باتوجه‌به فضای رقابتی در کسب و کارهای امروز منابع انسانی به‌عنوان یک مزیت رقابتی در سازمان‌ها، ارزشمندترین سرمایه یک کسب و کار محسوب می‌شود.
در سازمان‌های امروزی اهمیت خلاقیت، نوآوری سازمانی و انگیزه بالای نیروی انسانی بر کسی پوشیده نیست؛ بنابراین وظیفه خطیر مدیریت منابع انسانی می‌تواند این مهم را برای شرکت‌ها و سازمان‌ها برآورده سازد.
پاسخ صحیح به ” مدیریت منابع انسانی چیست ” بسیار مهم است چرا که باعث حفظ و نگهداشت هر چه بهتر منابع انسانی سازمان می شود.
مدیریت منابع انسانی (HRM) به سازمان کمک می کند تا در افق زمانی بلند مدت و با کمترین هزینه، حداکثر کارایی را از منابع انسانی برای حرکت در راستای اهداف استراتژیک سازمان کسب کند. اگر یک مدیر کسب و کار اهمیت منابع انسانی خود را کمتر از فعالیت های دیگر مثل فروش، تبلیغات و یا ماکتینگ بداند، قطعا در مدت کوتاهی ضربه بزرگی خواهد خورد.
مدیریت منابع انسانی نقشی اساسی در موفقیت شرکت دارد و برای همه کسب و کارها چه کوچک و چه بزرگ ضروری است. بر هیچ کس پوشیده نیست که وجود نیروی کار برای موفقیت هر سازمانی ضروری است. در دنیای اقتصاد امروز مخصوصا بعد از بحران کرونا، مدیریت منابع انسانی بسیار چالش برانگیز و متفاوت شده است.
در پس تولید هر محصول یا خدمتی، ذهن انسان، تلاش و ساعت‌ها (ساعت کار) وجود دارد. هیچ محصول و خدماتی بدون کمک انسان تولید نمی‌شود. انسان منبع اساسی برای ساخت یا تولید هر چیزی است. هر سازمانی آرزو دارد که افراد ماهر و شایسته‌ای داشته باشد تا به سازمانی شایسته و بهترین تبدیل شود.
در میان پنج M مدیریت، یعنی نیروی انسانی، پول، ماشین آلات، مواد و روش‌ها، مدیریت منابع انسانی با اولین M یعنی نیروی انسانی سروکار دارد. اعتقاد بر این است که در پنج M، مدیریت “نیروی انسانی” چندان آسان نیست. “هر انسانی با دیگری متفاوت است” و آنها کاملاً متفاوت از سایر Mها هستند به این معنا که نیروی انسانی قدرت دستکاری در گروه‌های دیگر را دارند در حالی که گروه‌های دیگر یا بی‌روح هستند یا انتزاعی و به همین ترتیب قدرت تفکر ندارند و نمی‌توانند تصمیم بگیرند که چه چیزی برای آنها خوب است.
واحد منابع بشری با رسیدگی به نگرانی‌های مختلف کارمندان مانند مزایا، حقوق و دستمزد، برنامه‌های بازنشستگی و رشد و توسعه فردی می‌تواند به بالا بردن سطح انرژی آنها کمک کند. کار بخش منابع بشری همچنین ممکن است شامل حل و فصل اختلافات بین کارمندان یا بین کارمندان و سرپرستان آنها باشد.
تیم مدیریت منابع انسانی در مراحل استخدام کارکنان با نظارت بر فرآیند استخدام (بررسی‌ها و مصاحبه‌های اولیه، آزمایش اعتیاد، سو پیشینه و غیره) به جذب افراد مناسب توسط مدیران کمک می‌کند. سنجش استعدادها و توانمندی متقاضیان موقعیت‌های شغلی خالی سازمان یکی از مهمترین وظایف مدیر انسانی است، زیرا استخدام نیروهایی که برای شغل مورد نظر مناسب نیستند، هزینه زیادی برای سازمان خواهد داشت و زمان زیادی را هم تلف می‌کند. هر چقدر نیروی مناسب سریع‌تر پیدا و استخدام شود، کار سازمان سریع‌تر پیش خواهد رفت.
تیم مدیریت منابع بشری در صورت ترک کار یا اخراج کارمندان باید مجموعه فعالیت‌های خاصی انجام دهد تا روند قانونی ترک کار طی شود و کارمند مورد نظر بتواند از سازمان بیرون برود. تسویه حساب نهایی کارمند و دریافت کالاها یا منابعی که در اختیار کارمند بوده نیز از جمله این کارها در زمان ترک کار است. البته کمک به حفظ شأن کارمند در زمان ترک کار و انجام این عملیات در کمال احترام جزو اساسی این فرآیند است.
یکی دیگر از موارد مهم در فرآیند مدیریت منابع انسانی طراحی سیستم ارزیابی عملکرد است؛ سیستمی که بتواند عملکرد روزانه کارمندان را به اهداف اصلی سازمان پیوند دهد و میزان نزدیکی کارمندان به این اهداف را ارزیابی کند. با توجه به سیستم ارزیابی عملکرد می‌توان برنامه‌های درستی برای کارمندان مختلف چید و سیستم پاداش و تنبیه را هم به روش بهینه پیاده‌سازی کرد.
یکی دیگر از موارد مهم در فرآیند مدیریت منابع انسانی طراحی سیستم ارزیابی عملکرد است؛ سیستمی که بتواند عملکرد روزانه کارمندان را به اهداف اصلی سازمان پیوند دهد و میزان نزدیکی کارمندان به این اهداف را ارزیابی کند. با توجه به سیستم ارزیابی عملکرد می‌توان برنامه‌های درستی برای کارمندان مختلف چید و سیستم پاداش و تنبیه را هم به روش بهینه پیاده‌سازی کرد.
مسئولان دپارتمان مدیریت منابع انسانی در فرایند مدیریتی خود، کارمندانی که لازم است ارتقاء پیدا کنند را شناسایی می‌کنند و اقدامات لازم برای ارتقای آنها را انجام می‌دهند. یکی از مهمترین دلایل ایجاد استرس در کارکنان، عدم ارتقاء است. بسیاری از کارمندان در وجود خود امکان پیشرفت و ارتقاء شغلی را می‌بینند، ولی مدیرانی که هوشمندانه عمل نمی‌کنند و به سازمان توجهی ندارند، هیچوقت این توانمندی‌ها را نمی‌بینند و یا خیلی دیر به این مهم پی می‌برند. لذا این وظیفه واحد منابع انسانی است که این افراد را شناسایی و برنامه‌ای برای ارتقا آنان در زمان مناسب تدوین کند.
شاید بتوان گفت موارد زیر، بخشی از وظایف کلیدی واحد مدیریت منابع انسانی است:
یک مدیر منابع انسانی معمولاً تمام وقت در یک دفتر کار می‌کند و می‌تواند در هر صنعتی استخدام شود. معمولا آنها در محیط کار ویژگی‌های زیر را دارند:
مدیریت کارکنان ریشه مدیریت منابع انسانی است. به زبان ساده می‌توان گفت مدیریت منابع انسانی از مدیریت کارکنان شکل گرفته است.
هدف اصلی مدیریت پرسنل دریافت کار از کارمند بابت دستمزد پرداخت شده بود. کارکنان در دوران مدیریت پرسنل از اولویت بالایی در تصمیم‌گیری برخوردار نبوده و اجازه تعامل با مدیریت را ندارند. مدیریت کارکنان بیشتر به کارخانه‌ها محدود می‌شد و تمرکز اصلی مدیر پرسنل این بود که ببیند همه چیز مطابق با قوانین کار است یا نه اما تاکید زیادی بر روحیه کارکنان نشده بود. با کارمندان فقط به عنوان ابزار متعهد نسبت به سازمان و نه به عنوان دارایی سازمان رفتار می‌شد، علاوه بر این به عنوان هزینه و خرج برای شرکت به جای سرمایه تلقی شدند.
مدیران پرسنل بیشتر به جای انعطاف‌پذیری و تعامل با کارمندان، نظم و انضباط دارند. پرورش کارکنان از نظر مدیران پرسنلی در اولویت نبوده و چشم‌انداز کارکنان نادیده گرفته می‌شود، این بدان معناست که مدیران پرسنل بیش از درک شرایط، در صورت بروز خطایی توسط کارمندان، مجازات می‌کنند.
مدیریت منابع انسانی کارکنان را به عنوان با ارزش‌ترین منابع سازمان در نظر می‌گیرند و آنها کارمندان را سرمایه سازمان خود می‌دانند. ایجاد انگیزه در کارمندان در مقایسه با مدیریت کارکنان از ویژگی‌های اساسی مدیریت منابع انسانی است. اصل اساسی مدیریت منابع انسانی این است که ببینیم برای استخراج کار مورد نظر چه کارهایی باید به کارمند داده شود. مدیران منابع انسانی همیشه مشارکت کارکنان در تصمیم‌گیری را تشویق می‌کنند و پیشنهادات آنها با ارزش هستند.
انعطاف‌پذیری در کار، رفاه و تعادل زندگی شغلی کارکنان برای مدیران منابع انسانی از اولویت بالایی برخوردار است و آنها نگرانی بیشتری نسبت به مسائل کارمندان نشان می‌دهند. اتخاذ سیاست‌های جدید و روش‌های بهینه‌سازی توسط مدیر منابع انسانی به خوبی مورد استقبال قرار گرفته است.
بهترین تفاوت بین مدیریت پرسنل و مدیریت منابع انسانی ادغام و تقویت فناوری‌های اطلاعات در فرایند مدیریت منابع انسانی و عملکرد‌هایی برای افزایش بهره‌وری و صرفه‌جویی در وقت است. همه موارد هوش مصنوعی بسیاری از عملکرد‌های مدیریت منابع انسانی از جمله استخدام کارمندان، ارزیابی، مصاحبه و موارد دیگر را شامل می‌شود.
مدیریت منابع انسانی، از چندین عامل بیرونی و درونی که در ادامه به آن اشاره میکنیم، تأثیر می‌پذیرد. درواقع این عوامل، ساختار قانونی و نحوه مدیریت بر منابع انسانی هر سازمان را مشخص می‌کنند و به این شرح هستند:
عوامل بیرونی:
عوامل درونی:
