سرسختی قابلیتی اکتسابی در انسان است که به او کمک می‌کند تا در برابر سختی‌ها تاب‌آوری بیشتری داشته باشد و از کوران حوادث به سلامت عبور کند. البته سرسختی به معنای قدرت یا توان بیشتر نیست بلکه امکان عبور از بحران‌ها را به کمک ایجاد انعطاف‌پذیری و سازگاری بهتر با شرایط برای فرد ایجاد می‌کند. تنه درختی استوار به کمک توان و قدرت درونی خود در برابر باد مقاومت می‌کند، هر آنچه این توان بیشتر باشد، درخت توان مقاومت در برابر بادهایی غران‌تر را خواهد داشت. اما اگر بادی بوزد که از توان تحمل درخت قدرتمندتر باشد جطور؟ قطعا درخت خواهد افتاد.
حالا گیاهی نرم ومنعطف را در نظر بگیرید. قطعا این گیاه توان و قدرت درخت تنومند را ندارد که بتواند در برابر بادهای محلک مقاومت کند و همیشه دستخوش تغییرات خواهد بود. اما این گیاه خصوصیتی دارد که مقاومت او را در برابر کوران حوادث حتی از آن درخت نیز بیشتر می‌کند. انعطاف‌پذیری و سازگاری دو خصویت مهم گیاه است (همان سرسختی) که به او اجازه کنار آمدن با سخترین بادها را نیز می‌دهد. گیاه در دل باد تکان می‌خورد، حتی آسیب می‌بیند و برگ و بار خود را از دست می‌دهد اما نهایتا ایستاده خواهد بود و نخواهد شکست.
سرسختی همان قابلیتی است که به انسان اجازه می‌دهد تا مانند آن گیاه در کوران حوادث تاب‌آوری بیشتری داشته باشد. با مشکلات همراه شود و خود را با آنها سازگار کند تا بتواند از بحران‌ها عبور کند. این تنها راه غلبه حتمی بر بحران‌ها است به دلیل اینکه هر آنچه فرد خود را قوی‌تر کند احتمال آن زیاد است که بحرانی بزرگتر از راه برسد که توان تحمل آن از ظرفیت او خارج باشد.
اما سوال مهم آن است که برای رسیدن به سرسختی نیاز به پرورش چه خصوصیاتی داریم؟ جواب این سوال اصلا به سادگی قابل ارائه نیست زیرا فاکتورهای زیادی هستند که در بالا رفتن سرسختی موثر هستند. در ادامه این مقاله مروری کوتاه بر این المان‌ها خواهیم داشت و توضیحاتی کوتاه در مورد هرکدام از آنها ارائه خواهیم کرد. بدیهی است که بهتر شدن در هر کدام از این فاکتورها نیاز به صرف وقت و همچنین مطالعه کتاب‌ها و منابع مرتبط دارد و ما در این مقاله صرفا قصد معرفی آنها را داریم.
1. ساخت الگوی ذهنی مثبت
· تمرین شکرگذاری
توجه به آنچه شما برای آن شکرگذار هستید، به صورت مرتب و منظم.
· ایجاد قالب جدید برای افکار منفی
به چالش کشیدن افکار منفی و تلقی این چالش به عنوان فرصتی برای رشد.
· خفظ امید
تمرکز بر این باور که در آینده همه چیز بهتر خواهد شد.
2. تقویت شبکه پشتیبانی شخصی
· ساخت ارتباط‌های قوی
حفظ روابط خوب با دیگران. دوستان خوب برای خود بسازید و تا جای ممکن روابط جنسی را از آن دور کنید تا پایدارتر بماند.
· درخواست کمک
برای کمک گرفتن از دیگران شک به خود راه ندهید اما مهم است که احساسات خود را فقط برای افراد مطمئن آشکار کنید.
· عضویت در گروه‌های مختلف
گروه‌های دوستی جدید، حیطه شبکه افراد آشنا با شما را گسترش می‌دهد.
3. تقویت مهارت‌های سازگاری محیطی
· مدیریت استرس
استفاده از تکنیک‌هایی آشنا اما موثر مانند مدیتیشن، یوگا و ذهن‌آگاهی (Mindfulness).
· انتخاب شیوه زندگی سالم
تغذیه متعادل، ورزش و خواب منظم.
· مهارت حل مسئله
تلاش جهت تبدیل کردن مهارت‌های حل مسئله به عادت روزانه و شیوه تفکر.
4. قانون‌مندی عاطفی
· شخص‌آگاهی (Self-Awareness)
عواطف خود را بشناسید و مهم‌تر از آن از تاثیرات آنها بر تفکرات و رفتار خود آگاه باشید.
· ذهن‌آگاهی (Mindfulness)
برای ماندن در زمان حال و مدیریت احساسات شخصی.
· بیان عواطف
راهی سالم پیدا کنید تا به وسیله آن احساسات خود را بروز دهید. صحبت کردن، نوشتن یا حتی درگیر پروسه‌ای خلاق شدن.
5. سازگاری و هماهنگ‌شدن
· کنار آمدن با تغییرات
قبول کنید که تغییر نیز جزئی از زندگی است زیرا فقط بعد از آن است که امکان سازگاری با آن را پیدا خواهید کرد.
· انعطاف‌پذیری
ایده‌های جدید را با آغوش باز بپذیرید و شاید به جای مقابله با آنها بله‌های بیشتری برای هر کدام از آنها در آستین داشته باشید.
· یادگیری بی‌وقفه و بی‌پایان
یادگیری در تمام طول عمر را تبدیل به یک تعهد اخلاقی برای خود کنید. راهی برای رسیدن به رشد شخصی و البته سازگاری بهتر با تغییرات.
6. هدف‌گذاری و دنبال کردن آنها
· انتخاب اهدافی باورپذیر و آشکار
اهداف باید واقع‌گرایانه و قابل حصول باشند تا حس جهت و مقصد داشتن را در فرد تقویت کند.
· تقسیم کردن کارها به واحدهایی کوچکتر
کارهای بزرگ را تبدیل به ماموریت‌های کوچکتر کنید تا بتوان از فشار کاری کم کرد و مدیریت بهتری بر کارها داشت.
· نکوداشت پیشرفت
روند رشد و پیشرفت کارها را دنبال کنید و گاه به گاه برای آن خوشحال شده یا حتی از خود تقدیر کنید حتی اگر گامی کوچک در جهت اهداف خود برداشته‌اید.
7. بالابردن بهره‌وری شخصی
· شناسایی نقاط قوت خود
نقاط قوت شما کدام است؟ آیا به خوبی آنها را می‌شناسید؟
· توجه به موفقیت‌ها
ساخت اعتماد به نفس بر اساس موفقیت‌های به‌دست‌آمده در زندگی.
· گفتگوی شخصی مثبت
این گفتگوی شخصی می‌تواند تاثیرات مثبت بسیاری از جمله انگیزه‌بخشی شخصی را به همراه داشته باشد.
8. تمرین مراقبت از خود
· آرامش شخصی
تمام تلاش خود را بکنید تا آرامش و جوان‌سازی را تبدیل به یکی از عادات روزانه خود کنید.
· ایجاد و به احترام شناختن حدود شخصی
حد و مرز مشخص و به دور از تعصب برای خود نسبت به دیگران قائل باشید تا بتوانید از مهمترین دارایی‌های خود یعنی زمان و انرژی محافظت کنید.
· غمخواری برای خود
در برابر خود مهربان و غمخوار باشید مخصوصا در زمان سختی‌ها و مشکلات.
به عنوان سخن پایانی باید گفت که تقویت سرسختی یک پروسه زمان‌بر است که نیاز به تقویت مهارت‌ها و عادت‌های بسیاری در فرد دارد و نباید انتظار آن را داشت که اصطلاحا بتوانیم یک شبه تبدیل به فردی با سرسختی بالا شویم. به همین دلیل مهم است که رسیدن به سرسختی را تبدیل به یک استراتژی بلندمدت برای خود بکنیم که بتوانیم با صرف تلاش و زمان آن را به دست بیاوریم.
در ادامه این مقالات قصد دارم تا جای ممکن به موارد مرتبط با سرسختی که در این مقاله به آنها اشاره شد، بپردازیم. البته تا چه حد به هر کدام وقت برسد و سیر مطالعه به کدام سمت برود که الله اعلم.
