نویسنده: بادی تی
بازبینی پزشکی: جان سی. اومهاو
۲۸ مِی ۲۰۲۴، مجله‌یِ very well mind
ترجمه‌یِ گروه علمی حکمت زندگی
مهم‌ترین اطلاعاتی که باید درباره‌یِ ماریجوانا بدانم چیست؟
در حالی که ماریجوانا (کانابیس) یکی از پرمصرف‌ترین مواد در ایالات متحده است، بسیاری از افراد همین سوال را دارند: آیا ماریجوانا اعتیادآور است؟ پاسخ «بله» است؛ ماریجوانا میتواند اعتیادآور باشد. با این که همه‌ی کسانی که از ماریجوانا استفاده می‌کنند معتاد نخواهند شد، اعتیاد پیدا کردن به ماریجوانا باز هم غیرمعمول نیست و عوامل خاصی ممکن است خطر معتاد شدن شما را افزایش دهند.
با این حال، برخی از کسانی که از ماریجوانا استفاده می‌کنند پس از مصرف مزمن ماریجوانا علائم اعتیاد را بروز می‌دهند. ماریجوانا همچنین چندین خطر دیگر برای سلامتی را ایجاد می‌کند که افراد باید آن‌ها را در نظر بگیرند.
اختلال مصرف کانابیس یا اختلال مصرف ماریجوانا نتیجه مصرف مزمن کانابیس است. این اختلال در نسخه پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) به عنوان نتیجه وابستگی یا سوء‌مصرف ماریجوانا تعریف شده است.
شیوع
موسسه ملی اعتیاد به مواد (NIDA) گزارش می‌دهد که ۳۰ درصد از افرادی که از ماریجوانا استفاده می‌کنند، دچار مشکلاتی در مصرف آن، معروف به اختلال مصرف ماریجوانا (marijuana use disorder)، خواهند شد.
کسی که به ماریجوانا معتاد یا وابسته می‌شود، احتمالاً برخی از علائم رفتاری کلاسیک اعتیاد را نشان خواهد داد، که عبارتند از:
دو مورد از شایع‌ترین نشانه‌های اختلال مصرف کانابیس، نشانه‌های وابستگی فیزیکی و نشانه‌های محرومیت (ویتدروال) است.
اکثر کارشناسان بر این نکته توافق دارند که وابستگی به یک ماده با افزایش تحمل (تولرانس، tolerance) به آن ماده همراه است، به این معنی که کم‌کم برای دریافت همان اثرات و برطرف شدن علائم محرومیت کم‌کم نیاز به مصرف مقادیر روزافزون و روزافزون‌تر از ماده می‌شود.
اکثر تحقیقات اولیه در مورد اعتیاد به ماریجوانا نشان داد که مصرف ماریجوانا به ندرت علائم تحمل (تولرانس) و محرومیت (ویتدراوال) ایجاد می‌کند. با این حال، ماریجوانایی که امروزه در دست‌رس است، نسبت به ماریجوانای دهه ۱۹۶۰ قوی‌تر است و حاوی سطوح بالاتری از ماده فعال دلتا-۹-تتراهیدروکانابینول (THC) است که جزء روان‌گردان در ماریجوانا است.
افزایش قدرت گونه‌های مدرن ماریجوانا به این معنی است که خطر تحمل (تولرانس)، وابستگی، اعتیاد و علائم محرومیت (ویتدراوال) بیشتر است.
علاوه بر این، مشخص شده است که وابستگی به ماریجوانا میتواند توانایی شما را برای پاسخ‌گویی به انتقال‌دهنده عصبی دوپامین (dopamine) تحت تأثیر قرار دهد. دوپامین در حالت عادی به ما امکان می‌دهد احساس لذت کنیم. اما در یک مطالعه، افرادی که وابستگی به ماریجوانا داشتند، احساسات مثبت کمتر، سطح استرس بالاتر و افزایش تحریک‌پذیری (irritability) داشتند.
تحقیقات امروزی نشان می‌دهد که تحمل به THC ایجاد می‌شود و علائم محرومیت (ویتدراوال) هم در برخی افراد رخ می‌دهد. مطالعات افرادی که به طور مزمن از ماریجوانا استفاده می‌کنند و سپس آن را ترک می‌کنند نشان می‌دهد که آن‌ها علائم محرومیت زیر را تجربه می‌کنند:
برخی از محققان معتقد اند که از آن‌جایی که ماریجوانای امروز بسیار قوی‌تر است، احتمال بیشتری وجود دارد که برخی افراد به وابستگی فیزیولوژیکی به آن مبتلا شوند.
حتی اگر از نظر بدنی یا شیمیایی به ماریجوانا وابسته نباشند، برخی افراد به وابستگی روانی به این دارو مبتلا می‌شوند. و این وابستگی اغلب علی‌رغم این که فرد می‌داند که وابسته شده است یا می‌خواهد ماریجوانا را ترک کند، همچنان ادامه می‌یابد.
کارشناسان همچنان در حال بررسی دلایل اعتیاد برخی افراد هستند در حالی که برخی دیگر این طور نمی‌شوند. دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است فرد به ماریجوانا وابسته شود. البته این بدان معنا نیست که اگر یکی یا چند مورد از این عوامل خطر را تجربه کنید، به ماریجوانا معتاد خواهید شد.
۱. عامل قدرت بالاتر
ماریجوانا از بسیاری از اجزاء به نام کانابینوئیدها تشکیل شده است. دو مورد از این اجزا، دلتا-۹-تتراهیدروکانابینول (THC) و کانابیدیول (CBD)، دارای اثراتی هستند که معمولاً برای افرادی که از ماریجوانا استفاده می‌کنند شناخته شده است. THC به عنوان ماده‌ای شناخته می‌شود که باعث می‌شود فرد احساس «سرخوشی» (های شدن، high، بالا رفتن خُلق) کند، در حالی که CBD اغلب احساس آرمیدگی (relaxation) را تقویت می‌کند.
مرکز NIDA گزارش می‌دهد که قدرت بالاتر ماریجوانای موجود امروز ـــ به‌ویژه در رابطه با سطوح THC آن ـــ ممکن است یک عامل در افزایش تعداد افرادی باشد که دچار مشکل می‌شوند. THC میتواند اعتیادآور باشد. مطالعات نشان می‌دهند که THC به دلیل خواص روان‌گردان خود، ماده‌ای است که پتانسیل اعتیاد به ماریجوانا را ایجاد می‌کند.
امروزه ماریجوانا معمولاً حاوی THC بیشتری نسبت به گذشته است. به عنوان مثال، در مقایسه با ماریجوانایی که در دهه ۱۹۹۰ ضبط شده و کمتر از ۴% در آن بود، ماریجوانایی که امروز توسط پلیس ضبط می‌شود، به طور متوسط حاوی ۱۵% THC است. محققان در حال بررسی این هستند که آیا این قدرت بالاتر دلیل افزایش مراجعه به اورژانس توسط افرادی است که آزمایش مثبت برای ماریجوانا می‌دهند.
ماریجوانایی که در محصولاتی ساخته شده از عصاره ماریجوانا، مانند روغن پایه حلال، مصرف می‌شود، بین ۵۴% تا ۶۹% THC دارد ـــ در برخی موارد، بیش از ۸۰%!
۲. سن شروع سیگاری کشیدن
کارشناسان در حال یافتن ارتباط بین سنی که شروع به مصرف کانابیس می‌کنید و احتمال وابستگی به آن هستند. یک مطالعه دریافت که افرادی که از سن ۱۴ تا ۱۵ سال شروع به مصرف کانابیس کردند، احتمال بیشتری برای وابسته‌شدن به آن داشتند. از سوی دیگر، برای کسانی که بعد از ۱۵ سالگی شروع به مصرف کانابیس کردند، خطر وابستگی به طور چشم‌گیری کاهش یافت.
مطالعه دیگری دریافت که افرادی که قبل از ۱۸ سالگی شروع به مصرف ماریجوانا می‌کنند، چهار تا هفت برابر بیشتر احتمال دارد که بعداً در زندگی دچار اختلال مصرف کانابیس شوند.
۳. تکرار استفاده
مصرف روزانه یا هفتگی ماریجوانا افزایش احتمال وابستگی فرد به این ماده در آینده را نشان داده است. با این حال، نحوه تعامل فرد با ماریجوانا نیز یک عامل مهم است. به عنوان مثال، یک مطالعه دریافت که «استفاده انفرادی» (solitary use) یا استفاده از دارو به تنهایی (by yourself)، یک نشانه قوی از وابستگی به آن در آینده بود.
۴. ژنتیک
روابط خانوادگی در برخی موارد اعتیاد به کانابیس نقش دارند. به عنوان مثال، یک مطالعه دریافت که اگر والدین بیولوژیکی شما سوء‌مصرف الکل یا سایر مواد روان‌گردان داشته باشند، ممکن است شما هم بیشتر احتمال سوء مصرف الکل یا سایر مواد، از جمله ماریجوانا را داشته باشید.
مطالعه ای در سال ۲۰۲۰ دریافت که افرادی دارای «بدهکاری ژنتیکی» (genetic liability) به اختلال مصرف کانابیس هستند، به این معنی که آن‌ها با ژن‌های خاصی متولد می‌شوند که خطر آن‌ها به ابتلا را افزایش می‌دهد.
با این حال، کارشناسان موافق اند که معمولاً عوامل بیشتر دیگری هم دست اندر کار اند، مانند محیط، دست‌رسی به ماریجوانا، وضعیت اقتصادی‌اجتماعی و موارد دیگر.
۵. سلامت روان
برخی مطالعات دریافتند که اشخاص اغلب برای کاهش احساس اضطراب یا افسردگی خود از کانابیس استفاده می‌کنند و خوددرمانی به این روش اغلب میتواند به وابستگی به دارو منجر شود. سایر موارد مربوط به سلامت روان نیز در افراد دچار وابستگی به کانابیس مشاهده شده است. این موارد شامل افرادی است که با اختلال هراس، با علائم ADHD (اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی)، اختلال اضطراب اجتماعی و عزت نفس پایین مقابله می‌کنند. افرادی که با کیفیت خواب ضعیف سروکار دارند نیز ممکن است از کانابیس برای تسکین استفاده کنند (اگرچه مشخص شده است که در طولانی‌مدت کانابیس کیفیت خواب را کاهش می‌دهد).
تحقیقات در مورد این که آیا مشکلات سلامت روان بیشتر باعث سوء استفاده از کانابیس می‌شوند یا این که وابستگی به کانابیس میتواند به نوبه خود منجر به مشکلات سلامت روان شود، متفاوت است.
اثرات مزمنی با اختلال مصرف کانابیس مرتبط اند. مشخص شده است که افرادی که این بیماری را دارند اغلب اختلال عمل‌کرد شناختی را تجربه می‌کنند. این ممکن است به معنای موارد زیر باشد:
اختلال مصرف کانابیس میتواند بر سایر زمینه‌ها هم تأثیر بگذارد. مطالعات نشان داده است که افرادی که با وابستگی به کانابیس دست و پنجه نرم می‌کنند اغلب در زمینه‌های مختلف زندگی خود، از جمله روابط، کار و تحصیلات، احساس نارضایتی می‌کنند.
درمانهایی در دست‌رس هستند که می‌توانند به افراد در غلبه بر اعتیاد به ماریجوانا کمک کنند. چنین درمانهایی در درجه اول بر روان‌درمانی تمرکز دارند، اما محققان همچنین در حال بررسی داروهایی هستند که ممکن است روزی مفید باشند.
خوشبختانه، انواع مختلفی از روان‌درمانی برای اختلال مصرف کانابیس وجود دارد:
تغییرات خاصی در سبک زندگی ممکن است به شما در کاهش یا توقف مصرف ماریجوانا کمک کند:
احتمالاً وقتی ماریجوانا را ترک می‌کنید، زمان بیشتری در دست خواهید داشت، بنابراین پیدا کردن یک سرگرمی یا فعالیت جدید که از آن لذت می‌برید میتواند مفید باشد. این فعالیت میتواند شما را از هر گونه هوس منحرف کند و همچنین روحیه شما را تقویت کند، به‌ویژه اگر این فعالیت یک فعالیت بدنی باشد.
افراد به دلایل مختلف به کانابیس وابسته می‌شوند، بنابراین رسیدگی به هرگونه مسائل زمینه‌ای مهم است. به عنوان مثال، کسانی که از ماریجوانا برای مقابله با اضطراب، افسردگی یا اختلالات خواب استفاده می‌کنند، می‌توانند انواع درمان مناسب‌تر ـــ از جمله تغییرات سبک زندگی، روان‌درمانی و دارو ـــ را برای کمک به تسکین علائم خود پیدا کنند.
علاوه بر این، کارشناسان در حال بررسی این هستند که آیا داروهای خاصی وجود دارند که بتوانند به رفع اختلال مصرف کانابیس کمک کنند. در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان اختلال مصرف کانابیس تأیید نشده است.
تحقیقات نشان می‌دهد که در حال حاضر هیچ داروی مؤثری در درمان اختلال مصرف کانابیس وجود ندارد. بوسپیرون یکی از داروهای مورد علاقه بود، اما برخی تحقیقات نشان داده است که این دارو از نظر اثربخشی تفاوتی با دارونما ندارد و در برخی موارد با نتایج بدتر مصرف کانابیس مرتبط بوده است.
داروهایی مانند داروهای ضدافسردگی ممکن است برای درمان بیماریهای همزمان سلامت روان مانند اضطراب یا افسردگی تجویز شوند. شما می‌توانید با متخصص مراقبت‌های بهداشتی خود مشورت کنید تا ببینید آیا این یک گزینه درمانی مناسب است یا نه.
اگر شما یا یکی از عزیزانتان با سوء مصرف مواد یا اعتیاد دست و پنجه نرم می‌کنید، با خط کمک ملی اداره خدمات سوء مصرف مواد و سلامت روان (SAMHSA) به شماره ۱-۸۰۰-۶۶۲-۴۳۵۷ تماس بگیرید تا اطلاعاتی در مورد امکانات پشتیبانی و درمان در منطقه خود دریافت کنید. [در ایران خط تلفن 09628 سازمان بهزیستی آماده ارائه مشاوره رايگان درباره اعتياد است؛ همه‌روزه از ساعت ۸ تا ۲۰. ]
منابع:
Additional Reading
درباره نویسنده:
By Buddy T
Buddy T is a writer and founding member of the Online Al-Anon Outreach Committee with decades of experience writing about alcoholism. Because he is a member of a support group that stresses the importance of anonymity at the public level, he does not use his photograph or his real name on this website.
لینک این مقاله به زبان اصلی:
https://www.verywellmind.com/is-marijuana-addictive-67792
