بیماری سلیاک (Celiac Disease) یک بیماری خود ایمنی مزمن است که اثرات آن بر روی دستگاه گوارش و سیستم ایمنی بدن دارد. این بیماری به علت حساسیت به گلوتن، یک پروتئین موجود در گندم، جو، و شیرینی‌ها ایجاد می‌شود. وقتی افراد مبتلا به سلیاک محصولات حاوی گلوتن را مصرف می‌کنند، سیستم ایمنی بدن آنها به طرز غلطی به گلوتن واکنش نشان می‌دهد و باعث آسیب به لایه‌های روده کوچک می‌شود.
۱- مشکلات گوارشی: افت اشتها، اسهال، یبوست، نفخ شکمی، تهوع و استفراغ.
۲- کاهش وزن: بیماران سلیاک معمولاً وزن خود را از دست می‌دهند.
۳- کمبود مواد مغذی: به علت آسیب به روده‌های کوچک، جذب مواد مغذی مخصوصاً آهن، کلسیم و ویتامین‌ها می‌تواند کاهش یابد.
۴- خستگی و ناراحتی عمومی: افراد مبتلا به سلیاک ممکن است احساس خستگی، سستی، و ناراحتی عمومی کنند.
۵- مشکلات جلدی: در برخی از موارد، بیماری سلیاک می‌تواند به مشکلات پوستی مانند زگیلک (Dermatitis Herpetiformis) منجر شود.
۶- مشکلات در رشد و تکامل کودکان: در کودکان مبتلا به سلیاک، رشد ناپایدار و مشکلات در تکامل ممکن است مشاهده شود.
تشخیص بیماری سلیاک بر اساس آزمایش‌های خونی و بررسی بافت روده‌های کوچک توسط پزشکان انجام می‌شود. درمان بیماری سلیاک اصولاً شامل رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن است، به معنای پرهیز از محصولاتی که گلوتن را در ترکیبات خود دارند. این رژیم غذایی باید تمام عمر رعایت شود تا جلوگیری از آسیب به روده‌های کوچک و تخریب سیستم ایمنی بدن ادامه یابد.
آیا سلیاک درمان دارد؟
درمان اصلی بیماری سلیاک، رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن است. این به اصطلاح "رژیم غذایی بدون گلوتن" (Gluten-Free Diet) نام دارد.
درمان با رژیم غذایی بدون گلوتن به طور معمول بهبود قابل ملاحظه‌ای در علائم بیماری سلیاک، از جمله مشکلات گوارشی و کمبود مواد مغذی، ایجاد می‌کند. با رعایت این رژیم غذایی، مخاط در روده‌های کوچک بهبود پیدا می‌کند و سیستم ایمنی بدن دچار آسیب کمتری می‌شود.
پیشنهاد می‌شود که افراد مبتلا به سلیاک تحت نظر یک متخصص تغذیه یا پزشک متخصص درمان بیماری سلیاک قرار گیرند تا بهترین راهکارها و تغذیه مناسب برای آنها تعیین شود. همچنین، درمان ممکن است شامل مصرف مکمل‌های ویتامینی و معدنی برای جبران کمبودهای ممکن در تغذیه مورد استفاده قرار گیرد.
برخی مواد غذایی دارای گلوتن
گندم: گندم و فرآورده‌های آن شامل انواع آرد و... دارای گلوتن هستند.
جو: جو معمولی دارای گلوتن است. جو دوسر فاقد گلوتن است.
آرد جو: آرد جو معمولی حاوی گلوتن است.
شیرینی‌جات: نان، کیک، کلوچه، بیسکوییت، پای، اسفنج‌کیک و دیگر محصولات شیرینی‌پزی که با آرد گندم تهیه می‌شوند همگی دارای گلوتن هستند.
ماکارونی و پاستا: ماکارونی، اسپاگتی، لازانیا و سایر محصولات آردی مشابه این‌ها حاوی گلوتن هستند.
پیتزا: نان پیتزا اگر از آرد گندم درست شده باشد حاوی گلوتن است.
سوسیس و کالباس: برخی از سوسیس‌ها و کالباس‌ها ممکن است گلوتن داشته باشند. در فرایند تهیه سوسیس و کالباس از آرد گندم استفاده می‌شود که حاوی گلوتن است.
سس‌ها: برخی از سس‌ها ممکن است حاوی گلوتن باشند، به ویژه سس سویا.
نوشیدنی‌های الکلی: برخی از نوشیدنی‌های الکلی ممکن است از جمله جو و گلوتن در ترکیبات خود داشته باشند.
برای افرادی که به گلوتن حساسیت دارند، آلرژی به گلوتن دارند یا مبتلا به بیماری سلیاک هستند، بسیار مهم است که محصولات بدون گلوتن را جستجو کرده و از آنها استفاده کنند. اما باید توجه داشت که محصولات بدون گلوتن همچنان ممکن است با گلوتن ترکیب شوند، بنابراین باید برچسب‌ها و لیبل‌های محصولات را با دقت بررسی کنند.
