فرانشیز نوعی مجوز است که به فرد امتیاز گیرنده حق دسترسی به دانش تجاری، فرآیندها و نشان بازرگانی اختصاصی کسب و کار را می دهد. به بیان دیگر به صاحب امتیاز اجازه می دهد محصول یا خدماتی را با نام تجاری حق رای دهنده بفروشد. در ازای بدست آوردن این حق، صاحب امتیاز معمولاً هزینه اولیه راه اندازی و هزینه های صدور مجوز سالانه را به امتیاز دهنده پرداخت می کند.
مثلا فرض کنید که شما یک مغازه دارید که می خواهید کسب و کاری مربوط به لوازم آرایشی را در آن راه اندازی کنید. با گرفتن حق امتیاز برندی مثل ایوروشه مشتریان این برند را خواهید داشت اما هزینه های جانبی مثل تابلویی با نام برند ایوروشه، استخدام نیرو و خرید تجهیزات، دریافت مجوزهای مورد نیاز و… به عهده خودتان است. اما در ازای دریافت نمایندگی این برند در شهر خود مشتریان و طرفداران آن در این شهر را بدون هزینه جذب می‌کنید. در این رابطه دوسویه درصدی حق فرانشیز را بایستی به صاحب برند پرداخت کنید.
این حق امتیاز می‌تواند با توجه به صنعت حرفه شما مبالغ مختلفی باشد اما به طور معمول مبلغی بین 4.6 تا 12.5 درصد فروش است.
راه اندازی فرانچایز (فرانشیز) یکی از راه های عالی برای سرمایه گذاری در کسب و کارهای امروزی محسوب می شود. در سال های اخیر دنیا دستخوش تغییرات و حوادثی شد که به اقتصاد جهانی آسیب زیادی وارد کرده است. افراد زیادی بدون تقصیر و بی دلیل بیکار شده اند. در این میان شاید بهترین پیشنهاد برای این افراد استفاده از سرمایه اندک خود برای راه اندازی کسب و کارهای زنجیره ای باشد. فرانشیز فرصت های منحصر به فردی را برای پیشرفت شخصی، اقتصادی و شغلی فراهم می کند.
مدل عملیاتی کسب و کار حق امتیاز دادن (فرانچایزینگ) ساده است. یک فرانچایز حق استفاده از دانش، فرآیند، علائم تجاری و کسب و کار اختصاصی فرانچایزر را دارد و به فروش محصولات یا ارائه خدمات تحت نام او می پردازد.
این مجوز نیز هزینه ای دارد که تحت عنوان هزینه قرارداد شناخته می شود (هزینه حق امتیاز). هزینه حق امتیاز نیز به فاکتورهایی از جمله مقیاس و محبوبیت آن نام تجاری و میزان تقاضای محصولات آن ارتباط دارد. به استثنای حق امتیاز، فرانچایز نیز ملزم به پرداخت حق امتیاز پاداش که درصدی از فروش ناخالص وی به شمار می رود، به شخص فرانشیز کننده است.
یک فرانچایز باید طبق دفترچه عملیاتی و قرارداد خود با فرانچایزر عمل کند، که معمولا برای انجام این کار آموزش های ویژه و دستورالعمل های عملیاتی توسط فرانچایزر و برای فرانچایز ارائه می شود. فرانچایز نیز مجبور است که از استانداردهای تعیین شده برای حفظ کیفیت، بازاریابی بصری (در صورت لزوم)، محصولات، قیمت ها، پیشنهادات و سایر مواردی که توسط فرانچایزر ارایه می شود نیز پیروی کند.
البته با توجه به اینکه شما می توانید از نام و اعتبار و شهرت شرکت اصلی استفاده کنید سود فراوانی نصیب خود می کنید و در واقع یک میان بر به این وسیله برای خود ایجاد می کنید. هزینه تبلیغات و بازاریابی برای شناخته شدن صرف نمیکنید زیرا که همه شما را در حال حاضر می شناسند و طرفداران برند اولیه شما را نیز جز خانواده همان برند حساب می کنند و با رضایت کامل پا به درون رستوران، کافی شاپ، فروشگاه شما میگذارند.
در کنار تمام این مزیت ها باید توجه داشته باشیم که خصوصا صاحبان استارتاپ ها و افرادی که در حوزه راه اندازی کسب و کارهای نوپا و جدید فعالیت دارند به دلیل کم تجربگی و یا ناآشنا بودن با فرایندهای مدیریتی و اجرایی در ابتدای کار دچار اشتباهاتی می شوند که شاید بعد از چند سال متوجه شوند و زمانیکه دیگر خیلی دیر شده و به شکست استارتاپ آنها انجامیده است.
اما در حالت استفاده از مدل کسب و کار فرانچایز شما می توانید با خیال آسوده از روش های اجرایی و مدیریتی و هم چنین مشاوره کسب و کار شرکت اولیه استفاده کنید و جلوی ارتکاب اشتباهات مهلک را از همان ابتدا بگیرید.
از مزیت های دیگر مدل کسب و کار فرانچایز می توان به این نکته نیز اشاره کرد که غیر از شما بسیاری از افراد در اقصی نقاط یک کشور یا حتی جهان همین راه را طی کرده اند و در واقع شما به یک خانواده بزرگ وارد می شوید و یک کار دسته جمعی را در کنار آنها به انجام می رسانید. با توجه به اینکه از فروش خود مقداری به فرانچایز دهنده می دهید می توانید به راحتی و با قدرت نسبت به تبلیغات وسیع حساب باز کنید و خود فرانچایز دهنده تمام موارد مربوطه را تقبل خواهد کرد.
همچنین اگر نیاز به وام و تسهیلات مالی داشته باشید، زمانیکه تحت یک فرانچایز گیرنده اقدام کنید بسیار راحت تر از کسی که تحت عنوان راه انداز استارتاپ یا موسس استارتاپ اقدام می کند موفق به دریافت وام خواهید شد. زیرا که بانک به شهرت و اعتبار فرانچایز دهنده اعتماد کامل دارد.
در صورتیکه یک کسب و کار جدید با آینده ای مبهم نمی تواند آنها را برای دادن هیچ گونه تسهیلات مالی متقاعد کند. حتی صندوق های سرمایه گذاری خطر پذیر هم با بررسی بسیاری از شرایط به اینگونه کسب و کارها تسهیلات مالی را اعطا می کنند و راه بسیار پر پیچ و خمی برایشان در نظر می گیرند.
توجه داشته باشید که همه‌ی کسب و کارهای فرانشیز یکسان نیستند، بلکه باید در انتخاب فرانشیز هوشمندانه عمل کنید تا ضرر نبینید. توصیه می‌شود نکات زیر را در انتخاب‌تان مد نظر داشته باشید:
قبل از اینکه کسب و کاری راه بیندازید، باید اول خودتان را بشناسید تا بفهمید کدام فرانشیز با شرایط شخص شما سازگار است. پس قبل از هر چیزی بارزترین مهارت‌ها و خصوصیات خود را روی کاغذ فهرست کنید. آیا فردی معاشرتی هستید و علاقه دارید مستقیما با مردم در ارتباط باشید یا اینکه ترجیح می‌دهید پشت پرده فعالیت کنید و خیلی جلوی چشم نباشید؟ به ویژگی‌هایی از این قبیل نیز فکر کنید و خلاصه، هر مهارت و خصوصیتی را که در خودتان سراغ دارید، یادداشت کنید.
این مرحله خیلی آسان‌تر از چیزی است که به نظر می‌رسد. فقط کافی است هنگام جستوجوی کسب‌وکارهای فرانشیز، به فهرستی که در مرحله‌ی قبل تهیه کرده‌اید رجوع کنید. از طریق جستوجوی اینترنتی دست به کار شوید. پورتال‌های فرانشیز نقطه‌ی شروع مناسبی هستند. حتی می‌توانید عباراتی مانند «فرصت‌های فرانشیز» یا «فرانشیزهای برای فروش» را در موتورهای جست‌وجو وارد کرده و نتایج فهرست‌شده را بررسی کنید. یادتان باشد برای این مرحله باید حوصله به خرج دهید. سپس چند مورد از فرانشیزهایی که توجه‌تان را جلب کرده‌اند انتخاب کنید. ببینید کدام‌یک از این انتخاب‌ها با مهارت‌هایی که قبلا یادداشت کرده بودید، سازگاری دارند.
مثلا فرض کنید توجه‌تان به یک شرکت ارائه‌دهنده‌ی خدمات نظافت اماکن تجاری که حق امتیاز خود را واگذار می‌کند، جلب شده است. با مطالعه‌ی اطلاعات ارائه‌شده توسط فرانشیزدهنده، متوجه می‌شوید که این شرکت بر پایه‌ی مدلِ بنگاه به بنگاه (B2B) فعالیت می‌کند. بنابراین شما به عنوان فرانشیزگیرنده قرار نیست با خود مشتری معامله کنید، بلکه طرف معامله‌ی شما صاحبان کسب‌و‌کار یا مدیران‌شان خواهند بود.
در این مورد، فرانشیزگیرنده به مهارت‌های مرتبط با فروش و مدیریت فروش نیازمند است و به طور کلی یک نقش فروش‌محور خواهد داشت. چنانچه این مشخصات با مهارت‌هایی که پیشتر فهرست کرده بودید سازگاری دارند، می‌توانید فرم «درخواست اطلاعات بیشتر» را که در تمامی پورتال‌های فرانشیز موجود است، تکمیل و ارسال کنید و منتظر بمانید تا نمایندگان فرانشیز با شما تماس بگیرند.
فرانشیزهای پرطرفدار را بشناسید و اطلاعات‌تان را پیرامون دنیای کسب و کار به‌روز کنید. اما یادتان باشد خریداری فرانشیزهایی که در حال حاضر بازارشان داغ است، لزوما صرفه‌ی اقتصادی نخواهد داشت. مثلا ممکن است فرانشیزی که اکنون در موردش تحقیق می‌کنید، رونق چشمگیری داشته باشد اما شاید این رونق خیلی زود پس از خرید فرانشیز اُفت کند. به بیان دیگر، فریفته‌ی فرانشیزهایی که رونق زودگذر دارند نشوید. البته نه اینکه مجبور باشید به کلی از خرید فرانشیزهای با بازار داغ منصرف شوید، فقط حواس‌تان باشد روی فرانشیزی سرمایه‌گذاری کنید که بازارش بعد از مدت کوتاهی سرد نشود.
اگر جامعه‌ی هدف‌تان مصرف‌کنندگان هستند، باید بفهمید مصرف‌کننده مایل است برای چه چیزی پول خرج کند یا مثلا چرا حاضر نیست برای فلان محصول یا خدمات هزینه کند. یا اگر قصد خرید فرانشیزی را دارید که بر پایه‌ی مدل B2B فعالیت می‌کند، مانند شرکت‌های ارائه‌دهنده‌ی خدمات آموزش سازمانی و مربی‌گری (کوچینگ)، باید بدانید که رهبران این قبیل کسب و کارها درگیر چه موضوعاتی هستند، چه نیازهایی دارند و آیا بودجه‌شان کفایت می‌کند بابت آنچه ارائه می‌دهید هزینه کنند یا خیر؟
پس اگر در پی خرید فرانشیز هستید، حتما این نکات را قبل از سرمایه‌گذاری به دقت بررسی کنید تا انتخاب موفق‌تری داشته باشید.
مدیران آینده
