طبق قراری که در پست "یکی بود دیگه کی نبود" گذاشتیم در این مقاله به معرفی استدلال قیاسی می پردازیم.این نوع از استدلال کمی پیچیده است و باید با دقت آنرا مطالعه کنید.من هم سعی می کنم ساده توضیح دهم.
در پست های قبل درباره ی اقسام منطق،استدلال و تعریف صحبت کردیم و در این پست به معتبر ترین نوع استدلال خواهیم پرداخت.
استدلال قیاسی شامل دو مقدمه است که هر یک باید گزاره ای کاملا درست باشند زیرا قرار است به عنوان پیشفرض و ستون های بنای استدلال از آنها استفاده کنیم.
ساختار کلی هر گزاره باید به شکل"الف ب است باشد"یعنی یک جمله ی اسنادی که در آن دو پدیده به یکدیگر نسبت داده می شوند.(اگر جمله اسنادی نباشد باید آنرا به جمله ی اسنادی تبدیل کرد)
یوزپلنگ میدود=یوزپلنگ دونده است.
موضوع: به نهاد هر گزاره موضوع گفته می شود،که گزاره درباره ی آن حکمی می دهد.
محمول: به مسند هر گزاره محمول گفته می شود که حکمی را به موضوع نسبت می دهد
رابط: به فعل اسنادی هر گزاره رابط می گویند که می تواند سلبی(منفی)یا ایجابی(مثبت)باشد.(است،نیست)
سور: به قیدی که پشت موضوع(نهاد)می آید و دامنه ی مصادیق موضوع را محدود می کند(دو نوع سور داریم!هر/هیچ که همه ی مصادیق موضوع را شامل می شوند._بعضی،اکثرا،گاهی و... که فقط تعدادی از مصادیق موضوع را دربر میگیرند)
-هر اناری ، میوه است=همه ی انار های موجود در طبیعت میوه هستند
-بعضی از لباس ها سبز هستند=از همه ی لباس های موجود در جهان فقط تعدادی سبز هستند
همان طور که گفته شد استدلال قیاسی از مجموعه ی دو گزاره تشکیل شده که یکی از مفاهیم ذکر شده در آن(موضوع یا محمول)در هر دو گزاره مشترک است.به این مفهوم تکرار شونده حد وسط می گویند.
نکته:حد وسط باید دقیقا به یک معنا و بدون هیچ تغییری در هر دو گزاره تکرار شود.
-رستم شیر است/شیر مفید است×(حد وسط در یک معنا نیامده)
-علی سیب را خورد/سیب میوه ی بهشت است=علی خوردنده ی سیب است/سیب میوه ی بهشت است×(عدم تکرار حد وسط:خورنده ی سیب،سیب)
مقدمه ی ۱: هر الف ب است.
مقدمه ی۲: هر ب ج است.
نتیجه: هر الف ج است.
در مدل فوق "ب" حد وسط است که در دو مقدمه تکرار شده پس در نتیجه حذف می شود و دو مفهوم غیر تکراری"الف"و"ج" در نتیجه به هم نسبت داده می شوند.
مقدمه۱: هر زنی انسان است
مقدمه۲: هر انسانی آزاد است
نتیجه: هر زنی آزاد است
۱. مقدمه ی یک: محمول / مقدمه ی دو: موضوع
مقدمه ی ۱: هر الف ب است .
مقدمه ی ۲: هر ب ج است.
نتیجه: هر الف ج است.
۲. مقدمه ی یک:محمول / مقدمه ی دوم: محمول
مقدمه ی ۱: هر الف ب است
مقدمه ی۲: هر ج ب است
نتیجه: هر الف ج است(موضوع مقدمه ی۱،محمول مقدمه ی۲)
۳. مقدمه ی ۱: موضوع / مقدمه ی ۲: موضوع
مقدمه ی ۱:هر ب الف است.
مقدمه ی ۲:هر ب ج است.
نتیجه:هر الف ج است.(موضوع مقدمه ی۱،محمول مقدمه ی۲)
۴. مقدمه ی۱: موضوع / مقدمه ی۲: محمول
مقدمه ی ۱: هر ب الف است.
مقدمه ی ۲: هر ج ب است.
نتیجه: هر الف ج است.
پ ن.این پست را تقدیم می کنم به کاربر "کارامازوف" عزیز که بسیار مشتاق قسمت ۵ بود.
پ ن.خواندن این پست برای درک پست قبل مفید خواهد بود.
پست های قبل زنگ منطق
