امروزه، توجه پژوهشگران و محققان، به سوی نقش محیط مدرسه در موفقیت دانش آموزان معطوف شده و پژوهش های متعددی در این زمینه صورت گرفته است؛ اما نتیجۀ این پژوهش ها چه بوده است؟
نتیجۀ پژوهش ها حاکی از آن است که محیط مدرسه، نقش شگفت انگیزی در یادگیری و موفقیت دانش آموزان دارد. چندین دهه بود که بیشتر مدرسان در مورد این اثرگذاری شک داشتند؛ اما در حال حاضر، شواهد و دلایل نشان می دهد که مدارس می توانند با بهبودِ فضای یادگیری و فضای فیزیکی، نقش پررنگی در یادگیری دانش آموزان داشته باشند. در این مطلب، به نقش مدرسه در موفقیت دانش آموزان خواهیم پرداخت. با دانیون همراه باشید.
محیط مدرسه و موفقیت دانش آموزان
دانش آموزان وقتی در فضای مثبت و مناسب قرار می گیرند، عملکرد بهتری خواهند داشت و روندِ یادگیری شان نیز بهبود پیدا خواهد کرد. برخی محیط ها به دانش آموزان، انگیزه و آرامش می دهند و فضا را برای یادگیری و عملکردِ بهترِ آن ها فراهم می آورند؛ به عنوان مثال، دانش آموزانی که در کلاس یا فضایی آرام و مرتب و با نور و دمای مناسب امتحان می دهند، در مقایسه با دانش آموزانی که در فضایی پر سر و صدا، شلخته و کم نور امتحان می دهند، عملکردِ بهتری خواهند داشت؛ به علاوه، فضای مدرسه می تواند بر اعتماد به نفس دانش آموزان، میزان تمرکز و استرس و همچنین رفتار آن ها نیز تاثیر بگذارد. محیطی سالم و بدون تنش باعث می شود که استرس دانش آموزان کاهش، و در نتیجه، میزان تمرکز و یادگیری شان افزایش یابد؛ همچنین، فضای مناسب و آرام باعث می شود دانش آموزان گرایشی به بروز رفتارهای خشونت آمیز نداشته باشند.
در نیویورک، مطالعه ای در مورد نقشِ مدرسه در موفقیت و روندِ یادگیری دانش آموزان انجام شد که نتایج جالبی در بر داشت. بر اساس یافته های این مطالعه، دانش آموزانی که در فضای آموزشی مناسب آموزش می بینند، در مقایسه با دانش آموزانی که در فضای نامناسب آموزش می بینند، درس ریاضی را به اندازۀ یک و نیم ماه بیشتر یاد می گیرند؛ همچنین، این مطالعه نشان داد که اگر فضای آموزشی سالم باشد، دیگر نیازی نیست دانش آموزان برای رسیدن به موفقیت، پول هنگفتی خرج کنند؛ به عبارتی، آرام سازی فضای مدرسه و تنش زدایی از آن، می تواند دانش آموزان را به یادگیری مطالب درسی ترغیب کند و بر میل آنان به حضور در مدرسه، بیفزاید.
چه عواملی می تواند فضای مدرسه را مخرب سازد؟
وقتی به بررسی محیط مدرسه و تاثیرِ آن بر یادگیری و موفقیتِ دانش آموزان می پردازیم، به عوامل و گزینه های متعددی بر خواهیم خورد. برخی عوامل، تاثیری منفی بر یادگیری دانش آموزان دارند. اگر این عوامل منفی را خوب بشناسیم و آن ها را برطرف کنیم، می توانیم فضای مدرسه را به مکانی مطلوب برای یادگیری و پرورش و قدم برداشتن در مسیر موفقیت مبدل سازیم. البته گاهی این عوامل منفی به طور کامل برطرف نمی شوند، اما به حداقل رساندنِ آن ها نیز می تواند بسیار اثرگذار باشد. برخی از این عوامل که می توانند فضای مدرسه را مخرب سازند عبارت اند از:
1. معلم بد
بی شک بیشتر معلم ها خوب هستند و فقط درصد کمی از آن ها عملکردِ مناسبی ندارند؛ اما همین درصد کم هم می توانند دانش آموزان و معلمان دیگر را به دردسر بیندازد، چرا که باعث می شوند کارِ معلم بعدی، بسیار سخت تر وسنگین تر شود و همچنین، دانش آموزان در سال های بعدی، بار بیشتری را به دوش بکشند؛ به علاوه، معلم بد می تواند اعتماد به نفس و عزت نفس دانش آموزان را خدشه دار سازد. گاهی این تاثیر منفی، بسیار شدید بوده و التیام آن بسیار دشوار و طاقت فرساست .
اما راه حل مناسب برای برطرف کردنِ این عامل نامطلوب چیست؟ مسئولان باید در استخدامِ معلم ها دقت و سختگیری زیادی به خرج دهند؛ علاوه بر آن، هر سال باید نظرسنجی و بررسی های دقیقی صورت بگیرد تا معلوم شود که آیا یک معلم، صلاحیت و توانایی تدریس را دارد یا خیر.
2. کمبود بودجه
بودجه، نقشِ بسیار مهمی در موفقیت دانش آموزان و همچنین معلم ها دارد. اگر مدرسه، بودجۀ کافی در اختیار نداشته باشد، نمی تواند امکانات و رفاه دانش آموزان را فراهم کند؛ به عنوان مثال، تعدادِ دانش آموزان کلاس، بیشتر از حد مطلوب و استاندارد خواهد بود، معلم نمی تواند به تک تکِ آن ها توجه کند و در نهایت، بازدهی به شدت پایین خواهد بود؛ همچنین اگر مدرسه بودجۀ کافی نداشته باشد، نمی تواند تکنولوژی آموزشی مناسبی در اختیار دانش آموزان و معلمان قرار دهد. همان طور که می دانید، آموزگاران باید ابزار مناسب در اختیار داشته باشند تا بتوانند استانداردهای آموزش مدرن و کارآمد را اجرا کنند. تکنولوژی های آموزشی از ابزارهای بسیار مفید و کارآمد در تدریس به شمار می روند که خرید، نگهداری و به روز کردنِ آن ها، مستلزمِ پرداختِ هزینه است. مدرسه باید بودجۀ کافی برای فراهم کردنِ تکنولوژی لازم برای معلم ها و دانش آموزان را در اختیار داشته باشد.
3. فضای نا امن
دانش آموز برای یادگیری و پرورش، به فضایی امن نیاز دارد. زمانی می توانیم ادعا کنیم فضای مدرسه امن است که دانش آموزان بتوانند رابطۀ مثبتی را با معلم ها و همکلاسی هایشان شکل دهند. این برقراری ارتباط، تاثیر مثبتی بر پیشرفت و یادگیری آن ها دارد.
تاثیرِ فضای فیزیکی مدرسه بر یادگیری و موفقیت دانش آموزان
شاید برایتان عجیب باشد؛ اما ساختمان و فضای فیزیکی مدرسه هم بر یادگیری دانش آموزان تاثیر می گذارد. مدرسه هایی با طراحی مناسب و محیط دلنشین، سبب افزایش آرامش، توجه، تمرکز، انگیزه، اعتماد به نفس و عزت نفس دانش آموزان می شود و این موارد بر عملکرد و یادگیری آن ها تاثیر مستقیم می گذارد. ویژگی های فیزیکی، مانند نور، رنگ، قدمتِ ساختمان مدرسه، فضا، تجهیزات و اسباب و اثاثیه، می توانند احساس ارزشمند بودن- یا نبودن- را به دانش آموزان القا کنند. این عوامل بر رفتار و نگرش آن ها تاثیر می گذارد و می تواند تاثیر قابل توجهی نیز بر روندِ یادگیری آن ها داشته باشد. ایجادِ فضایی مناسب می تواند به عنوان محرکی برای ایجادِ تاثیرات مثبت عمل کند. پژوهش ها نشان می دهد، میزان سرمایه ای که صرف ساختِ مدرسه می شود، تاثیرِ مستقیمی بر عملکرد و یادگیری دانش آموزان دارد. حتی برخی محققان معتقدند که اگر نظرِ دانش آموزان در مورد ساختمانِ مدرسه و نقاط مثبت و منفی آن پرسیده شود، می توان ساختمان های بهتری را برای مدارس طراحی کرد.
در نهایت، به این نتیجه می رسیم که جمع تعدادی از عناصر، از معلم گرفته تا فضای مدرسه، می تواند در روند پیشرفت دانش آموزان تاثیر بگذارد.
دانیون در اینستاگرام: dunion.app
سایت دانیون: dunion.ir
