برای صحبت با یکی از پزشکان عضو هیات علمی دانشگاه تهران، به بیمارستان روزبه رفته بودیم. در لابه لای صحبت ها پروژه ای را پیشنهاد کردند. در توضیحاتی که برای تشریح پروژه می دادند، خاطره ای پژوهشی را تعریف کردند که برایم بسیار جالب و عجیب بود.
شماری از دانشجویان دکترای این استاد، آزمونی را روی تعدادی مرد میانسال انجام داده بودند. این مردها دو دسته بودند. دسته ای که هیچ گونه تجربه مواجهه با مواد مخدر نداشته اند، و دسته دیگر که یا اعتیاد داشتند، یا ترک کرده بودند، یا گه گاه مواد مخدر مصرف می کردند.
هر دو دسته دعوت به یک بازی کامپیوتری شده بودند که در آن باید بر اساس 4 معیارِ زیبایی، اخلاق، تحصیلات و تمکن مالی، از میان چهار زن، همسرگزینی می کردند. وزن این معیارها به همان ترتیب یاد شده است. برای هر زن در مقابل این معیارها، عددی مخفی وجود دارد که با کلیک کردن روی آن، نمایان می شود.
در واقع یک جدول با چهار ستون و سطر و مقادیر مخفی وجود دارد که شرکت کننده باید با کلیک کردن و به خاطر سپردن و محاسبه کردن، بر اساس وزن هر معیار، در پایان بهترین گزینه را به عنوان همسر انتخاب کند. هر شرکت کننده شصت بار این کار را تکرار می کند. هر بار هم کامپیوتر که پاسخ صحیح را می داند، انتخاب شرکت کننده را می سنجد و در پایان شصت دور، امتیاز او را محاسبه می کند.
پس از پایان این آزمون، مشخص شد که کسانی که به نحوی تجربه مصرف ماده مخدر داشته اند، انتخاب های بهتری به نسبت دسته دیگر انجام داده اند.
حیرت انگیز بود!
انگار کسانی که سرشان به سنگ خورده، یا تا تهِ خط رفته اند، حالا رفتار عاقلانه تری دارند.
دکتر می گفت این خیلی بد است که در جامعه ما، افرادِ سالم، انقدر در تصمیم گیری ها ضعیف ترند. انگار عقلانیت برای گرگ های بیابان دیده است و از راهِ درست نمی شود به آن دست یافت.
می گفت باید فکری برای این جامعه کرد.
توضیح: بیمارستان روزبه، ماموریت مراقبت از بیماران روانی و درمان آن ها را به عهده دارد.
