌شناختی استرس می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
ایجاد اختلالات خواب و برهم خوردن ساعت خواب
بروز مشکل در تمرکز
ظهور علائم افسردگی یا درگیر شدن به آن
کاهش اعتمادبه‌نفس
تحریک‌پذیری
ایجاد اختلال در آرامش
ایجاد اختلال در قدرت تصمیم‌گیری
گریه کردن
استرس علائم فیزیکی نیز دارد و تنها به لحاظ روانی فرد را درگیر نمی‌کند. علائم فیزیکی استرس می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
تنش و احساس درد در عضلات
کاهش سطح انرژی بدن
بروز سردرد
انقباضات عصبی یا اسپاسم عضلانی
تغییر در سطح اشتها و عدم تمایل به غذا خوردن
کاهش عملکرد جنسی
تنگی نفس یا بروز مشکل در تنفس
استرسی که به مدت طولانی تداوم پیدا کند و کنترل نشود، می‌تواند با بروز برخی از شرایط پزشکی مرتبط باشد. معمولاً این شرایط درنتیجه عدم تعادل بیوشیمیایی رخ می‌دهند که می‌تواند سیستم ایمنی را ضعیف کرده و بخشی از سیستم عصبی را که ضربان قلب، هضم و فشارخون را تنظیم می‌کند، بیش‌ازحد نرمال تحریک کند. شرایط پزشکی که ممکن است درنتیجه استرس مزمن یا استرس کنترل نشده رخ دهند عبارت‌اند از:
تپش قلب
هایپرونتیلیشن
مشکلات گوارشی (مانند سوءهاضمه، سوزش سر دل و سندرم روده تحریک‌پذیر)
بدتر شدن شرایط پوستی (مانند درماتیت/ اگزما)
فشارخون بالا
سرماخوردگی و آنفولانزای مکرر
چنانچه فکر می‌کنید که استرس علت اصلی ابتلا شما به بیماری‌ها و علائم روانی و فیزیکی است، حتماً موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک در ارتباط با تاریخچه پزشکی و شرایط شما، علل استرسی که در زندگی شما وجود دارد و روش‌های صحیح مقابله با آن را به شما ارائه می‌دهد. همچنین پزشک می‌تواند در درمان و کنترل هرگونه بیماری جسمی و روانی که سبب بروز علائم می‌شوند به شما کمک کند.
مدیریت استرس
راه‌های زیادی وجود دارد که می‌توانید با استفاده از آن به ذهن و بدنتان کمک کنید تا انعطاف‌پذیرتر شوند و کمتر در اثر تأثیرات منفی آن آسیب ببینند. ورزش کردن، ایجاد تغییر در رژیم غذایی، تمدد اعصاب، شرکت در دوره‌های خاص، مشاوره و مصرف داروهایی که پزشک تجویز می‌کند، همگی می‌توانند در مدیریت، تسکین یا مقابله با تنش نقش داشته باشند.
اگر احساس خستگی بیش از حد دارید ، یا برای مقابله با استرس از مواد مخدر و الکل استفاده می‌کنید و یا به فکر آسیب‌رساندن به خود و خودکشی هستید حتما به پزشک و مشاور مراجعه کنید. طبیعی است که گاهی استرس داشته باشید اما استرس طولانی‌مدت می‌تواند عوارض جسمی و روانی زیادی داشته باشد.
تأثیر ورزش و رژیم غذایی بر استرس و اضطراب:
خیلی مهم است که یک رژیم غذایی سالم و متعادل را دنبال کنید و حتماً غذاهایی که سبب تحریک استرس می‌شوند را از برنامه غذایی خود حذف کنید. برخی از غذاها مانند غذاهای خیلی شیرین و نوشیدنی‌ها مانند قهوه و چای در تشدید آن مؤثر هستند.
ورزش به شما کمک می‌کند که تنش‌های ایجادشده ناشی را کاهش دهید و ضمن آن به تناسب اندام و اعتمادبه‌نفس بیشتر دست پیدا کنید. ورزش کردن به‌نوبه خود قدرت بدن جهت مقابله با تنش را افزایش می‌دهد و به جلوگیری از آسیبی که استرس طولانی می‌تواند به سلامتی ما وارد کند، کمک می‌کند. شما باید در هفته حداقل سه روز ورزش کنید تا بیشترین فایده از انجام آن نصیبتان شود. چنانچه تاکنون ورزش نکردید و یا اینکه به‌ندرت فعالیت‌های ورزشی را در زندگی خود دارید، پیش از شروع یک برنامه ورزشی موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.
آرامش و تمرکز حواس:
حفظ آرامش و تمرکز حواس یکی از راه‌های مؤثری است که می‌توانید برای کاهش تنش مرتبط با استرس از آن کمک بگیرید. تکنیک‌های مختلفی وجود دارد، که افزایش سطح آرامش و تمرکز حواس مؤثر هستند. برخی از مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از یوگا، تای چی، مدیتیشن و ماساژ. یادگیری تکنیک‌های تنفس، که می‌تواند در هر مکانی انجام شود و تنها چند دقیقه طول می‌کشد، می‌تواند به کاهش تنش کمک کند.
برخی از افراد درنتیجه تجربه خود متوجه شده‌اند که با صرف وقت برای استراحت در طول روز یا پس از یک موقعیت استرس‌زا می‌توانند تا حدود زیادی سطح استرس را کاهش دهند. البته تکنیک‌های دیگری نیز هستند که می‌توانیم برای آرام‌سازی دیگران استفاده کنیم.
جالب است بدانید که برخی از این تکنیک‌ها هم‌اکنون در مدارس نیوزلند به‌کار گرفته می‌شود، تا جوانان بتوانند با استرس اجتناب‌ناپذیر زندگی مدرن راحت‌تر مقابله کنند. طیف وسیعی از برنامه‌های آرامش‌بخش و افزایش تمرکز حواس نیز وجود دارند که می‌توانید از آنها برای مدیریت تنش روزانه کمک بگیرید.
مشاوره و کنترل استرس:
بحث در مورد نگرانی‌ها با یک فرد که بی‌طرف است، می‌تواند به شما در شناخت عوامل استرس‌زا و تصمیم‌گیری در مورد استراتژی مقابله با آنها کمک کند. این فردی که برای مشاوره انتخاب می‌کنید، می‌تواند یکی از اعضای خانواده، یک دوست یا درمانگر حرفه‌ای باشد. در بیشتر موارد بحث در مورد یک نگرانی، اضطراب یا استرس برای کاهش تنش ناشی از عامل آن کفایت می‌کند. یادتان باشد که کمک گرفتن ضعف نیست و ممکن است برای هر فردی در زندگی بارها پیش بیاید.
داروها و تأثیر آنها بر استرس:
در موارد شدید، ممکن است برای درمان برخی از علائم دارو تجویز شود. دارو فقط باید به‌عنوان یک درمان کوتاه‌مدت در نظر گرفته شود و باید تحت نظارت دقیق پزشک تجویز شود. دقت داشته باشید که با پایان دوره مصرف دارو حتماً باید مجدداً به پزشک خود مراجعه کنید، ضمناً هرگز دز مصرف داروها را خودتان تغییر ندهید.
تأثیر استرس بر سیستم ایمنی بدن:
زمانی که درگیر رویدادها و شرایط استرس‌زا می‌شوید و نمی‌توانید به‌راحتی با آنها کنار بیایید بدن شروع به تولید هورمون کورتیزول می‌کند. زمانی که این هورمون تولید می‌شود، تنش کاهش پیدا می‌کند. اما گاهی این ترشح هورمون طولانی می‌شود، بدن شما به آن عادت می‌کند و خود این اتفاق سبب تشدید استرس می‌شود.
دیگر تأثیر استرس بر سیستم ایمنی بدن این است که سطح لنفوسیت‌ها را کاهش می‌دهد. خوب است بدانید که با کاهش لنفوسیت‌ها بدن شما در برابر انواع بیماری‌ها همچون تب‌خال، سرماخوردگی، ویروس و سرطان ضعیف خواهد شد. استرس هر چه بیشتر طول بکشد، بیشتر شما را در معرض ابتلا به افسردگی قرار می‌دهد. اختلالات و التهاباتی که در اثر استرس بروز می‌کنند، سبب تضعیف سیستم ایمنی بدن می‌شوند و از طرفی بدن را در برابر بیماری‌های بی‌دفاع می‌کنند.
