ما تو یه فرهنگی بزرگ شدیم که "از خود گذشتن" رو یه ارزش میدونه. اینکه اگه کسی رو دوست داری، باید همهچیزتو براش بذاری. ولی روانشناسی امروزی یه چیز دیگه میگه: فداکاری بیمرز نه تنها مفید نیست، بلکه میتونه آسیبزننده باشه هم به خودمون هم به دیگران. تو این مقاله با هم میبینیم چرا نباید همیشه صد درصد انرژیمون رو صرف بقیه کنیم؟
وقتی مدام خودمونو قربونی نیازهای بقیه میکنیم، یه پیام پنهون به ذهنمون میدیم: "نیازهای من مهم نیستن". این پیام کمکم عزتنفسمونو میبره زیر سوال. طبق گفتههای کارل راجرز، روانشناس معروف، حس ارزشمندی از تجربههای مثبت با خودمون میاد، نه از تایید دیگران.
تحقیقات روانشناسی شناختی نشون داده انرژی ذهنی ما محدوده. اگه همهش صرف حل مشکلات و نیازهای بقیه بشه، دیگه چیزی نمیمونه برای تمرکز، رشد خودمون یا حتی استراحت. آخرش چی میشه؟ حس خستگی مفرط، دلخوری و یه خشمِ بیصدا و اینکه چرا من به هیچ جا نرسیدم.
رابطه سالم مثل تاب بازیه؛ اگه فقط یه طرف بجنبه، کل تاب از تعادل میافته. اریک برن، روانشناس تحلیل رفتار متقابل، میگه رابطههایی که توازن ندارن، یا میرن سمت بازیهای روانی یا یههو تموم میشن. وقتی تو صد درصد میدی، طرف مقابل انگیزهای برای تلاش نداره.
اگه همیشه در حال دادن باشی، بعضیا فکر میکنن وظیفهته. اینجاست که وابستگی ناسالم شکل میگیره. تو روانشناسی، مفهومی هست به اسم "مرزهای شخصی" که میگه هر کسی باید مشخص کنه چقدر انرژی میتونه و میخواد خرج کنه. مرز داشتن یعنی مراقب خودت بودن.
خودمراقبتی یه نیازه، نه خودخواهی. اگه همه انرژیتو برای بقیه بذاری، دیگه چیزی برای خودت نمیمونه. روانشناسی مثبتگرا میگه برای رسیدن به حال خوب و رضایت، باید یه بخش از زمان و انرژیت رو بذاری برای خودت. فداکاری بیش از حد این فرصت رو ازت میگیره. تو لازم داری خودت رو دوست داشته باشی، برای خودت انرژی بذاری و به خودت محبت و نوازش بدی. اگه دااائم در حال محبت کردن به بقیه باشی، وقتی برای خودت نمیمونه!!
خیلی از آدمها ممکنه نتونن یا نخوان لطف بقیه رو جبران کنن. پس سعی کن جوری لطف نکنی که اگر طرف مقابلت جبران نکرد، احساس کنی همه چیز رو از دست دادی و شکست خوردی... یه مقداری از خودت رو برای خودت نگهدار!! برای روزایی که هیچکس کنارت نیست!!!
وقتی به کسی لطف میکنی، ناخودآگاه انتظار داری لطفت رو جبران کنه! در صورتی که اصلا خیلیا ممکنه خبر نداشته باشن از کاری که کردی!! یا حتی ندونن انجام دادن اون لطف چقدر برای تو هزینه داشته!! از اون طرف همونطور که بالاتر گفتیم، هیچ تضمینی وجود نداره که آدما لطف ما رو جبران کنن. اینجوری وقتی ببینیم کارامون نتیجه نداده، سرخورده میشیم چون انتظاراتمون هیچوقت برآورده نمیشن!
لازم نیست برای اینکه دوستداشتنی باشی، خودتو کامل حذف کنی. یه رابطه خوب، اونیه که توش "هم من مهمم، هم تو". نه قهرمانبازی نیازه، نه نقش قربانی. فقط باید یاد بگیری مرز داشته باشی، خواستههاتو بشناسی و یه قسمتی از انرژیتو برای خودت نگه داری.
